«ایران عصر صفوی»؛ اندرو جی. نیومن؛ ترجمه‌ی بهزاد کریمی؛ افکار سقوط اصفهان

گروه کتاب الف،   3961215105

در این کتاب دلایل تضعیف ساختار قدرت صفوی در همین تضاد دوگانه منافع قومی و رخ دادن جنگ‌های داخلی از همان ابتدا ریشه‌‌یابی می‌شود. جنگ‌هایی که در دوره تثبیت قدرت توسط شاه تهماسب آغاز می‌شود و تاجیک‌ها و ترک‌ها در آن نقش بازی می‎کنند

سقوط اصفهان

«ایران عصر صفوی»

(نوزایی امپراطوری ایرانی)

نویسنده: اندرو جی. نیومن

مترجم: بهزاد کریمی

ناشر: افکار؛ چاپ اول 1396

696 صفحه؛ 28500 تومان

 ****

 

آیا تا به حال از خود پرسیده اید چه شد که حکومت صفوی با آن شکوه و عظمت و شاهان مقتدری که نامشان لرزه براندام دشمنان داخلی و خارجی می انداخت، با حمله‌ای از سوی نیروهای محلی یکی از ولایات خودش سرنگون شد؟

لارنس لاکهارت نویسنده کتاب «انقراض سلسله صفویه» (1958م/1336خ) با نگاهی یکسویه نقش آفرینی محمدباقر مجلسی را در پیشامد این وضعیت، تاثیرگذار می‌داند و او را «مجتهدی بسیار متعصب، متظاهری متصلب و متحجر، مخالف هرگونه حکمت و آزاردهنده یهودیان و ارمنی‌ها» توصیف می‌کند که چنان ساختار ایستای درهم پیچیده‌ای از مذهب و قدرت سیاسی ایجاد کرده بود که حاکمیت صفوی را از هرگونه واکنش مناسب به حملاتی که در نهایت منجر به سقوط اصفهان شد، ناتوان ساخته بود.

عجیب است که لاکهارت به عنوان مورخی شناخته شده و محقق و ایرانشناسی که از سال ۱۹۲۴ به مدت ۳۰ سال به طور مرتب به ایران رفت‌وآمد داشته و بیشتر این ایام را در ایران زندگی کرده، با تاسی به نظر یک نویسنده قدیمی به نام ای. جی. براون (1926م/1304خ) این تصویر را از مجلسی ارائه می‎دهد. چنین ساده سازی مسئله و شتاب زدگی درترسیم علامه متکلمی که صد و ده جلد کتاب به زبان عربی تالیف کرده و مسئله امامت و انتظار را تشریح نموده، برای اندرو نیومن قانع کننده نبوده است. نیومن که به عنوان دانشجوی دکترا در زمینه تحولات فقه شیعی تحقیق می‌کرده، پس از چاپ کتابی در باره آموزه و عمل تشع امامی در اواخر سده نهم و اوایل سده دهم، بر آن می‌شود تا تاریخی عمومی درباره صفویه بنویسد و خلاءهای موجود در تحقیقات سطحی که سال‎ها توسط پژوهشگران غربی درباره صفویه می‌شده را ارتقا بخشد. کتاب «ایران عصر صفوی» حاصل این تصمیم است و در نگارش آن تعداد زیادی از پژوهشگران مطلع مورد مشاوره قرار گرفتند که در میان آنها نام‌های آشنایی چون ایرج افشار، رسول جعفریان و احسان اشراقی به چشم می‎خورد.

این کتاب ابتدا با مروری بر آثار پیشین درباره تاریخ صفویه، آموزه‌های کلیشه‌ای این تاریخ را به نقد می‌کشد و سپس ساختار تحقیق خود در این موضوع را شرح می‌دهد. پس از این بخش مقدماتی فصول کتاب در 9 بخش سیر تولد، تکوین و سقوط صفویه را پی می‌گیرد. موضع نوآورانه نیومن در تمام فصول کتاب مشهود است؛ برای مثال در فصل نخست که به پی ریزی بنیادها توسط شاه اسماعیل اول اختصاص دارد، او را یکبار از زاویه تعلق‌اش به ترک‌ها و یکبار نزدیکی به تاجیک‌ها توضیح می‌دهد و این دو گانه در تمام فصول مقایسه می‎شوند.

در این کتاب دلایل تضعیف ساختار قدرت صفوی در همین تضاد دوگانه منافع قومی و رخ دادن جنگ‌های داخلی از همان ابتدا ریشه‌‌یابی می‌شود. جنگ‌هایی که در دوره تثبیت قدرت توسط شاه تهماسب آغاز می‌شود و تاجیک‌ها و ترک‌ها در آن نقش بازی می‎کنند، سپس در زمان اسماعیل دوم و خدابنده تداوم می‌یابد و در زمان شاه عباس اول و دوم و شاه صفی که در اوج قدرت بودند، اشکال متفاوتی از تکثرگرایی در قدرت پیدا می‌کند. اما در نهایت با سر کار آمدن شاه سلیمان و همراه با تضعیف ساختارهای حکومتی به بحران‌های اجتماعی-اقتصادی و چالش‌های مذهبی و واکنش‌های پیچیده منجر شده و دست آخر حکومتی شکل گرفته بر تکثر و تنوع را دستخوش سقوط می‌کند.

کتاب تاریخی متفاوت از صفویه را روایت می‌کند که در عین ترسیم پیچیدگی‌های روابط عوامل مختلف در شکل گیری، ثبات و سقوط آن، از زبانی ساده و روان برخوردار است. هر فصل آن دارای پی نوشتی مفصل از توضیح نام‌ها و رویدادها و منابع است که برای مخاطبان علاقه مند و نیز دانشجویان ابعاد پژوهشی متن را دست یافتنی می‌کند. با اینهمه کتاب شناسی و نمایه در انتهای این مجلد محققان را نیز بهره‌مند کرده و نگاه انتقادی درون متن می‌تواند راه‎های تازه‌ای را برای پژوهش در این باره نشان دهد.

 

yektanetتریبونخرید ارز دیجیتال از والکس

پربحث‌های هفته

  1. جنگ ترکیبی خودمان، علیه خودمان!

  2. کارگری انگشتر ۵۰ میلیاردی را به صاحبش بازگرداند

  3. فرآیند بازگشت مالکیت زمین به حوزه علمیه امام خمینی در حال انجام است

  4. جلاد، به پایان سلام کن!

  5. بهادری جهرمی: مبالغ جرایم رانندگی متناسب با تورم افزایش یافت

  6. تورم چه زمانی تک رقمی می‌شود؟

  7. نرخ تعرفه‌های خدمات بهداشتی درمانی ۱۴۰۳ اعلام شد/ نرخ رسمی ویزیت ۵۰% گران می‌شود!

  8. کلید تحقق شعار سال ۱۴۰۳

  9. بازداشت سومین عامل حمله تروریستی در مسکو

  10. فرامرز اصلانی درگذشت

  11. علی‌ ضیاء و افتادن در باتلاقِ ابتذال!

  12. آقایان رئیسی و اژه‌ای! آیا در پیشگاه خدای متعال و امام‌زمان (عج) پاسخی دارید؟

  13. انتقام از پوتین؟

  14. ائتلاف ایران، روسیه و چین تبدیل به کابوسی برای آمریکا می‌شود

  15. علم‌الهدی: امروز در کشور از آثار تحریم اقتصادی آمریکا مشکلی حس نمی‌کنیم

  16. سلبریتی‌ها چگونه با اعصاب مردم بازی می‌کنند؟

  17. رئیس سازمان برنامه و بودجه: تورم را وارد کانال ۲۰ درصد می کنیم/ تلاش برای رسیدن به رشد اقتصادی ۸ درصدی

  18. بازگشت احتمالی ترامپ چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟

  19. افزایش ١٧٠ درصدی حداقل حقوق کارگران در دولت سیزدهم

  20. خط و نشان حقوقی ایران برای کویت

  21. هشدار سخنگوی پلیس به رانندگان نوروزی؛ آمار تصادفات هولناک است!

  22. وزیر اقتصاد: در سال ۱۴۰۲ رکورد بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی واقعی در ۱۶ سال اخیر شکسته شد

  23. کولرهای گازی بلای جان صنعت برق

  24. منظور: تخصیص ارز کشور برای واردات خودرو به صرفه نیست

  25. رشد نقدینگی ۱۸ درصد کاهش یافت

آخرین عناوین