یک سال از ارتحال آیت الله هاشمی رفسنجانی گذشته است و خلاء حضور او به وضوح احساس می شود. او یکی از موثرترین چهره های سیاسی در تاریخ جمهوری اسلامی بود که در بزنگاه های حساسی نقش آفرینی کرد. به همین خاطر تصور می شود اگر در قید حیات بود، اتفاقات یک سال گذشته نیز می توانست به نحو دیگری رقم خورد. مثلا کابینه دیگری به مجلس معرفی می شد یا احمدی نژادی ها کمتر می توانستند جولان دهند. شاید تجمعات اعتراضی هفته گذشته نیز آنقدر بالا نمی گرفت. 

 

مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید؛

 

***

 

 

همیشه تحیل‌ها و اطلاع رسانی های سیاسی دو وجه دارد؛ یک وقت این اطلاع رسانی سیاسی و تحلیل می‌شود تا مخاطب خودش دست به انتخاب بزند. یک وقت نیز به گونه‌ای بحث و تحلیل می‌شود که مخاطلبین بر اساس راهکار ارائه شده به سوی یک هدفی هدایت می‌شوند و تصمیم می‌گیرند و عمل می‌کنند. تحلیل های سیاسی آیت آلله هاشمی از گونه دوم بود.  به اضافه اینکه فردی عمل گرا و معمولا خط شکن بود، بحثی را شروع می‌کرد که دیگران دنبال آن می‌رفتند. 

 

 

در مسایل حساس. مثلا در مسایل منطقه‌ای که شرایط حساسی است؛ نبود آقای هاشمی بسیار احساس می‌شود. کاملا محسوس است و تجربه سال‌های قبل نشان داده که ایشان می‌توانستند اثرگذار باشند. قبلا شرایط بسیار بحرانی با کشورهای بحرانی و همجوار به گونه ای عمل کردند که تخاصم به تعامل سازنده تبدیل شد. الان واقعا این کاستی در حوزه منطقه و بین الملل احساس می‌شود. 

 

* در عرصه سیاست داخلی چطور؟ به هر حال طی یک سال گذشته مقاطع حساسی را پشت سر گذاشتیم.

 بحث‌هایی بین گروه های مختلف جریان دارد که باعث می‌شود نبود آقای هاشمی را احساس کنیم. اگر آقای هاشمی بود با یک تحلیل با یک سخنرانی ، با یک گفتمان می‌توانست خیلی از این مسایل را حل کند و مسایل هر روز تکرار نمی‌شد. بنابر این در عرصه ‌های مختلف سیاست داخلی و خارجی، اقتصادی و ... خلاء وجود ایشان کاملا محسوس است . دلیل آن نیز این است که رفتار فعلی رفتار طراحی شده مبتنی بر یک سناریو نیست و تنها یک عکس‌العمل است. این عکس‌العمل ها نیز نوعا با عصبانیت همراه است و متاسفانه این‌ها نتیجه مثبتی ندارد. 

 

 

بله، تشنج در جامعه ناشی از همین شیوه برخورد فعلی است. نوسان نرخ ارز را ببینید. این ها ناشی از همین نوع مسایل سیاسی است. 

 

 

در مورد نتیجه انتخابات از قبل پیش بینی کرده و گفته بودند که آقای روحانی دو دوره‌ای می‌شود.  ممکن است که در تشکیل کابینه یا مسایل دیگر حضور او تاثیرگذار می‌بود. شاید کمی وضعیت فرق می‌کرد و دولت با اتکا به او خیلی از مسایل را بهتر پیش‌می‌برد.

 

 

نمی دانم، پیش بینی در این گونه موارد کار سختی است.

 

 

نه ،  آقای هاشمی جایگزین ندارد. ویژگی‌های او واقعا منحصر به فرد بود.  من معتقد هستم که هر کسی جایگاه خاص خود را دارد. مرحوم آیت الله هاشمی جایگزین ندارد. بالاخره کارهای او ثمره شصت هفتاد سال تجربه و دانش بود. جایگاه او نزد امام از اهمیت ویژه ای داشت. این دلبستگی و وابستگی را به کسی نداشتند و این ‌ها نکاتی است که تکرار شدنی نیست. به همین خاطر تاکید می کنم که هیچ کس نمی توان جای او را بگیرد.