ورود دانش و فناوریهای نوین جهانی، که ناظر به تولید داخلی باشد، یکی از مهمترین راهبردهایی است که در جهت نیل به خودکفایی راهگشاست. گزارش پیش رو مصداق کامل یکی از این موارد است.
؛ بخش اقتصادی الف - موضوع انعقاد قرارداد واردات 13 هزار رأس دام سبک از فرانسه، توسط شرکتهای تابعه بنیاد شهید و با تأیید و حضور مستقیم وزیر جهادکشاورزی، سؤالهای بی‌شماری را در اذهان مردم و کارشناسان ایجاد کرده است. به همین مناسبت، بصورت اختصاصی گفتگویی با محمدیاسر ترابی، مسئول این پروژه، ترتیب داده شد تا ابهامات مطرح شده پاسخ داده شود.
ترابی با اعلام روند تدریجی واردات این دامها گفت: شرکت سپیدان سال گذشته 2200 رأس و سال جاری تا اواسط سال آینده برای تکمیل سایتهای سه استان خودش، 6000 رأس وارد خواهد کرد، این آمار 13 هزار رأس مربوط به یک قرارداد بلندمدت است؛ ضمن اینکه این دامها جهت پرورش خریداری شده و هیچیک فروشی نیست.
وی درخصوص ضرورت تشکیل هسته ژنتیکی دامهای پربازده خاطرنشان کرد: در سال گذشته گوشت یخ‌زده وارداتی ما حداقل معادل 6 میلیون رأس گوسفند بوده است، ما در کشور مشکل منابع آب و مرتع داریم، همچنین حدود 150 هزار تن کمبود گوشت داریم؛ برای حل این مسئله یا باید 15 میلیون دام سبک به سیستم فعلی پرورش اضافه کنیم، یا باید 5 میلیون رأس به سیستم صنعتی اضافه کنیم؛ قطعاً با توجه به شرایط اقلیمی نمی‌توانیم به سامانه مرتعی چیزی اضافه کنیم، حتی قانون دستور کاهش سالی 3 میلیون رأس را در این سیستم داده، و از سوی دیگر برای تأمین غذا باید سالانه 3.1 میلیون واحد دامی در سامانه صنعتی اضافه کنیم، اما این نژادی که در داخل کشور داریم، مناسب سیستم کوچ‌رو است و در سامانه صنعتی اقتصادی نیست.
مدیرعامل شرکت سپیدان در پاسخ به این پرسش که «بهتر نبود همین نژادهای داخلی را اصلاح می‌کردید و ارتقا می‌دادید» خاطرنشان کرد: ما روی انواع دامهای داخلی مطالعه کردیم، دام داخلی به لحاظ اقتصادی در سامانه صنعتی پاسخگوی هزینه‌ها نیست. این دامهای خاصی که به‌عنوان هسته ژنتیکی وارد شده شاخصهای اقتصادی بسیار بهتری دارد؛ از جمله ضریب تبدیل خوراک به گوشت، یا چندقلوزایی، بارداری غیرفصلی و مداوم، و شاخصهای دیگرِ این دامها نسبت به نژادهای داخلی بسیار بالاتر است.
این عضو سازمان اقتصادی کوثر تأکید کرد: ما وارد کننده نیستیم؛ بلکه نگاه حاکمیتی داریم؛ ما این نژادها را وارد کرده‌ایم تا در مزارعمان تکنولوژی تولید این نژادهای پربازده را بومی کرده و در اختیار مردم قرار دهیم تا با توجه به مزایایی که این روش نسبت به سایر روشها دارد، با راه‌اندازی روش بسته، نیاز کشور به واردات را قطع کنیم؛ ضمن اینکه در منطقه غرب آسیا و خصوصاً حاشیه خلیج‌فارس تقاضای اجابت نشده فراوانی برای این دامها وجود دارد.
این دانش‌آموخته دانشگاه تهران اضافه کرد: از حدود یک سال و نیم قبل که اولین گله وارد شد، 70 درصد واکسنها، 50 درصد داروها و 100 درصد پروتکلهای غذایی ما – شامل 13 کلاس خوراک برای شرایط مختلف پرورش – کاملاً بومی شده است. یعنی کسی که بعدها از ما دام بخرد، آموزش کافی خواهد دید و تکنولوژی بومی پرورش را در اختیار خواهد داشت و وابسته نیست. ضمن اینکه دستگاههای شیرخوری و شیردوشی، وزن‌گیری و سایر تجهیزات در رده صنعتی نیز ساخته شده یا در حال ساخته شدن است.
وی با تأکید بر اینکه «امروز ما به هیچ وجه وابسته نیستیم» ادامه داد: ما اگر وارد هم نکنیم، به آن افق هسته ژنتیکی‌مان خواهیم رسید، اما کمی دیرتر. به هر صورت اگر دور ایران را ببندند، مخاطره‌ای برای ما وجود نخواهد داشت. البته نمی‌خواهیم دور خودمان را ببندیم و علاقه‌مندیم علم را بیش از پیش از آنها یاد بگیریم؛ گو اینکه اگر هم ببندند تکنولوژی و تکنیکهای پرورش دام سبک، به هیچ وجه، های‌تک نیست و قابل دستیابی است.
ترابی در پاسخ به اینکه «با توجه به سابقه فرانسویها از آلودگی دامها نگران نیستید؟» گفت: در دنیا خرید و فروش دام مطرح است و استانداردهای مشخص دارد، شما در 45 روز قرنطینه باید بفهمید که دام مشکل دارد یا خیر. ضمن اینکه ما پروتکلهای تا دو و نیم برابر سختگیرانه‌تری را بکار بردیم؛ چرا که در پی تشکیل یک هسته نژادی قوی هستیم.
وی بر ارزشهای دامپروری بومی تأکید کرد و متذکر شد: هیچ وقت این روش نمی‌تواند جای روش سنتی را بگیرد؛ چرا که اگر مرتعی وجود داشته باشد، 70 درصد هزینه که مربوط به خوراک است حذف خواهد شد. از این گذشته معتقدیم در یک فرآیند بلندمدت و با کار فنی و فرهنگسازی، با استفاده از روشهایی مانند کنترل سقط یا دقت در ترکیب کنسانتره می‌توان شرایط نژادهای داخلی کشور را ارتقا داد.
مدیرعامل سپیدان افزود: ما خودمان هم در کنار نژادهای خارجی، به ارتقاء نژادهای داخلی اهتمام داریم، اما این یک راه حل بلندمدت است و باید فراگیر باشد؛ روش پرورش بسته، یک راه میان‌بر برای جوابگویی سریع به نیاز فعلی کشور و کاهش واردات گوشت یخ‌زده است.
وی در پایان از مساعدتهای وزیر جهادکشاورزی در راه‌اندازی این روش پیش‌رو تقدیر کرد.
*پژوهشگر مؤسسه احیاگران تمدن فاخر