کد مطلب: 183027
زمان و بهار از منظر عارف شوریده سر، مولانا جلال الدین
احمد خالصی، 12 فروردین 92
تاریخ انتشار : دوشنبه ۱۲ فروردين ۱۳۹۲ ساعت ۱۹:۵۴
بهار را عارفان ما نشانه ای از رستاخیزِ تکراری و لاجرم ابدی گرفته اند. تاثیرگذارترین عارفِ شاعر ایرانی، مولانا جلال الدین محمد بلخی، در این باب میگوید:
این بهارِ نو ز بعد برگریز __ _ هست برهانِ وجود رستخیز
و در غزلی که در مورد مرگ و نیستی سروده، صراحتاً انسان را با نبات مقایسه می کند و زایش مجددِ گیاهان در فصل بهار را نشانه ای میگیرد از حیات مجدد انسان:
{ به روز مرگ چو تابوت من روان باشد
گمان مبر که مرا درد این جهان باشد...
مرا به گور سپاری مگو: وداع وداع
که گور، پرده جمعیت جنان باشد...
کدام دانه فرو رفت در زمین که نَرُست؟
چرا به دانه انسانت این گمان باشد}
و در بیتی دیگر از دیوان شمس میخوانیم:
{ هر دانه که نیست گشت، صد چندان شد
در دانۀ انسان چه گمان می آری }
این دو نمونه و انبوه شواهد دیگر از مولانا ونیز سایر عارفان و حکیمان ایرانی و مسلمان، دلالتی است بر وجود حکمتی کهن و کارآ که به بیانی بس ساده می توان از آن به یکسانی و همسویی عالم کبیر و عالم صغیر؛ یعنی انسان و جهان تعبیر کرد. هماهنگی و همدلی انسان و طبیعت، امری نیست که فقط با مشاهده بهار صورت گرفته باشد، اما بی شک این امرِ شگفت آور و تهییج کننده یعنی احیاء جهان پس از پایان زمستانِ سرد و سیاه و مرگ آور، خود آغازگاهی شد برای حرکت در جهتِ معنابخشی به جهان و درک کائنات به شکل و صورتی که انسان توانایی مقابله با زمان را بیابد.
برای تعریف انسان در فلسفه و حکمتِ کهن، تلاشهای بسیاری صورت گرفته است؛ بعضی انسان را حیوان ناطق خوانده اند و برخی او را حیوان ابزار ساز و دهها تعریف دیگر نیز ارائه شده است. اما در دانشِ مردم شناسی و اسطوره شناسی و آیین شناسیِ معاصر، اغلب انسان را موجود "مرگ اندیش" و یا "مرگ آگاه" معرفی کرده اند؛ چرا که انسان تنها موجودی است که می داند می میرد و چه بخواهد و چه نخواهد در پسِ ذهن خود از مرگ می هراسد و برای غلبه برآن می کوشد.
مشکلِ همارۀ آدمی، این زمان سنجیِ گذراست که سرعت و شتابِ آن برای او بقدری محسوس بوده که همیشه از آن به حق نالیده است و به ویژه از پایانِ محتوم آن. اما در یک نگاه معنوی و عرفانی، زمانِ گذرای خطی جای خود را به زمان دایره ای و تکرار شونده میدهد؛ زمانی که نهایت ندارد و جز تکرارِ مداوم نیست، واین نوع نگریستن به مفهومِ زمان به خوبی خود را در آیینهای نوروزی متجلی میکند؛ و از جمله در منظر شاعران و بیداردلان ما که تغییر مداوم و مستمرِ فصول و باززایی طبیعت در فصل بهار را نشانه و آیتی گرفته اند از زمانی مستمر و تجدید شونده؛ و از آن آموزه های بسیاری برای مخاطبان خود ارائه کرده اند.
از تغییر فصول آغاز کنیم که بی شک به دلیل زیستِ عینی شاعران کهن در طبیعتِ دست نخورده، بسیار بیشتر از انسان امروزه محسوس بوده است. در آن روزگاران انسان، باد خزان را به تمامی حس میکرده و از زمستان که همراه بوده با قحطی و سیاهی و سرمای گریز ناپذیر و مرگ و نیستی، هراس راستینی داشته نه چون ما که امروزه در پس دیوارها و با کمک تکنولوژی، گرمای مدام مان تضمین شده است.
اما مساله مولانا و روشن دلان دیگر از این هم فراتر می رود. او از بهار و سرسبز شدن گیاهان ونباتات استفاده ابزاری نمی کند تا معاد را اثبات کند چرا که او خود، در حالت بالقوه معادی می زید و جنبه آخر الزمانی برایش فعلیت یافته است...، بلکه مولانا در نگاه وحدت وجودی خود، زمستان و پاییز را لازمۀ خلقت می بیند ولی نه فقط برای جهان و طبیعت و محیط زیست و از این حرفها، بلکه طبق معمول خودش برای استکمال روحِ انسان و تعالی بخشی به نفسِ انسانی. روحِ بهارِ مسیحاگونه تنها در کالبد انسانِ نیست شده دمیده می شود.
{ای باغبان ای باغبان، آمد خزان، آمد خزان
بر شاخ و برگ از درد دل، بنگر نشان، بنگر نشان
ای باغبان، هین، گوش کن، ناله ی درختان نوش کن
نوحه کنان از هر طرف، صد بی زبان، صد بی زبان
هرگز نباشد بی سبب، گریان دو چشم و خشک لب
نبود کسی بی درد دل، رخ زعفران، رخ زعفران...}
مولانا در ادامۀ این غزل روایی و حِکمی، غم را به زاغی تشبیه میکند که وارد باغ (حیات انسانی) می شود و با افسوس از یکایک گیاهان و نباتات خبر می گیرد و بر نبودِ آنان افسوس می خورد.
{خورده چو آدم دانه ای، افتاده از کاشانه ای
پرّیده تاج و حُلّه شان، زین افتنان، زین افتنان}
اما پاسخی به این زاغ (که صراحتا نماد اندوه و رنج ودشواری است) داده می شود که نشانگر امید همارۀ انسان به زندگی و حیات مجدد در سایه بازگشت بهار جاودانه است:
{ گفتند ای زاغِ عدو، آن آب باز آید به جو
عالم شود پر رنگ و بو، همچون جنان، همچون جنان
ای زاغِ بیهوده سخن، سه ماه دیگر صبر کن
تا در رسد کوری تو، عید جهان، عید جهان...
میرد خزانِ همچو دد، بر گور او کوبی لگد
نک صبح دولت می دمد، ای پاسبان، ای پاسبان...}
مولانا در بیتی دیگر هشدار میدهد که عید رفتنی است، اما رهایی از چنبرۀ زمان و فلک، عید را ابدی میکند:
{ عید بیاید رود، عید تو مانَد ابد
وز فلک بی مدد، چون که رهیدی بگو }
و در غزلی سرخوشانه و شطح گونه که پیداست در آن انبساط روحیِ شگفت انگیزی یافته، خود را همچون عید، فراتر از زمان و درهم کوبندۀ آن می داند:
{ باز آمدم چون عیدِ نو تا قفل زندان بشکنم
وین چرخ مردم خوار را چنگال و دندان بشکنم
هفت اخترِ بی آب را کین خاکیان را میخورند
هم آب بر آتش زنم، هم بادهاشان بشکنم
از شاهِ بی آغاز من ،پرّان شدم چون باز من
تا جغدِ طوطی خوار را دیر ویران بشکنم....
چون من خراب و مست را در خانۀ خود ره دهی
پس تو ندانی این قَدَر، کین بشکنم ،آن بشکنم؟
گر پاسبان گوید که هی ، بر وی بریزم جام می
دربان اگر دستم کشد، من دست دربان بشکنم
چرخ ار نگردد گِرد دل، از بیخ و اصلش بر کنم
گردون اگر دونی کند ، گردونِ گردان بشکنم }
مولانا در این غزل بهجت انگیز و پر از سرخوشی، راز حیاتِ هماره را در مقابله موثر با "چرخ مردم خوار" و "هفت اختر" و جغدی می داند که همچون مرگ، طوطیان (انسانها) را میخورد. مرگ اندیشی و مرگ ستیزی و مقابله و غلبه بر آن، فقط و فقط از راه توجه به "دل" صورت می گیرد که گردونِ گردان هم باید به دور آن بچرخد و انسان توانایی آن را دارد که بر چرخ مردم خوار هم، سیطره یابد و آن را نابود کند.
مولانا روش معمول و مالوفی دارد در تاویلِ سخنان بزرگان. او که عالم و آدم را مدام تاویل می کند، بیراه نمی رود وقتی از سخنِ نبوی هم تاویلی باطنی ارائه می دهد. گفته شده که پیامبر اسلام در سفارشی به اصحاب خود فرمودند که از نسیمِ بهار تن خود را مپوشانید که جان بخش است و شما را زنده میکند. این کلام پیامبر به دو صورت از مولانا ابراز شده است:
{ گفت پیغمبر به اصحاب کبار
تن مپوشانید از باد بهار
کانچه با برگ درختان میکند
با تن و جان شما آن می کند
گفت پیغمبر ز سرمای بهار
تن مپوشانید یاران زینهار
زانکه با جان شما آن می کند
کان بهاران با درختان می کند
راویان این را به ظاهر برده اند
هم بر آن صورت قناعت کرده اند
آن خزان، نزد خدا نفس و هواست
عقل و جان، عین بهار است و بقاست
پس به تاویل این بود کانفاسِ پاک
چون بهار است و حیات برگ و تاک }
بنا بر این از دید مولانا همچنان که نسیمِ بهار، جان بخش است، کلام و بشارت بزرگان و بیداردلان نیز مایۀ رستگاری و حیات ابدی است.
پایان سخن را به پایان عید می سپاریم. آیا براستی عید تمام میشود؟ آری، اما نه برای عاشقان.
{عید بگذشت و همه خلق سوی کار شدند
زیرکان از پی سرمایه به بازار شدند
عاشقان را چو همه پیشه و بازار تویی
عاشقان از جز بازار تو بیزار شدند...
تو که در سایۀ مخلوقی و او دیواریست
ورنه زآسیب اجل چون همه مردار شدند
جان چه کار آید اگر پیش تو قربان نشود
جان کنون شد که چو منصور سوی دار شدند
همه سوگند بخورده که دگر دم نزنند
مست گشتند صبوحی سوی گفتار شدند}.
یا حق
این بهارِ نو ز بعد برگریز __ _ هست برهانِ وجود رستخیز
و در غزلی که در مورد مرگ و نیستی سروده، صراحتاً انسان را با نبات مقایسه می کند و زایش مجددِ گیاهان در فصل بهار را نشانه ای میگیرد از حیات مجدد انسان:
{ به روز مرگ چو تابوت من روان باشد
گمان مبر که مرا درد این جهان باشد...
مرا به گور سپاری مگو: وداع وداع
که گور، پرده جمعیت جنان باشد...
کدام دانه فرو رفت در زمین که نَرُست؟
چرا به دانه انسانت این گمان باشد}
و در بیتی دیگر از دیوان شمس میخوانیم:
{ هر دانه که نیست گشت، صد چندان شد
در دانۀ انسان چه گمان می آری }
این دو نمونه و انبوه شواهد دیگر از مولانا ونیز سایر عارفان و حکیمان ایرانی و مسلمان، دلالتی است بر وجود حکمتی کهن و کارآ که به بیانی بس ساده می توان از آن به یکسانی و همسویی عالم کبیر و عالم صغیر؛ یعنی انسان و جهان تعبیر کرد. هماهنگی و همدلی انسان و طبیعت، امری نیست که فقط با مشاهده بهار صورت گرفته باشد، اما بی شک این امرِ شگفت آور و تهییج کننده یعنی احیاء جهان پس از پایان زمستانِ سرد و سیاه و مرگ آور، خود آغازگاهی شد برای حرکت در جهتِ معنابخشی به جهان و درک کائنات به شکل و صورتی که انسان توانایی مقابله با زمان را بیابد.
برای تعریف انسان در فلسفه و حکمتِ کهن، تلاشهای بسیاری صورت گرفته است؛ بعضی انسان را حیوان ناطق خوانده اند و برخی او را حیوان ابزار ساز و دهها تعریف دیگر نیز ارائه شده است. اما در دانشِ مردم شناسی و اسطوره شناسی و آیین شناسیِ معاصر، اغلب انسان را موجود "مرگ اندیش" و یا "مرگ آگاه" معرفی کرده اند؛ چرا که انسان تنها موجودی است که می داند می میرد و چه بخواهد و چه نخواهد در پسِ ذهن خود از مرگ می هراسد و برای غلبه برآن می کوشد.
مشکلِ همارۀ آدمی، این زمان سنجیِ گذراست که سرعت و شتابِ آن برای او بقدری محسوس بوده که همیشه از آن به حق نالیده است و به ویژه از پایانِ محتوم آن. اما در یک نگاه معنوی و عرفانی، زمانِ گذرای خطی جای خود را به زمان دایره ای و تکرار شونده میدهد؛ زمانی که نهایت ندارد و جز تکرارِ مداوم نیست، واین نوع نگریستن به مفهومِ زمان به خوبی خود را در آیینهای نوروزی متجلی میکند؛ و از جمله در منظر شاعران و بیداردلان ما که تغییر مداوم و مستمرِ فصول و باززایی طبیعت در فصل بهار را نشانه و آیتی گرفته اند از زمانی مستمر و تجدید شونده؛ و از آن آموزه های بسیاری برای مخاطبان خود ارائه کرده اند.
از تغییر فصول آغاز کنیم که بی شک به دلیل زیستِ عینی شاعران کهن در طبیعتِ دست نخورده، بسیار بیشتر از انسان امروزه محسوس بوده است. در آن روزگاران انسان، باد خزان را به تمامی حس میکرده و از زمستان که همراه بوده با قحطی و سیاهی و سرمای گریز ناپذیر و مرگ و نیستی، هراس راستینی داشته نه چون ما که امروزه در پس دیوارها و با کمک تکنولوژی، گرمای مدام مان تضمین شده است.
اما مساله مولانا و روشن دلان دیگر از این هم فراتر می رود. او از بهار و سرسبز شدن گیاهان ونباتات استفاده ابزاری نمی کند تا معاد را اثبات کند چرا که او خود، در حالت بالقوه معادی می زید و جنبه آخر الزمانی برایش فعلیت یافته است...، بلکه مولانا در نگاه وحدت وجودی خود، زمستان و پاییز را لازمۀ خلقت می بیند ولی نه فقط برای جهان و طبیعت و محیط زیست و از این حرفها، بلکه طبق معمول خودش برای استکمال روحِ انسان و تعالی بخشی به نفسِ انسانی. روحِ بهارِ مسیحاگونه تنها در کالبد انسانِ نیست شده دمیده می شود.
{ای باغبان ای باغبان، آمد خزان، آمد خزان
بر شاخ و برگ از درد دل، بنگر نشان، بنگر نشان
ای باغبان، هین، گوش کن، ناله ی درختان نوش کن
نوحه کنان از هر طرف، صد بی زبان، صد بی زبان
هرگز نباشد بی سبب، گریان دو چشم و خشک لب
نبود کسی بی درد دل، رخ زعفران، رخ زعفران...}
مولانا در ادامۀ این غزل روایی و حِکمی، غم را به زاغی تشبیه میکند که وارد باغ (حیات انسانی) می شود و با افسوس از یکایک گیاهان و نباتات خبر می گیرد و بر نبودِ آنان افسوس می خورد.
{خورده چو آدم دانه ای، افتاده از کاشانه ای
پرّیده تاج و حُلّه شان، زین افتنان، زین افتنان}
اما پاسخی به این زاغ (که صراحتا نماد اندوه و رنج ودشواری است) داده می شود که نشانگر امید همارۀ انسان به زندگی و حیات مجدد در سایه بازگشت بهار جاودانه است:
{ گفتند ای زاغِ عدو، آن آب باز آید به جو
عالم شود پر رنگ و بو، همچون جنان، همچون جنان
ای زاغِ بیهوده سخن، سه ماه دیگر صبر کن
تا در رسد کوری تو، عید جهان، عید جهان...
میرد خزانِ همچو دد، بر گور او کوبی لگد
نک صبح دولت می دمد، ای پاسبان، ای پاسبان...}
مولانا در بیتی دیگر هشدار میدهد که عید رفتنی است، اما رهایی از چنبرۀ زمان و فلک، عید را ابدی میکند:
{ عید بیاید رود، عید تو مانَد ابد
وز فلک بی مدد، چون که رهیدی بگو }
و در غزلی سرخوشانه و شطح گونه که پیداست در آن انبساط روحیِ شگفت انگیزی یافته، خود را همچون عید، فراتر از زمان و درهم کوبندۀ آن می داند:
{ باز آمدم چون عیدِ نو تا قفل زندان بشکنم
وین چرخ مردم خوار را چنگال و دندان بشکنم
هفت اخترِ بی آب را کین خاکیان را میخورند
هم آب بر آتش زنم، هم بادهاشان بشکنم
از شاهِ بی آغاز من ،پرّان شدم چون باز من
تا جغدِ طوطی خوار را دیر ویران بشکنم....
چون من خراب و مست را در خانۀ خود ره دهی
پس تو ندانی این قَدَر، کین بشکنم ،آن بشکنم؟
گر پاسبان گوید که هی ، بر وی بریزم جام می
دربان اگر دستم کشد، من دست دربان بشکنم
چرخ ار نگردد گِرد دل، از بیخ و اصلش بر کنم
گردون اگر دونی کند ، گردونِ گردان بشکنم }
مولانا در این غزل بهجت انگیز و پر از سرخوشی، راز حیاتِ هماره را در مقابله موثر با "چرخ مردم خوار" و "هفت اختر" و جغدی می داند که همچون مرگ، طوطیان (انسانها) را میخورد. مرگ اندیشی و مرگ ستیزی و مقابله و غلبه بر آن، فقط و فقط از راه توجه به "دل" صورت می گیرد که گردونِ گردان هم باید به دور آن بچرخد و انسان توانایی آن را دارد که بر چرخ مردم خوار هم، سیطره یابد و آن را نابود کند.
مولانا روش معمول و مالوفی دارد در تاویلِ سخنان بزرگان. او که عالم و آدم را مدام تاویل می کند، بیراه نمی رود وقتی از سخنِ نبوی هم تاویلی باطنی ارائه می دهد. گفته شده که پیامبر اسلام در سفارشی به اصحاب خود فرمودند که از نسیمِ بهار تن خود را مپوشانید که جان بخش است و شما را زنده میکند. این کلام پیامبر به دو صورت از مولانا ابراز شده است:
{ گفت پیغمبر به اصحاب کبار
تن مپوشانید از باد بهار
کانچه با برگ درختان میکند
با تن و جان شما آن می کند
گفت پیغمبر ز سرمای بهار
تن مپوشانید یاران زینهار
زانکه با جان شما آن می کند
کان بهاران با درختان می کند
راویان این را به ظاهر برده اند
هم بر آن صورت قناعت کرده اند
آن خزان، نزد خدا نفس و هواست
عقل و جان، عین بهار است و بقاست
پس به تاویل این بود کانفاسِ پاک
چون بهار است و حیات برگ و تاک }
بنا بر این از دید مولانا همچنان که نسیمِ بهار، جان بخش است، کلام و بشارت بزرگان و بیداردلان نیز مایۀ رستگاری و حیات ابدی است.
پایان سخن را به پایان عید می سپاریم. آیا براستی عید تمام میشود؟ آری، اما نه برای عاشقان.
{عید بگذشت و همه خلق سوی کار شدند
زیرکان از پی سرمایه به بازار شدند
عاشقان را چو همه پیشه و بازار تویی
عاشقان از جز بازار تو بیزار شدند...
تو که در سایۀ مخلوقی و او دیواریست
ورنه زآسیب اجل چون همه مردار شدند
جان چه کار آید اگر پیش تو قربان نشود
جان کنون شد که چو منصور سوی دار شدند
همه سوگند بخورده که دگر دم نزنند
مست گشتند صبوحی سوی گفتار شدند}.
یا حق
حدیث م
۱۳۹۲-۰۱-۱۲ ۲۱:۱۶:۰۰
چیه این روزها همه از بهار حرف می زنن خوشم میاد احمدی نژاد یه بار می گه بهار همه می دون دنبال بهار میگه مکتب ایرانی همه میدون دنبال مکتب ایرانی . ما که یک ساله تو زمستون گیر کردیم (1212329) (alef-7)
منتقد الف
۱۳۹۲-۰۱-۱۲ ۲۲:۲۲:۰۱
آقای خالصی با عرض پوزش معلوم هست چی می نویسید ، مردم گرسنه هستند آن وقت شما یا در مورد روشنفکر می نویسید یا در مورد بهار !!! توکلی هم سایت الف رو در اختیار شما گذاشته . آقای توکلی یعنی دیگر هیچ جای مملکت مشکل نداره و انتقادات شما اون مسائل سابق رو حل کردن که حالا چسبیدین به بهار و مولانا و روشنفکر و مدد پور !
خدا آخر عاقبت مارا با این رسانه ها به خیر کند . دنبال آزادی هم هستند برید از نیویورک تایمز ، واشنگتن پست یاد بگیرید . (1212404) (alef-7)
خدا آخر عاقبت مارا با این رسانه ها به خیر کند . دنبال آزادی هم هستند برید از نیویورک تایمز ، واشنگتن پست یاد بگیرید . (1212404) (alef-7)
۱۳۹۲-۰۱-۱۳ ۰۱:۴۴:۱۳
راست میگن این دوستان چه معنی داره به جای دم زدن از بدبختی و بیچارگی و فلاکت و مشکلات اقتصادی از گل و بلبل و بهار میگید؟ نمیگین ممکنه برای یک لحظه این بدبختی و فلاکت از یادشون بره؟ نمیدونین اگه از موسم بهار و گل و ریحان هم که میگین یه تلنگری هم باس به بدبختیا و مشکلات اقتصادی بزنین تا این دوستان خوشخوشان شون بشه؟ (1212685) (alef-7)
سيد
۱۳۹۲-۰۱-۱۳ ۰۸:۰۷:۰۶
آقای خالصی خوب می نويسند و کاش بيشتر بنويسند و ما از دانش و نگرش ايشان بهره ببريم. (1212793) (alef-7)
صبا
۱۳۹۲-۰۱-۱۳ ۱۰:۲۹:۵۹
با تشکر از اقای خالصی و عزیزان الفی . چرا اینقدر بعضیها سیاست زده شده اند که هر مطلبی را از دریچه سیاست میبینند .بقول مرحوم سهراب چشمها را باید شست . جور دیگر باید دید ..مطلب به این زیبایی کجاش سیاسی بود؟ (1212857) (alef-7)
مهر
۱۳۹۲-۰۱-۱۳ ۲۳:۴۳:۲۱
ببخشيد
اين تركيب شوريده سر براي مولانا چه ريشه ادبي دارد مي شود استاد مرقوم بفرمايد؟
اين تركيب بسيار نا صحيح بكار افتاد
ما عده اي از دانشجويان ادبيات فارسي نسبت به اين تركيب مسئله داريم (1213622) (alef-10)
اين تركيب شوريده سر براي مولانا چه ريشه ادبي دارد مي شود استاد مرقوم بفرمايد؟
اين تركيب بسيار نا صحيح بكار افتاد
ما عده اي از دانشجويان ادبيات فارسي نسبت به اين تركيب مسئله داريم (1213622) (alef-10)
negah Aram
۱۳۹۲-۰۱-۱۴ ۰۸:۳۰:۰۸
ممنون هستم از اقای خالصی برای این متن بسیار زیبا. (1213848) (alef-10)
۱۳۹۲-۰۱-۱۴ ۰۹:۰۲:۰۶
خوب مشكلات جاي خودرا دارد بهار هم جاي خود وقتي شما به دور وبر خود نگاه مي كنيد ومي بينيد همه جاندارن بنوعي به امدن بهار لبخند مي زنند وحتي زمين با قدوه بهار زنده گشته ودر وجواهرات خود را در سطح خود مي پراكند اگر ما همگام اين تحولات نباشيم وزانوي غم بغل بگيريم معلوم هست كه ما از مرحله پرت هستيم بقول مرحوم شريعتي اگر خداوند روزي را براي شروع خلقت انتخاب مي كرد قطعا اين روز يكي از روزهاي بهار هست وبه همين خاطر هست كه بهار در ايران چه قبل وجه بعد از اسلام جايگاه ويژه اي داشته ودر اثار قريب به اكثريت متفكران وانديش مندان ايراني بها ر ستوده ومحمود بوده است.ازاين نظر اگربه بهار درود وشاباش بفرستيم حرف بي ربطي نزده ايم. (1213885) (alef-10)
نسیم
۱۳۹۲-۰۱-۱۴ ۱۷:۴۰:۴۶
مطلب قشنگی بود.من که لذت بردم.بالاخره که همش مشکل نون نیست.یکم خوبه آدم از روزمرگی در بیاد.مردم باید بفهمند که بهار یعنی چی...باید بدونن که همش لباس نو خریدن و نو کردن ظاهر زندگی نیست...باید یکم هم بشینن و فکر کنن و اصل ماجرا رو بفهمن. (1214800) (alef-10)
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
