روزنامه جهان صنعت نوشت: در پی افزایش نرخ دلار‌، بازار کالاهای اساسی و بازار محصولات پروتئینی وارد شرایط نابسامانی شده است‌ که این بحران می‌تواند تا روزهای آینده و با سرد شدن بیشتر هوا که افزایش تقاضای مصرف‌کننده را هم در پیش دارد، افزایش یابد‌. از این رو انتظار می‌رود دولت دست کم برای کنترل بازار کالاهای اساسی هم که شده، به بخش خصوصی بهای بیشتری دهد تا بلکه به مرور در بازار نهاده‌های دامی و کشاورزی ثبات ایجاد شود‌. اما آنچه در حال حاضر شاهد هستیم نوسانات قیمتی مرغ‌، گوشت و تخم‌مرغ است که معیشت مردم را دچار مشکل کرده است‌.

طی چند ماه گذشته موضوع گرانی نهاده‌های دامی در صدر خبرها قرار گرفته و منجر به اعتراض بسیاری از تولیدکنندگان شده است‌ به‌طوری که به تازگی رییس هیات‌مدیره اتحادیه سراسری مرغداران با ارسال نامه‌ای به معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد: صنعت پرورش طیور گوشتی کشور در حال حاضر به علت کاهش تقاضا و نوسانات شدید چند ماه اخیر قیمت مرغ و افزایش قیمت نهاده‌های طیور در وضعیت بحران قرار گرفته است و مرغداران در این عدم ثبات بازار، متحمل ضرر و زیان‌های شدید شده‌اند‌. عطاءالله حسن‌زاده با بیان این مطلب درخواست کرد که علل افزایش قیمت مورد بررسی قرار گیرد‌.

مهم‌ترین دلایل افزایش نرخ نهاده‌ها
این در حالی است که چندی پیش رییس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران مهم‌ترین دلیل افزایش نرخ نهاده‌ها را روند افزایشی قیمت‌های جهانی، افزایش نرخ‌های حمل‌ونقل کشتی، خرید ٧٠٠ هزار تن جو دامی توسط عربستان، بار روانی افزایش قیمت ارز در داخل، عدم تخصیص به موقع ارز توسط بانک مرکزی، عدم گشایش به موقع ال‌سی‌ها و به تبع آن عدم حمل جو از مبدا برشمرد و از دولت درخواست کرد در قیمت‌گذاری محصولات پروتئینی ورود نکند چرا که دخالت دولت در واردات و صادرات کشور، نه‌تنها ساماندهی بازار نهاده‌ها را در پی ندارد بلکه در حلقه‌های مختلف زنجیره تامین پروتئین، فساد و رانت به وجود می‌آورد و در نهایت این مردم هستند که باید تاوان گرانی و افزایش قیمت را پس دهند‌.

گشت‌و‌گذاری در بازار هم نشان می‌دهد که به علت افزایش تقاضا با سرد شدن هوا، افزایش قیمت دلار و همچنین گرانی نهاده‌های دامی، قیمت تخم‌مرغ در روزهای اخیر بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش یافته است‌. به گفته ناصر نبی‌پور، رییس هیات‌مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران، نرخ هر کیلو تخم‌مرغ جلوی در مرغداری 5 هزار و 300 تا 5 هزار و 600 تومان معادل شانه‌ای 10 هزار و 600 و دانه‌ای 360 تومان است در حالی که هر شانه تخم‌مرغ با قیمت 13 هزار تومان به بالا در خرده‌فروشی‌ها عرضه می‌شود که سودجویی دلالان و واسطه‌ها نیز چندان در این امر بی‌تاثیر نیست اما باید به این نکته توجه داشت که قیمت نهاده‌ها همچنان در بازار رو به افزایش است‌. وی با انتقاد از این موضوع، گفت: در یک ماه اخیر نرخ هر کیلو کنجاله سویا 500 و ذرت 250 تومان افزایش یافت که در نهایت این امر قیمت تمام‌شده تولید تخم‌مرغ را 500 تا 520 تومان افزایش داد‌.

چه اصراری در وزارتخانه وجود دارد که رانت بدهد
در این میان با توجه به اینکه گرانی نهاده‌های دامی منجر به افزایش هزینه‌های جانبی و همچنین قیمت تمام‌شده می‌شود، تولیدکنندگان مرغ نیز از شرایط فعلی راضی نیستند و معتقدند در حال حاضر قیمت مرغ به پایین‌ترین حد خود رسیده است در حالی که باید قیمت آن حداقل ۷ هزار و ۵۰۰ تومان باشد تا مرغداران بتوانند از پس هزینه‌های خود برآیند‌. از این‌رو بازار مرغ نیز شرایط نابسامانی را سپری می‌کند و مشخص نیست طی روزهای آینده و با وجود اینکه صدای مرغداران درآمده است، قیمت این محصول تا چه میزان افزایش یابد‌.

در همین خصوص فاروقی رییس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران گفت: می‌گویند قیمت مرغ گران است اما وقتی قیمت جهانی مرغ بین 5/2 تا 3 دلار باشد، با احتساب ارز مبادله‌ای، حداقل کیلویی بین 10 تا 12 هزار تومان می‌شود‌. وی با انتقاد از روش‌های سنتی دولت برای تنظیم بازار، گفت: این روش‌ها برای دوران جنگ و تحریم جوابگو بود ولی امروز دیگر کارساز نیست و صاحبان صنعت باید بفهمند که ما نیاز به تغییر رویکرد و ساختار داریم‌.

فاروقی افزود: این سوال مطرح است که چه اصراری در وزارتخانه وجود دارد که رانت بدهد‌. جالب‌تر آنکه این قیمت در کشورهایی برآورد می‌شود که نرخ سود بانکی‌شان صفر تا پنج درصد، نرخ تورم یک تا دو درصد و عوارض وارداتی به حجم ما ندارند اما چرا برخی می‌خواهند به مردم ما آدرس غلط دهند که قیمت مرغ گران است‌.

قیمت‌گذاری دستوری دولت
همچنین علی صابری دبیر انجمن شرکت‌های تولیدکننده مرغ گوشتی هم گفت: صنعت طیور به لحاظ سرمایه‌گذاری، گردش نقدینگی و اشتغالزایی، صنعتی عظیم تلقی می‌شود که در کنار آن آسیب‌پذیری زیادی هم دارد تا جایی که در چهار سال اخیر مرغداران با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو بوده‌اند‌. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه افزایش قیمت جوجه یک‌روزه به عنوان یک نهاده ضروری در تولید مرغ گوشتی با نوسان قیمت آن در سال گذشته همواره در قیمت تمام‌شده مرغ موثر بوده، گفت: با وجود تمام هماهنگی‌ها و تلاش‌هایی که توسط اتحادیه مرغداران گوشتی و جوجه یک‌روزه برای کاهش قیمت تمام‌شده این نهاده مطرح شده بود اما در این زمینه تا مدتی موفق نبودیم و با وزارت جهاد کشاورزی صحبت کردیم که اگر امکان تامین ماهانه 130 میلیون قطعه جوجه‌یک‌روزه در کشور وجود ندارد، بخشی از این کمبود را از طریق واردات تخم‌مرغ نطفه‌دار تامین کنیم تا مانند سال گذشته دچار چالش نشویم‌.

صابری با انتقاد از اینکه قیمت برخی نهاده‌ها از جمله علوفه ذرت 20 درصد و سویا 15 درصد افزایش داشته است، تصریح کرد: امروز یکی از دغدغه‌های مرغداران ما گرانی نهاده است در صورتی که تغییر قیمت جهانی در نهاده‌ها اتفاق نیفتاده است‌. وی با اشاره به اینکه متاسفانه بخش عمده‌ای از غذای طیور وارداتی است، افزود: همین بالا و پایین شدن قیمت نهاده‌ها سبب می‌شود مرغدار ما نتواند ثباتی در قیمت تمام‌شده‌اش پیش‌بینی کند‌.

صابری این را هم گفت که اکنون قیمت جوجه یک‌روزه با توجه به نوع و کیفیت آن بین 1600 تا 1850 تومان است اما از طرف دیگر قیمت‌گذاری دستوری دولت سبب می‌شود تولیدکنندگان نتوانند تعادلی در هزینه سربار خود ایجاد کنند و دولت باید اجازه دهد عرضه و تقاضا قیمت‌ها را مشخص کند‌. به گفته دبیر انجمن شرکت‌های تولیدکننده مرغ گوشتی، دولت اگر نگرانی بابت تامین مرغ مورد نیاز بازار دارد، می‌تواند توسط شرکت پشتیبانی امور دام ذخایر استراتژیک خود را تامین کند اما اینکه بخواهد با قیمت‌گذاری دستوری بخش خصوصی را درگیر کند، قابل قبول نیست‌.

گرانی شیر خام
نوسان بازار مرغ و تخم‌مرغ در حالی است که به گفته احمد مقدسی رییس انجمن صنفی گاوداران افزایش 20 درصدی قیمت نهاده‌ها ناشی از تاخیر در پرداخت به موقع ارز توسط بانک مرکزی به واردکنندگان نهاده است که باعث شده قیمت تمام‌شده هر کیلو شیرخام برای دامدار 100 تومان گران شود‌. وی اخیرا در این رابطه اعلام کرد: از سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان تقاضا داریم واردکنندگان نهاده‌های دامی را احضار کنند که چرا با وجود تخصیص ارز مبادله‌ای توسط بانک مرکزی‌، قیمت‌ها را کاهش ندادند‌. اما در این خصوص رکنی معاون وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرد: در تخصیص ارز مبادله‌ای وقفه کوتاهی ایجاد شده بود که با پیگیری‌هایی که وزارت جهاد کشاورزی انجام داد این مشکل رفع و ارز مبادله‌ای به نهاده‌های دامی تخصیص داده شد‌. وی با بیان اینکه باید سازمان‌های نظارتی موضوع را رصد کنند تا قیمت به شرایط تعادل خود برگردد، گفت: امیدواریم با توجه به رقابتی که در زمینه عرضه این نهاده‌ها بین شرکت‌های مختلف وجود دارد، هرچه سریع‌تر شرایط به حالت عادی بازگردد‌.

به معیشت مردم توجه جدی شود
این اظهارات در حالی بیان شد که همچنان قیمت‌های نهاده‌های دامی نوسان داشته و در حال حاضر به چالش بزرگی برای تولیدکنندگان تبدیل شده است‌. این در حالی است که به گفته عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، گرانی نهاده‌های دامی نه‌تنها تولیدکنندگان را دچار مشکل می‌کند بلکه باعث می‌شود مردم نیز متحمل ضرر فراوانی شوند‌. ناصر موسوی‌لارگانی با تاکید بر اینکه گرانی نهاده‌های دامی برای دامدار و مرغدار صرفه اقتصادی ندارد، گفت: با افزایش قیمت خوراک دام و طیور، مرغدار نمی‌تواند با هزینه‌های سنگین مرغ یا تخم‌مرغ را با قیمت پایین‌تر بفروشد‌. به گفته این مقام مسوول، این گرانی‌ها برای دامدار و مرغدار که کشتار می‌کنند هزینه‌های سنگینی دارد و صرفه اقتصادی نخواهد داشت‌. از سوی دیگر مصرف‌کننده هم با مشکل جدی روبه‌رو است چراکه هزینه‌ها و درآمدهای مردم با هم مطابقت ندارند‌.