ده کشور اول در لیست گرانترین پاسپورت های دنیا عبارتند از ترکیه، استرالیا، سوئیس، مکزیک، آمریکا، ایتالیا، کانادا، ژاپن، نیوزیلند و انگلیس. برای صدور یا تجدید پاسپورت ترکیه که گرانترین در لیست است باید 251 دلار بپردازید. بهای تمدید پاسپورت سوئیس که دومین پاسپورت گران دنیا است با فاصله زیادی 159 دلار است. این قیمت برای پاسپورت انگلیس 110 دلار و برای پاسپورت آلمانی 60 یورو ، حدود 70 دلار است.
با این حال باید توجه داشت که عمر همه این پاسپورت ها ده سال است؛ یعنی فقط بعد از ده سال لازم است که آن ها را تجدید کنید. بهای تمدید یا تجدید پاسپورت ایرانی با توجه به نمایندگی های کنسولی ایران در کشورهای مختلف قیمت های مختلفی بر اساس ارز رایج آن کشورها دارد. اما به طور متوسط قیمت دلاری آن 142 دلار است. با احتساب عمر پنج ساله، هزینه ای که شما برای ده سال پاسپورت ایرانی می دهید دوبرابر این مقدار یعنی 284 دلار خواهد بود که آن را به گرانترین پاسپورت دنیا تبدیل می کند.
چند سال پیش و در دوره دولت گذشته به ایرانیان مقیم خارج از کشور گفته شد چنانچه 22 دلار اضافه تر بپردازند، می توانند با تغییر محل اقامت به کشوری که در آن زندگی می کنند از پرداخت عوارض خروج معاف شوند. چون البته منطقاً معنی ندارد که کسی برای بازگشت به «محل اقامت» خود «عوارض خروج» بپردازد. این بود تا زمان دولت فخیمه فعلی که دوباره دریافت 75 هزار تومان عوارض خروجی از همه مسافران اعم از مقیم خارج از کشور یا غیر مقیم از سرگرفته شد و آن 22 دلار هم در واقع اضافه شد به هزینه تجدید پاسپورت.
اگر قدرت پاسپورت، یعنی تعداد مقصدهایی که بدون ویزا یا با روش «ویزا به محض ورود» می توان به آن ها سفر کرد را نیز به معادله اضافه کنیم، پاسپورت ایرانی با فاصله نجومی از بقیه، همچنان گرانترین پاسپورت دنیا خواهد بود. با پاسپورت ترکیه می توان به 105 کشور بدون ویزا سفر کرد که با احتساب قیمت 252 دلاری می شود 2 دلار و 40 سنت برای هر کشور. با پاسپورت ایرانی می توان تنها به 35 مقصد بدون ویزا سفر کرد که می شود 8 دلار و 11 سنت برای هر کشور. یعنی با احتساب قدرت پاسپورت، نمونه ایرانی تقریباً 4 برابر گرانتر از گرانترین پاسپورت دنیا است.
کیسه دوختن برای ایرانیان مقیم خارج از کشور به همین جا ختم نمی شود. کافی است نگاهی بکنید به لیست خدمات کنسولگری ها اعم از ثبت ازدواج، صدور وکالتنامه و کارت ملی و امثال آن و قیمت های نجومی این خدمات. مدرسه جمهوری اسلامی ایران در لندن برای یک ترم مدرسه فارسی، که عبارت است از یک روز در هفته که معمولاً شنبه با یکشنبه است، 500 پوند وجه نقد طلب می کند. در حالیکه مدارس مشابه فارسی که بودجه ای نیز از دولت ایران نمی گیرند همین خدمات را با 100 تا 120 پوند ارائه می کنند. این در حالیست که مدارس عادی انگلیس کاملاً رایگان هستند.
مسافران ایرانی می دانند که در میان خطوط هوایی، ایران ایر، هواپیمایی ملی ایران، همواره گرانترین و دشوارترین گزینه است. از نبود خدمات آنلاین بگیر تا اجبار به حضور فیزیکی در نمایندگی و پرداخت بهای بلیط به طور نقدی.
نگرانی ایران دوستان و دلسوزان کشور و والدینی که می خواهند پیوندهای فرهنگی میان ایران با نسل آینده را حفظ کنند این است که این دیدگاه ورویکرد سودجویانه نسبت به ایرانیان مقیم خارج دراز مدت موجب از دست رفتن یا کاهش تعداد اتباع ایرانی خواهد شد. هم اکنون کم نیستند خانواده هایی که به دلیل بهای سرسام آور پاسپورت ایرانی، بهای بلیط و هزینه های تحمیل شده ثانوی مانند عوارض خروج، به طور کلی قید سفر به ایران را زده اند. گرانی بیش از حد و غیرعادی مدرسه ایرانی که دست طبقه متوسط به پایین را از فارسی آموزی به کودکان کوتاه کرده. حال تنها امید به دولت افغانستان است که شاید با تاسیس مجموعه فرهنگی یا مدرسه ای بتواند این نقصان را برطرف کند.
بد نیست مسوولین ضمن توجه به صنعت توریسم و جلب مسافران اروپایی، اندکی نیز به مسافران ایرانی و بازدید کنندگان و نسل آینده ایرانیان خارج از کشور، بدون اینکه برایشان کیسه ای بدوزند، توجه کنند.
