به گزارش ایرنا، این روزها کردستان عراق یک بار دیگر به صحنه بی ثباتی و ناآرامی بدل شده است. شاید کردهایی که سوم مهرماه امسال به خواسته رهبران اقلیم و به امید بهبود وضعیت معیشتی و سیاسی پای صندوق های رای رفتند و به همه پرسی استقلال رای مثبت دادند، فکر نمی کردند اوضاع سیاسی و اقتصادی این منطقه در آینده ای نه چندان دور بحرانی تر شود. هرچند مقام های بغداد و کشورهای همسایه، اروپا و نهادهای بین المللی چون شورای امنیت نسبت به پیامدهای منفی برگزاری همه پرسی هشدار داده بودند، اما بلندپروازی و قدرت طلبی رهبران اقلیم، به رغم عدم همراهی همه گروه های کردی با برگزاری همه پرسی، پیامدهای نامطلوب و دنباله داری را به بار آورد.
حال پس از سه ماه از اقدام چالش زای «مسعود بارزانی» رییس پیشین اقلیم، در نتیجه تشدید تنش با دولت مرکزی و سوء مدیریت مقام های اقلیم، فشار اقتصادی و معیشتی کردها را به تنگ آورده و کردستان عراق را به صحنه تظاهرات عمومی تبدیل کرده است.
بن بست سیاسی و تنگناهای اقتصادی در کردستان عراق، فشارهای روزافزونی را بر مردم این منطقه وارد می کند. به نظر می رسد کشته شدن پنج تن در تظاهرات دیروز، آتش خشم معترضان به مقام های اقلیم را شعله ورتر سازد و در روزهای آینده شاهد تشدید تنش ها در این منطقه باشیم، مگر اینکه مقام های اقلیم برای کاهش اعتراضات و آرام کردن مردم، تدبیری جدی بیاندیشند.
**تشدید تنش میان مردم و مقام های اقلیم
از دو روز پیش برخی شهرهای اقلیم کردستان عراق به ویژه در استان سلیمانیه شاهد تظاهرات مردم معترض به عملکرد رهبران اقلیم کردستان عراق بوده است. این اعتراضات که از دوشنبه 27 آذر آغاز شده، دیروز سه شنبه به درگیری های خونین میان نیروهای پلیس با معترضان منجر شد؛ درگیری هایی که پنج نفر را به کام مرگ فرو برد و حدود 80 نفر را مجروح کرد. معترضان که به شدت به وضعیت معیشت خود معترضند، دفاتر احزاب کرد به ویژه اتحادیه میهنی و حزب دموکرات کردستان را مورد حمله قرار دادند. تظاهرکنندگان که اغلب از قشر کارمندان و دانشجویان بودند، همچنین پرچم های این احزاب و تصاویر بارزانی و دیگر مقام های مسوول اقلیم کردستان را به آتش کشیدند.
اعتراضات اخیر مردم کرد، در مناطق زیر کنترل اتحادیه میهنی کردستان از شدت و حدت بیشتری برخوردار است. بخش عمده ناآرامی ها در سلیمانیه، حلبچه، گرمیان، رانیه و کویه که تحت کنترل اتحادیه میهنی کردستان عراق است، رخ داده است و بخش های زیر حاکمیت حزب دموکرات آرام تر به نظر می رسد.
معترضان، مقام های اقلیم را به سوء مدیریت و فساد اقتصادی و سیاسی متهم می کنند و خواهان استعفای دولت کنونی اقلیم هستند. دولت اقلیم کردستان که چند سالی می شود از بحران مالی و اقتصادی رنج می برد، در نتیجه برگزاری همه پرسی و تیره شدن روابط با دولت مرکزی، بیش از پیش گرفتار فشارهای اقتصادی شده است. مردم معترض معتقدند رهبران اقلیم کردستان به خاطر قدرت طلبی خود، با برگزاری غیرمسوولانه همه پرسی و عدم قبول عواقب آن، موجب از دست رفتن بسیاری از مناطق زیر حاکمیت اقلیم شده اند. از دست دادن درآمدهای نفتی منطقه استراتژیک کرکوک که منبع اصلی درآمد دولت اقلیم بود، در کنار بسته شدن برخی مرزها دولت این منطقه را در تنگنای شدید قرار داده است.
** آشکارشدن تدریجی پیامدهای همه پرسی
برخی ناظران پیش از این اصرار بارزانی به برگزاری همه پرسی را تلاشی برای فرافکنی و انحراف افکار عمومی از مشکلات اقتصادی اقلیم برآورد کرده بودند؛ مشکلاتی که سالها به دلیل گستردگی فساد مالی دامن حکومت خودمختار را گرفته بود و دامنه آن پس از جنگ علیه داعش و قطع شدن بودجه اقلیم از سوی دولت مرکزی (بخاطر کنش های واگرایانه رهبران اقلیم و در اختیار گرفتن مناطقی چون کرکوک) تشدید شده بود. برگزاری همه پرسی اقلیم کردستان عراق اما همانطور که از سوی بسیاری از ناظران پیش بینی می شد، با ایجاد کدورت بیشتر میان بغداد و اربیل به مشکلات مردم این منطقه به ویژه در زمینه اقتصادی شدت بیشتری بخشید. تشدید فشارها و نقش بر آب شدن امید مردم به بهبود وضعیت معیشتی حال مردم را به خیابان ها کشانده است.
این در حالی است که چشم انداز روشن و امیدوار کننده ای از تغییر وضعیت سیاسی هم پیش روی مردم اقلیم کردستان وجود ندارد. اکنون به واسطه اقدامات بارزانی درعرصه سیاسی اقلیم، انتخابات ریاستی و پارلمانی این منطقه به تعویق افتاده و تا آن زمان «نچیروان بارزانی» برادرزاده او اداره امور را در دست خواهد داشت؛ کسی که متولی برگزاری انتخابات آتی خواهد بود.
در همین ارتباط، گروهی از تحلیلگران پافشاری بارزانی برای برگزاری همه پرسی را تلاش او برای فایق آمدن بر بحران مشروعیتی تعبیر می کردند که سال ها با آن مواجه بود. بارزانی که از سال 2005 تا 2013 ریاست اقلیم را بر مبنای رای مستقیم مردم بر عهده داشت، از سال 2013 به بهانه تهدید داعش دو سال دیگر دوره ریاست خود را تمدید کرد و به رغم گذشت دو سال، باز هم در سمت خود باقی ماند. وی در این گیر و دار پارلمان این منطقه را به خاطر اختلافات سیاسی منحل کرد. به این ترتیب، بارزانی سال ها به بهانه تهدید داعش از سمت خود کناره گیری نکرد و در برابر مطالبه سیاسی مردم بر برگزاری انتخابات و انتقال دموکراتیک قدرت ایستادگی کرد.
در تحلیل زمینه های برگزاری همه پرسی می توان گفت که گویا قرار بود فرایند استقلال در نزد کردها به بارزانی قدرت بلامنازع و جایگاه ثابتی در هرم قدرت اقلیم بدهد، ولی فشارهای فزاینده داخلی و خارجی پس از برگزاری همه پرسی او را مجبور به استعفا کرد. استعفای بارزانی ولی به معنای پایان تلاش وی برای اثرگذاری و کنشگری در عرصه سیاسی اقلیم نیست. او همزمان با کناره گیری از ریاست اقلیم، این مقام را به برادرزاده خود واگذار کرد. پارلمان اقلیم هم با تمدید دوره فعالیت خود، برگزاری انتخابات ریاستی و پارلمانی را که قرار بود دهم آبان ماه برگزار شود، به دلیل آنچه «تشدید تنش با دولت مرکزی» خواند، هشت ماه به تعویق انداخت. این در حالی بود که «جنبش تغییر» و «جماعت اسلامی کردستان عراق» خواهان تشکیل دولت نجات اقلیم و آغاز مذاکرات با بغداد بودند.
اکنون در کردستان عراق فشارهای اقتصادی به صورت روزافزون گسترش می یابد و پرداخت حقوق کارمندان اقلیم ماه ها است به تعویق افتاده است. از سوی دیگر امیدهای چندانی برای ایجاد تغییر جدی در کادر ریاستی اقلیم در انتخاباتی که قرار است حدود هفت ماه دیگر برگزار شود وجود ندارد. در چنین وضعیتی نارضایتی های مردم رو به گسترش و محرک اعتراضاتی شده که کردستان عراق را باز هم به سوی ناآرامی پیش می برد.
