مدت زیادی از بحث فروش رایگان گاز به ترکیه و حواشی و بحث‌های کارشناسی پیرامون آن نمی‌گذرد که حالا به تازگی بحث ارزان فروشی گاز به شرکت نروژی در رسانه‌ها مطرح شده است اما ماجرا چیست؟
هفته اول آبان خبر انعقاد قرارداد فروش گاز طبیعی ایران به شرکت IFLNG در پرتال رسمی شرکت ملی نفت منتشر شد . بر اساس این خبر قرارداد 20 ساله ای ما بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت IFLNG که تحت مالکیت شرکت هملا نروژ است منعقد شده است که طبق قرارداد شرکت ملی نفت و طرف نروژی طی سه ماه اقدامات لازم جهت تحویل روزانه 2.3 میلیون مترمکعب گاز را از پالایشگاه هفتم پارس جنوبی انجام داده و از اواسط سال 1397 تحویل گاز آغاز شود.
اما موضوعی که بیشتر مورد انتقاد کارشناسان این حوزه قرار دارد ابلاغیه مربوط به شیوه قیمت گذاری این قرارداد تحت عنوان ابلاغیه نرخ گاز طبیعی برای فروش به واحدهای کوچک مقیاس تولید گاز مایع‌شده و نیز واحدهای فشرده‌سازی گاز طبیعی با هدف صادرات است که مهر 96 وزیر نفت آن را ابلاغ کرده است.
موضوع مورد مناقشه در این ابلاغیه نحوه قیمت گذاری گاز تحویلی به شرکت نروژی است. به طوری که طبق ابلاغیه قیمت گاز تحویلی به شرکت نروژی متناسب با قیمت ال ان جی ژاپن-کره تعیین میشود. یعنی طبق فرمول :
بر اساس این فرمول در قیمت‌های پایین نفت زمانی که قیمت ال ان جی ژاپن- کره کمتر از 12 دلاربرهر میلیون بی تی یو باشد فرمول اول و در قیمت های بالای نفت زمانی که قیمت ال ان جی ژاپن-کره بیشتر از 12 دلاربرهرمیلیون بی تی یو باشد فرمول دوم مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای درک بهتر و ارزیابی این فرمول در جدول زیر مقایسه‌ای ما بین قیمت گاز تحویلی به شرکت نروژی با قیمت تقریبی گاز تحویلی به ترکیه انجام گرفته استُ:
همانطور که در جدول دیده میشود در قیمت‌های پایین نفت قیمت گاز تحویلی به شرکت نروژی برابر 7.5 سنت بر هر مترمکعب است حال انکه در همین شرایط قیمت تقریبی گاز صادراتی به ترکیه در حدود 16 تا 20 سنت بر هر مترمکعب است و اختلاف این دو چیزی بیش از 50% است. همین شرایط در قیمت‌های بالای نفت نیز وجود دارد و درقیمت نفت 100 دلاری قیمت گاز تحویلی به شرکت نروژی 28سنت بر هر مترمکعب خواهد بود در حالی که در همین شرایط قیمت گاز صادراتی به ترکیه در حدود 40 تا 45 سنت خواهد بود.
همانطور که مشخص است در تمامی قیمت‌های بالا و پایین نفت قیمت گاز تحویلی به شرکت نروژی چیزی حدود 50% کمتر از قیمت گاز صادراتی به ترکیه است و در حقیقت شرکت نفت طبق این قرارداد یارانه‌ای 50% ای برای شرکت نروژی قائل شده است.
این موضوع در شرایطی اتفاق افتاده است که ترکیه به عنوان یکی از گزینه‌های صادرات گاز در حال حاضر علاوه بر داشتن ظرفیت خالی در خط لوله وارداتی خود نیز درخواست دوبرابر کردن واردات خود از ایران را دارد. حال انکه به عنوان گزینه دیگر وزارت نفت در حال حاضر قرارداد صادراتی خود با عراق را به طور کامل اجرا نکرده است.
فارغ از اینکه صادرات گاز با خط لوله به بازارهای منطقه علاوه بر درآمدزایی برای کشور تا حدودی به عنوان عامل بازدارنده موجب افزایش سطح امنیت کشور میشود و درمقابل فروش گاز به شرکت نروژی برای صادرات به صورت ال ان جی هیچ ارزش افزوده امنیتی سیاسی برای کشور ندارد. طبق مطالب گفته شده بالا قرارداد فروش گاز به شرکت نروژی حتی از لحاظ اقتصادی نیز توجیه منطقی ندارد.
حال سوال اینجاست که در این شرایط مسئولین مربوطه با کدام منطق گزینه‌های بهتر از لحاظ اقتصادی و امنیتی مانند ترکیه و عراق را کنار گذاشته اند و به سراغ چنین قرارداد غیر اقتصادی رفته‌اند؟
