این موضوع امری مرسوم در بین دانشجویان رشته‌های مختلف است و هر دانشجو متناسب با رشته تحصیلی خود در برنامه آموزشی تدوین شده مرتبط، تحقیقاتی را ولو بر اساس اجبار اساتید انجام می‌دهد و گشت و گذار در دنیای کتاب و فضای مجازی برای رسیدن به مطلب علمی، جزء برنامه درسی دانشجویان قرار دارد.
این رویه و عادت مطلوب آموزشی چند سالی است که به چرخه نظام آموزش و پرورش نیز وارد شده و تحقیق در خصوص محتوای دروس، به ویژه دروس پایه در بین دانش‌آموزان متداول شده است.
در این میان، چند عامل به عنوان نکات مهم و ضروری در فرایند تحقیق و پژوهش در بین دانش‌آموزان وجود دارد که قابل توجه و تامل است.
اول اینکه؛ معلمان و دبیران دروس مختلف که پروژه‌های تحقیقی را در قالب محتواهای دروس به دانش‌آموزان ارائه می‌کنند، باید خود به دانش و مهارت لازم در حوزه تحقیق اشراف مطلوبی داشته باشند.
دوم اینکه؛ برخی از دانش‌آموزان هنگامی که درخواست انجام تحقیق در موضوعی خاص از سوی معلمان خود روبه‌رو می‌شوند، اولین مکانی که به ذهن آنها برای عملی کردن این خواسته می‌رسد، جستجوی چند دقیقه‌ای و آسان اینترنتی در خانه و یا کافی‌نت‌هاست؛ به شکلی که با دادن مبلغی ناچیز از سوی برخی دانش‌آموزان به متصدی کافی نت، تحقیقی آماده و بدون زحمت برای آنها آماده می‌شود؛ بی‌آنکه اندک زمانی صرف جستجو آن در لابه‌لای کتاب‌ها در کتابخانه‌ها صرف شده باشد و به واسطه این نیاز ساعاتی را ولو از روی اجبار به مطالعه بپردازند.
در نتیجه، ما حصل این به اصطلاح تحقیق! غذای آماده‌ای است که هیچ زحمتی برای تهیه آن نکشیده شده و صرفاً برای کسب رضایت معلم و گرفتن نمره انجام می‌شود.
ثمره این نوع نگاه، این نامطلوب است که دانش‌آموز هیچ اطلاعات علمی در موضوعات مختلف مورد پژوهش کسب نکرده و موضوع تحقیق در ذهن او ماندگار نمی‌شود.
با توجه به شرح یاد شده، ضروری است که آموزش و پرورش بحث انجام تحقیق در دروس مختلف و پایه‌های مختلف تحصیلی را به صورت نظام‌مند و اصولی در نظام آموزشی تهیه و تدوین کند و معلمان را در این خصوص آموزش دهد.
با بها دادن به آن و آموزش علمی روش تحقیق و در نظر گرفتن مشوق‌ها و امتیازات ویژه برای دانش‌آموزان، آنها را به انجام تحقیق تشویق و ترغیب کند تا امر تحقیق و پژوهش به فرهنگی عملی در بین دانش‌آموزان تبدیل شود و آنها از همین دوره تحصیلی و قبل از ورود به دانشگاه با تحقیق و پژوهش آشنا شوند؛ چرا که از قبل انجام آن، بسیاری از ابهامات علمی مشخص شده و بسیاری از استعدادهای بالقوه کودکان و نوجوانان کشف می‌شود.
ابوالقاسم جامه بزرگ کارشناس آموزش و پرورش، در خصوص «ضرورت توجه معلمان و دانش‌آموزان به تحقیق»، اظهار داشت: اگر می‌خواهیم دانش‌آموز پژوهشگر باشد که باید باشد و معلم پژوهنده باشد و در مدرسه پژوهش کند، این کار باید از ابتدا که فرد درس می‌خواند انجام شود.
جامه بزرگ با تاکید بر اینکه معلمان نباید تکالیفی را به دانش‌آموزان بدهند که آنها مجبور باشند از والدین خود کمک گیرند، گفت: در این شرایط والدین این تکالیف را انجام می‌دهند و در نهایت نیز معلم آن را قبول می‌کند.
کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه باید تکالیفی به عنوان پژوهش به دانش‌آموزان داده شود که در حد توانایی آنها باشد، عنوان کرد: باید در کنار هر درس، پژوهش صورت گیرد و این موضوع به تناسب دوره تحصیلی باشد.
جامه بزرگ بیان داشت: دانش‌آموز باید به جای حل مسئله پرس و جو کند و کتاب‌ها را جستجو کند و به جای انجام تکلیف سرش را به داخل کتاب‌های کتابخانه ببرد؛ ضمن اینکه اگر در کنار هر درس پژوهش و تحقیق باشد، این به یک عادت تبدیل می‌شود.
