کد مطلب: 273225
فیلمی که قدرش دانسته نشد
بخش فرهنگی الف، 7 خرداد 94
تاریخ انتشار : پنجشنبه ۷ خرداد ۱۳۹۴ ساعت ۰۶:۳۵
موضوع فیلم بسیار جسورانه و بهروز است. واقعاً در زمانه‌ای که بسیاری از روشنفکران قصد دارند مردم را از بطن جامعه و حمایت از دولت و کشورشان منتزع کنند ساخت چنین فیلمی جای قدردانی بسیار دارد.
به گزارش مشرق، فیلم روباه به کارگردانی بهروز افخمی، از روز چهارشنبه ۲۷ اسفند در سینماهای تهران اکران شد و در مدت ۳۸ روز، مبلغ ۴۲۵ میلیون تومان فروخت (۲۸۵ میلیون در پانزده سینمای تهران و ۱۴۰ میلیون تومان در ده سینمای شهرستان‌ها). ذیلاً نقد این فیلم تقدیم خوانندگان می‌شود.
********
«روباه» یک فیلم جاسوسی است که به موضوع ترور دانشمندان هسته‌ای می‌پردازد، فیلمی خوش‌ساخت و غافلگیر کننده که توسط یکی از متبحرترین کارگردان‌های سینمای ایران در این ژانر، نوشته و کارگردانی شده است. از آنجا که تماشای فیلمهای جاسوسی به هوش و حواس بیشتری نیاز دارد لذا خلاصه داستان فیلم با جزئیات بیشتری ارائه می‌شود.
***خلاصه داستان
منصور (بابک حمیدیان) توسط مأموران اطلاعات به فرماندهی مرتضی کامرانی (آرش مجیدی) شناسایی می‌شود اما می‌گریزد. او به یک جاسوس اسرائیلی به نام یوهان (جلال فاطمی) کمک می‌کرده است اما ساعتی بعد، توسط او به قتل می‌رسد. مأموران رد جاسوس را گم می‌کنند. او از این پس، از یک پیک موتوری به نام حمید مفتون (حمید گودرزی) استفاده می‌برد؛ مردی که با همسرش سعیده (مرجان شیرمحمدی) زندگی می‌کند و تولد فرزندش را انتظار می‌برد. مرتضی و یوهان، روزانه چندین عملیات تعقیب و مراقبت انجام می‌دهند. یوهان که فارسی را به خوبی صحبت می‌کند در جواب سؤال حمید، ادعا می‌کند که «شرخر» است و پول بازندگان قمار را وصول می‌کند.
مأموران عکس یوهان را از یک عابر بانک می‌یابند و می‌فهمند که او برادر بنیامین نتانیاهو است و برای یک عملیات فوق سرّی از سوی «یگان تکاوران ستاد کل» (سایِرِت مَتکل Sayeret Matkal) به ایران آمده تا با انجام یک ترور، مانع از پیشرفت گفت‌وگوهای هسته‌ای شود. این سازمان مستقیماً از نخست وزیر دستور می‌گیرد و فعالیت آن از موساد جدا است. مرتضی خبر می‌دهد که به علت مخالفت امریکا با ترور دانشمندان هسته‌ای، نخست وزیر اسرائیل از این سازمان و مشخصاً از برادرش برای این عملیات استفاده کرده تا باعث خروج ایران از گفت‌وگوهای هسته‌ای شود.
مأموران به کمک ردیابی موبایل‌هایی که در آنها کلمات «ساعت و ایستگاه» وجود دارد حمید را می‌یابند. او که از ماجرا بی‌اطلاع است با توضیحات مرتضی، با آنها همکاری می‌کند و با استعمال گوشی و میکروفون، به فعالیت خود با یوهان ادامه می‌دهد. اما از قضا یوهان قصد دارد در این روز عملیات اصلی را انجام دهد. حمید متوجه می‌شود و با یک دعوای ساختگی، از او جدا شده و میرود. مأموران با دانشمند مورد نظر که در آن کوچه سکونت دارد تماس می‌گیرند که از خانه بیرون نیاید.
عکس این جاسوس هسته‌ای در روزنامه‌ها منتشر می‌شود. لذا یوهان، دیگر نمی‌تواند آزادانه عبور کند. او برای آخرین بار با حمید تماس می‌گیرد تا یک وانت برایش بخرد. سپس از او درخواست می‌کند تا با هم به ترکیه بروند و حمید نیز با اجازۀ مرتضی در معیت همسرش با این جاسوس همراه می‌شود. یوهان در نزدیکی مرز، مکان قرار را به رابط خود، مخابره می‌کند. بلافاصله بعد از این کار، مأموران او را دستگیر کرده، فرد دیگری را در مکان قرار که یک رستوران است جایگزین می‌کنند. فرد رابط، که عکس سلفی این سه نفر را که یوهان گرفته بود دیده است آنها را در رستوران شناسایی می‌کند. لحظاتی بعد مأموران برای بررسی اوراق شناسایی وارد رستوران می‌شوند و یوهان ظاهراً به آنها شلیک می‌کند تا بگریزد. او پس از کشتن چند مأمور و از جمله حمید و سعیده، خودش نیز کشته می‌شود. فرد رابط پس از دیدن جنازۀ او خارج می‌شود.
مرتضی در نقش راوی خبر می‌دهد که با این کار، یوهان یک مرده به حساب آمد. او در زندان، نام سایر جاسوسان اسرائیل در خاورمیانه را افشاء کرد و ۵۳ نفر از آنها دستگیر شدند و چند نفر نیز خودکشی کردند. در تیتراژ پایانی، مرتضی کامرانی را می‌بینیم که در حال پرواز با «پارا گلایدر» است.
***نقد و نظر
روشنفکران ایرانی، گوئیا در کوه قاف زندگی می‌کنند و از مردم منتزع هستند. اغلب سینماگران وطنی نیز در فضاهای خیالی خودشان سیر می‌کنند و به مسائل روز کشورشان بی‌اعتنایند. اما با این اوصاف، بهروز افخمی با فیلم روباه به یکی از موضوعات روز کشورمان قدم گذاشته است؛ ترور دانشمندان هسته‌ای؛ موضوعی که جا داشت حداقل ده فیلم سینمایی دربارۀ آن ساخته شود. شاید بنده که بیست سال قبل شاگرد اولین شهید هسته‌ای ـ دکتر مسعود علیمحمدی ـ در دانشگاه تهران بوده‌ام نیز در این خصوص کوتاهی کرده‌ام.
یادم می‌آید که سال ۱۳۸۸ که این عزیز به شهادت رسید اقبال دانش‌آموزان به رشتۀ فیزیک و به خصوص گرایش هسته‌ای زیاد شد. این البته، اثر شهید و شهادت است اما سؤال در این است که آیا سینماگران ایرانی، دین خود را به کشورشان پرداخته‌اند؟ جواب به طور عموم، منفی است. هرچند که برخی سینماگران مانند جناب حاتمی‌کیا را باید از این دایره بیرون گذاشت. سینمای مستند البته وظیفۀ خود را تا حدّ زیادی ادا کرده و به شهدای هسته‌ای پرداخته است. اما اصولاً اقبال مردم به سینمای مستند، کمتر است. بگذریم از اینکه بسیاری از مستندسازان حتی حاضرند برای چنارهای خیابان ولیعصر تهران فیلم بسازند اما از موضوعات روز کشورشان سخنی نگویند.
دوازدهمین فیلم بهروز افخمی به تهیه کنندگی محمد پیرهادی، یک فیلم جاسوسی بهروز است. از قضا اکران این فیلم در نوروز با مذاکرات هسته‌ای در لوزان مصادف شد. به نظر می‌رسد که فیلم افخمی توانسته است که یکی از گزینه‌های روی میز، یعنی اخلال صهیونیست‌ها در روند مذاکرات را به زباله‌دان بیاندازد. و این، یکی از کارکردهای سینما است که دولت امریکا بعد از جنگ دوم جهانی از آن استفاده شایانی برده است. اما چرا ما از آن غافلیم؟ یک تانک تی‌ـ۷۲ حدود دو میلیون دلار (هفت میلیارد تومان) قیمت دارد.
با این بودجه می‌توان هفت فیلم مانند روباه ساخت که بتواند بسیاری از دشمنان را خلع سلاح کند و مانع از وقوع بسیاری از جنگ‌ها شود. باز هم می‌پرسم که چرا ما از این سلاح فرهنگی غفلت داریم؟ بسیاری از سینماگران هالیوود سالانه در ده‌ها فیلم سفارشی اشتغال دارند و شرم نمی‌کنند اما هنرمندان ما از اینکه متهم شوند که در یک فیلم همسو با جمهوری اسلامی بازی کرده‌اند خوف دارند. کافی است رهبران ایران و امریکا را با هم مقایسه کنید تا عمق فاجعه را دریابید. ما و امریکایی‌ها با کشور عراق جنگیدیم.
رزمندگان ما به فرمان امام خمینی(ره) با در مقابل نظامیان بعثی ایستادند، اما امریکایی‌ها به فرمان جورج بوش یک میلیون نفر از مردم عراق را کشتند تا بتوانند صدام را بکشند!! کسی که ولایت یک فقیه عادل را نپذیرد غیرت خداوند او را وامی‌دارد تا ولایت یک ظالم فاسق را گردن نهد. عبدالله بن عمر که در مسجد با دست علی(ع) بیعت نکرده بود لاجرم شبانه با پای حجاج بیعت کرد در حالیکه این ظالم خونریز در حال صرف غذا بود.
بنده اصلاً نمی‌گویم سینماگران وطنی، بایست فیلم سفارشی بسازند اما سؤال بنده در این است که چرا سینماگران ما تا اینقدر از مردم دور ایستاده‌اند؟ آیا سریال مختارنامه، سفارشی بود؟ یکی از رزمندگانی که حدود چهار سال در سوریه جنگیده است مؤکداً از تأثیر این فیلم در تربیت رزمندگان سوری خبر می‌داد و می‌گفت: عرب‌ها با تماشای سریال مختار به شوق می‌آیند، توبه می‌کنند و به خط مقدم جبهه می‌پیوندند. اکنون بگذریم از این قصه که سر دراز دارد.
***اقتباسات
روباه در بدو امر مخاطبان پیگیر سینما را به یاد فیلم بیست سال قبل همین کارگردان، روز شیطان (۱۳۷۳) می‌اندازد. افخمی، فیلمنامۀ روز شیطان را از رمان پروتکل چهارم (۱۹۸۴) نوشتۀ فردریک فورسایت (نویسندۀ روز شغال) اقتباس نموده و آن را به خوبی، بومی کرده بود. در آن فیلم آتیلا پسیانی به عنوان مأمور خارجی، قصد دارد یک بمب اتمی را روز سیزده به در، در تهران منفجر کند. این فیلم خوش ساخت و تماشایی، بارها از سیمای جمهوری اسلامی پخش شده و مخاطبان زیادی داشته است هرچند که در اکران سینماها، شکست خورد. همچون فیلم بازمانده (۱۳۷۴) ساختۀ سیف‌الله داد و...
افخمی فیلم روباه را بر اساس طرحی از خودش ساخته و از مشورت‌های یکی از مأموران وزارت اطلاعات به نام مرتضی اصفهانی نیز بهره برده است. آنطور که افخمی می‌گوید سکانس پایانی فیلم روباه (نمایش قتل در رستوران) در پروندۀ دیگری واقعاً توسط مأموران وزارت اطلاعات اجرا شده و راهنمایی جناب اصفهانی بدین موضوع، سبب گشته تا او انتهای فیلمنامه را بدینطور تغییر بدهد. البته در انتهای فیلم نیش (۱۹۷۳) The Sting ساختۀ جورج روی هیل، صحنۀ مشابهی وجود دارد که رابرت ردفورد ظاهراً توسط پل نیومن کشته می‌شود تا طلبکار سمج، وی را رها کند و برود. لذا است که می‌بینیم که افخمی برای آنکه به سرقت هنری از این فیلم متهم نشود با نمایش قاب نسخۀ خانگی نیش در روباه، به آن فیلم ادای احترام کرده است (حمید، پول‌هایش را در جلد دی.وی.دیِ فیلم نیش، پنهان می‌کند).
آنطور که افخمی خودش گفته است ایدۀ کلی روباه را از فیلم جکی براون (۱۹۹۷) ساختۀ تارانتینو گرفته است. در این فیلم زنی به نام جکی که مهماندار هواپیما است ناخواسته بین یک دلال اسلحه و پلیس گیر می‌افتد به طوری که نمی‌تواند جانب هیچکدام را بگیرد. اما او با لطایف الحیلی از دست آن دلال خشن نجات می‌یابد. تمرکز اصلی فیلم روباه نیز بر زن و شوهر جوانی است که ناخواسته و نادانسته به ماجرای یک جاسوس اسرائیلی وارد می‌شوند و حال باید به کمک مأموران اطلاعات از آن مهلکه نجات یابند.
به نظر می‌رسد که سابقة جناب جاسوس، از شائول موفاز برداشت شده است. او به سال ۱۳۲۷ در یک خانوادۀ یهودیِ اصفهانی در تهران به دنیا آمد. نام اصلی او شهرام مُفَضَّض‌کار (نقره‌کار) است. آنها در سال ۱۳۳۶ به فلسطین اشغالی مهاجرت کردند. موفاز در سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۲ فرماندۀ ستاد کل ارتش (مَتکَل) بوده است که یگان تکاوران (سایرت متکل) زیرمجموعۀ آن به حساب می‌آید.
***محاسن و تمجیدات
با این اوصاف دیده می‌شود که فیلم افخمی نه تنها از واقعیت دور نیست بلکه از تجارب خوب گذشته نیز بهره برده است، چه تجربه‌های واقعی نیروهای امنیتی خودمان و چه از تاریخ سینما و چه از توانایی خود فیلمساز در نگارش و ساخت یک فیلم جاسوسی. موضوع فیلم ـ ترور دانشمندان هسته‌ای برای اخلال در روند مذاکرات ـ بسیار جسورانه و بهروز است. واقعاً در زمانه‌ای که بسیاری از روشنفکران قصد دارند مردم را از بطن جامعه و حمایت از دولت و کشورشان منتزع کنند ساخت چنین فیلمی جای قدردانی بسیار دارد.کارگردانی خوب افخمی و بازی‌های آرش مجیدی و حمید گودرزی حائز تقدیر است، چیزی که متأسفانه داوران جشنواره فجر ندیدند.
***ایرادها و نواقص
۱. یوهان زبان فارسی را به روانی صحبت می‌کند و حمید نمی‌تواند بفهمد که او ایرانی نیست. لهذا چنین شخصیتی بهتر بود از یک خانوادۀ یهودیِ ایرانی باشد و نه برادر نتانیاهو. البته حدس می‌زنم که این تغییر برای آن صورت گرفته تا موجب وهن کلیمیان ایران نشود.
۲. بازی جلال فاطمی به نظر بنده، خوب نبود و حتی می‌توانم بگویم که انتخاب او نادرست بوده است. برای چنین نقشی بایست چهره‌ای باهوش‌تر با سن و سال کمتر، انتخاب می‌شد. چهرۀ پخمۀ جلال فاطمی به جاسوس نمی‌ماند. قاعدتاً چنین نقشی باید خیلی مراقب اطرافش باشد اما او حتی در سر چرخاندن نیز مشکل دارد. گوئیا به وقت فیلمبرداری، به درد گردن دچار بوده است. جلال فاطمی که یک فیلمساز تحصیل کرده در امریکا است با فیلم خسته نباشید (۱۳۹۱) به عالم بازیگری وارد شد. نمی‌خواهم نقش او را با آتیلا پسیانی در فیلم روز شیطان مقایسه کنم ولی انتخاب افخمی و بازی پسیانی در آن فیلم، عالی بودند به قدری که مخاطب را مرعوب می‌کرد.
۳. داستان فرعی (سارا در ایراوان) که برای نشانه‌گذاری انتخاب شده چندان وجهی ندارد و به داستان کمک نمی‌کند.
۴. فیلمساز بایست به زندگی حمید و سعیده بیشتر می‌پرداخت و با تأخیر وارد قصۀ جاسوس می‌شد تا علاقۀ مخاطب به این زوج را برانگیزد.
۵. حمید و سعیده برای تولد فرزندشان مراقبت‌های ویژه‌ای به خرج می‌دهند. مثلاً حمید به همسرش اجازه نمی‌دهد که سیگار بکشد. اما سعیده برای انجام عملیات آخر اسلحه حمل می‌کند و برای آن آموزش تیراندازی می‌بیند هرچند ما تصویری از آن نمی‌بینیم و به دیالوگ برگزار می‌شود.
به گزارش مشرق، فیلم روباه به کارگردانی بهروز افخمی، از روز چهارشنبه ۲۷ اسفند در سینماهای تهران اکران شد و در مدت ۳۸ روز، مبلغ ۴۲۵ میلیون تومان فروخت (۲۸۵ میلیون در پانزده سینمای تهران و ۱۴۰ میلیون تومان در ده سینمای شهرستان‌ها). ذیلاً نقد این فیلم تقدیم خوانندگان می‌شود.
********
«روباه» یک فیلم جاسوسی است که به موضوع ترور دانشمندان هسته‌ای می‌پردازد، فیلمی خوش‌ساخت و غافلگیر کننده که توسط یکی از متبحرترین کارگردان‌های سینمای ایران در این ژانر، نوشته و کارگردانی شده است. از آنجا که تماشای فیلمهای جاسوسی به هوش و حواس بیشتری نیاز دارد لذا خلاصه داستان فیلم با جزئیات بیشتری ارائه می‌شود.
***خلاصه داستان
منصور (بابک حمیدیان) توسط مأموران اطلاعات به فرماندهی مرتضی کامرانی (آرش مجیدی) شناسایی می‌شود اما می‌گریزد. او به یک جاسوس اسرائیلی به نام یوهان (جلال فاطمی) کمک می‌کرده است اما ساعتی بعد، توسط او به قتل می‌رسد. مأموران رد جاسوس را گم می‌کنند. او از این پس، از یک پیک موتوری به نام حمید مفتون (حمید گودرزی) استفاده می‌برد؛ مردی که با همسرش سعیده (مرجان شیرمحمدی) زندگی می‌کند و تولد فرزندش را انتظار می‌برد. مرتضی و یوهان، روزانه چندین عملیات تعقیب و مراقبت انجام می‌دهند. یوهان که فارسی را به خوبی صحبت می‌کند در جواب سؤال حمید، ادعا می‌کند که «شرخر» است و پول بازندگان قمار را وصول می‌کند.
مأموران به کمک ردیابی موبایل‌هایی که در آنها کلمات «ساعت و ایستگاه» وجود دارد حمید را می‌یابند. او که از ماجرا بی‌اطلاع است با توضیحات مرتضی، با آنها همکاری می‌کند و با استعمال گوشی و میکروفون، به فعالیت خود با یوهان ادامه می‌دهد. اما از قضا یوهان قصد دارد در این روز عملیات اصلی را انجام دهد. حمید متوجه می‌شود و با یک دعوای ساختگی، از او جدا شده و میرود. مأموران با دانشمند مورد نظر که در آن کوچه سکونت دارد تماس می‌گیرند که از خانه بیرون نیاید.
عکس این جاسوس هسته‌ای در روزنامه‌ها منتشر می‌شود. لذا یوهان، دیگر نمی‌تواند آزادانه عبور کند. او برای آخرین بار با حمید تماس می‌گیرد تا یک وانت برایش بخرد. سپس از او درخواست می‌کند تا با هم به ترکیه بروند و حمید نیز با اجازۀ مرتضی در معیت همسرش با این جاسوس همراه می‌شود. یوهان در نزدیکی مرز، مکان قرار را به رابط خود، مخابره می‌کند. بلافاصله بعد از این کار، مأموران او را دستگیر کرده، فرد دیگری را در مکان قرار که یک رستوران است جایگزین می‌کنند. فرد رابط، که عکس سلفی این سه نفر را که یوهان گرفته بود دیده است آنها را در رستوران شناسایی می‌کند. لحظاتی بعد مأموران برای بررسی اوراق شناسایی وارد رستوران می‌شوند و یوهان ظاهراً به آنها شلیک می‌کند تا بگریزد. او پس از کشتن چند مأمور و از جمله حمید و سعیده، خودش نیز کشته می‌شود. فرد رابط پس از دیدن جنازۀ او خارج می‌شود.
مرتضی در نقش راوی خبر می‌دهد که با این کار، یوهان یک مرده به حساب آمد. او در زندان، نام سایر جاسوسان اسرائیل در خاورمیانه را افشاء کرد و ۵۳ نفر از آنها دستگیر شدند و چند نفر نیز خودکشی کردند. در تیتراژ پایانی، مرتضی کامرانی را می‌بینیم که در حال پرواز با «پارا گلایدر» است.
***نقد و نظر
روشنفکران ایرانی، گوئیا در کوه قاف زندگی می‌کنند و از مردم منتزع هستند. اغلب سینماگران وطنی نیز در فضاهای خیالی خودشان سیر می‌کنند و به مسائل روز کشورشان بی‌اعتنایند. اما با این اوصاف، بهروز افخمی با فیلم روباه به یکی از موضوعات روز کشورمان قدم گذاشته است؛ ترور دانشمندان هسته‌ای؛ موضوعی که جا داشت حداقل ده فیلم سینمایی دربارۀ آن ساخته شود. شاید بنده که بیست سال قبل شاگرد اولین شهید هسته‌ای ـ دکتر مسعود علیمحمدی ـ در دانشگاه تهران بوده‌ام نیز در این خصوص کوتاهی کرده‌ام.
یادم می‌آید که سال ۱۳۸۸ که این عزیز به شهادت رسید اقبال دانش‌آموزان به رشتۀ فیزیک و به خصوص گرایش هسته‌ای زیاد شد. این البته، اثر شهید و شهادت است اما سؤال در این است که آیا سینماگران ایرانی، دین خود را به کشورشان پرداخته‌اند؟ جواب به طور عموم، منفی است. هرچند که برخی سینماگران مانند جناب حاتمی‌کیا را باید از این دایره بیرون گذاشت. سینمای مستند البته وظیفۀ خود را تا حدّ زیادی ادا کرده و به شهدای هسته‌ای پرداخته است. اما اصولاً اقبال مردم به سینمای مستند، کمتر است. بگذریم از اینکه بسیاری از مستندسازان حتی حاضرند برای چنارهای خیابان ولیعصر تهران فیلم بسازند اما از موضوعات روز کشورشان سخنی نگویند.
دوازدهمین فیلم بهروز افخمی به تهیه کنندگی محمد پیرهادی، یک فیلم جاسوسی بهروز است. از قضا اکران این فیلم در نوروز با مذاکرات هسته‌ای در لوزان مصادف شد. به نظر می‌رسد که فیلم افخمی توانسته است که یکی از گزینه‌های روی میز، یعنی اخلال صهیونیست‌ها در روند مذاکرات را به زباله‌دان بیاندازد. و این، یکی از کارکردهای سینما است که دولت امریکا بعد از جنگ دوم جهانی از آن استفاده شایانی برده است. اما چرا ما از آن غافلیم؟ یک تانک تی‌ـ۷۲ حدود دو میلیون دلار (هفت میلیارد تومان) قیمت دارد.
با این بودجه می‌توان هفت فیلم مانند روباه ساخت که بتواند بسیاری از دشمنان را خلع سلاح کند و مانع از وقوع بسیاری از جنگ‌ها شود. باز هم می‌پرسم که چرا ما از این سلاح فرهنگی غفلت داریم؟ بسیاری از سینماگران هالیوود سالانه در ده‌ها فیلم سفارشی اشتغال دارند و شرم نمی‌کنند اما هنرمندان ما از اینکه متهم شوند که در یک فیلم همسو با جمهوری اسلامی بازی کرده‌اند خوف دارند. کافی است رهبران ایران و امریکا را با هم مقایسه کنید تا عمق فاجعه را دریابید. ما و امریکایی‌ها با کشور عراق جنگیدیم.
رزمندگان ما به فرمان امام خمینی(ره) با در مقابل نظامیان بعثی ایستادند، اما امریکایی‌ها به فرمان جورج بوش یک میلیون نفر از مردم عراق را کشتند تا بتوانند صدام را بکشند!! کسی که ولایت یک فقیه عادل را نپذیرد غیرت خداوند او را وامی‌دارد تا ولایت یک ظالم فاسق را گردن نهد. عبدالله بن عمر که در مسجد با دست علی(ع) بیعت نکرده بود لاجرم شبانه با پای حجاج بیعت کرد در حالیکه این ظالم خونریز در حال صرف غذا بود.
بنده اصلاً نمی‌گویم سینماگران وطنی، بایست فیلم سفارشی بسازند اما سؤال بنده در این است که چرا سینماگران ما تا اینقدر از مردم دور ایستاده‌اند؟ آیا سریال مختارنامه، سفارشی بود؟ یکی از رزمندگانی که حدود چهار سال در سوریه جنگیده است مؤکداً از تأثیر این فیلم در تربیت رزمندگان سوری خبر می‌داد و می‌گفت: عرب‌ها با تماشای سریال مختار به شوق می‌آیند، توبه می‌کنند و به خط مقدم جبهه می‌پیوندند. اکنون بگذریم از این قصه که سر دراز دارد.
***اقتباسات
روباه در بدو امر مخاطبان پیگیر سینما را به یاد فیلم بیست سال قبل همین کارگردان، روز شیطان (۱۳۷۳) می‌اندازد. افخمی، فیلمنامۀ روز شیطان را از رمان پروتکل چهارم (۱۹۸۴) نوشتۀ فردریک فورسایت (نویسندۀ روز شغال) اقتباس نموده و آن را به خوبی، بومی کرده بود. در آن فیلم آتیلا پسیانی به عنوان مأمور خارجی، قصد دارد یک بمب اتمی را روز سیزده به در، در تهران منفجر کند. این فیلم خوش ساخت و تماشایی، بارها از سیمای جمهوری اسلامی پخش شده و مخاطبان زیادی داشته است هرچند که در اکران سینماها، شکست خورد. همچون فیلم بازمانده (۱۳۷۴) ساختۀ سیف‌الله داد و...
افخمی فیلم روباه را بر اساس طرحی از خودش ساخته و از مشورت‌های یکی از مأموران وزارت اطلاعات به نام مرتضی اصفهانی نیز بهره برده است. آنطور که افخمی می‌گوید سکانس پایانی فیلم روباه (نمایش قتل در رستوران) در پروندۀ دیگری واقعاً توسط مأموران وزارت اطلاعات اجرا شده و راهنمایی جناب اصفهانی بدین موضوع، سبب گشته تا او انتهای فیلمنامه را بدینطور تغییر بدهد. البته در انتهای فیلم نیش (۱۹۷۳) The Sting ساختۀ جورج روی هیل، صحنۀ مشابهی وجود دارد که رابرت ردفورد ظاهراً توسط پل نیومن کشته می‌شود تا طلبکار سمج، وی را رها کند و برود. لذا است که می‌بینیم که افخمی برای آنکه به سرقت هنری از این فیلم متهم نشود با نمایش قاب نسخۀ خانگی نیش در روباه، به آن فیلم ادای احترام کرده است (حمید، پول‌هایش را در جلد دی.وی.دیِ فیلم نیش، پنهان می‌کند).
آنطور که افخمی خودش گفته است ایدۀ کلی روباه را از فیلم جکی براون (۱۹۹۷) ساختۀ تارانتینو گرفته است. در این فیلم زنی به نام جکی که مهماندار هواپیما است ناخواسته بین یک دلال اسلحه و پلیس گیر می‌افتد به طوری که نمی‌تواند جانب هیچکدام را بگیرد. اما او با لطایف الحیلی از دست آن دلال خشن نجات می‌یابد. تمرکز اصلی فیلم روباه نیز بر زن و شوهر جوانی است که ناخواسته و نادانسته به ماجرای یک جاسوس اسرائیلی وارد می‌شوند و حال باید به کمک مأموران اطلاعات از آن مهلکه نجات یابند.
***محاسن و تمجیدات
با این اوصاف دیده می‌شود که فیلم افخمی نه تنها از واقعیت دور نیست بلکه از تجارب خوب گذشته نیز بهره برده است، چه تجربه‌های واقعی نیروهای امنیتی خودمان و چه از تاریخ سینما و چه از توانایی خود فیلمساز در نگارش و ساخت یک فیلم جاسوسی. موضوع فیلم ـ ترور دانشمندان هسته‌ای برای اخلال در روند مذاکرات ـ بسیار جسورانه و بهروز است. واقعاً در زمانه‌ای که بسیاری از روشنفکران قصد دارند مردم را از بطن جامعه و حمایت از دولت و کشورشان منتزع کنند ساخت چنین فیلمی جای قدردانی بسیار دارد.کارگردانی خوب افخمی و بازی‌های آرش مجیدی و حمید گودرزی حائز تقدیر است، چیزی که متأسفانه داوران جشنواره فجر ندیدند.
***ایرادها و نواقص
۱. یوهان زبان فارسی را به روانی صحبت می‌کند و حمید نمی‌تواند بفهمد که او ایرانی نیست. لهذا چنین شخصیتی بهتر بود از یک خانوادۀ یهودیِ ایرانی باشد و نه برادر نتانیاهو. البته حدس می‌زنم که این تغییر برای آن صورت گرفته تا موجب وهن کلیمیان ایران نشود.
۲. بازی جلال فاطمی به نظر بنده، خوب نبود و حتی می‌توانم بگویم که انتخاب او نادرست بوده است. برای چنین نقشی بایست چهره‌ای باهوش‌تر با سن و سال کمتر، انتخاب می‌شد. چهرۀ پخمۀ جلال فاطمی به جاسوس نمی‌ماند. قاعدتاً چنین نقشی باید خیلی مراقب اطرافش باشد اما او حتی در سر چرخاندن نیز مشکل دارد. گوئیا به وقت فیلمبرداری، به درد گردن دچار بوده است. جلال فاطمی که یک فیلمساز تحصیل کرده در امریکا است با فیلم خسته نباشید (۱۳۹۱) به عالم بازیگری وارد شد. نمی‌خواهم نقش او را با آتیلا پسیانی در فیلم روز شیطان مقایسه کنم ولی انتخاب افخمی و بازی پسیانی در آن فیلم، عالی بودند به قدری که مخاطب را مرعوب می‌کرد.
۳. داستان فرعی (سارا در ایراوان) که برای نشانه‌گذاری انتخاب شده چندان وجهی ندارد و به داستان کمک نمی‌کند.
۴. فیلمساز بایست به زندگی حمید و سعیده بیشتر می‌پرداخت و با تأخیر وارد قصۀ جاسوس می‌شد تا علاقۀ مخاطب به این زوج را برانگیزد.
۵. حمید و سعیده برای تولد فرزندشان مراقبت‌های ویژه‌ای به خرج می‌دهند. مثلاً حمید به همسرش اجازه نمی‌دهد که سیگار بکشد. اما سعیده برای انجام عملیات آخر اسلحه حمل می‌کند و برای آن آموزش تیراندازی می‌بیند هرچند ما تصویری از آن نمی‌بینیم و به دیالوگ برگزار می‌شود.
ناشناس
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۰۷:۰۹:۳۱
پرداختن زیادی به یک موضوع مردم را حساس می کند شهدای هسته ای عزیزند ولی من فکر می وکنم زیاد درمورد انها گفته شده است مخصوصا در صدا و سیما و استفاده ی ابزاری از انها توسط گروهها دلیل عدم استقبال شد (2920363) (alef-3)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۳:۵۶:۱۰
زورکی باید مردم را به سینما برد تا فیلمهای مورد نظر شما را ببینند! مثل زورکی به بهشت بردن مردم شده است!! بجای این حرفها کمی بخود بیایید ببینید چه رفتار سخیفی داشته اید که مردم از شما و ارزشهایتان گریزانند!!! (2921297) (alef-13)
حمید
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۰۷:۳۴:۴۱
همانطور که نویسنده مطلب اشاره کرده فیلم های مورد علاقه ایشان (روز شیطان، بازمانده و روباه) هر سه در گیشه شکست خورده اند. علیرغم بهره مندی از تبلیغات دولتی وسیع و حمایت همه جانبه حکومتی. در مقابل مثلا فیلم استراحت مطلق کاهانی بدون تبلیغ از صدا و سیما و با هزار و یک جور مانع تراشی توانسته شش برابر روباه بفروشد. سئوال اینجاست که چه کسانی این فیلمها را می روند و می بینند یا نمی روند و نمی بینند؟ مردم یا روشنفکران؟ فیلم مورد علاقه شما نفروخته به روشنفکرا چرا لگد می زنی؟ (2920384) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۲۳:۳۲:۰۱
توقع داری وزارت ارشاد با توسری مردم رو ببره سینما پای این فیلم بنشونه؟ (2922170) (alef-13)
si
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۰۹:۲۵:۳۹
همین که آرش مجیدی توشه.ارزش دیدن داره. (2920555) (alef-3)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۰۹:۲۶:۴۲
سوء مدیریت در کشور و هدر رفتن منابع و ثروت ایران در طی سالها باعث شده مردم دلسرد بشن و طبیعیه که به این فیلمها رویخوش نشان ندن (2920559) (alef-3)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۰۹:۳۴:۲۱
هنوز نفهمیدید مردم از فیلم سفارشی خشوشان نمی اید هر چند که خوش ساخت باشد (2920590) (alef-3)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۲:۵۴:۵۴
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
سفارش کَن منظورته دیگه (2921148) (alef-3)
سفارش کَن منظورته دیگه (2921148) (alef-3)
محمد
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۶:۵۸:۰۷
بیچاره پرداختن به یک موضوع ارزشمندوحیاتی کشورشد سفارشی؟!!!
لابد اگر یک فیلم جلف وضدارزشی ساخته شود وفقط دام وتله ای برای ازبین بردن باورهای این ملت باشد ازدید شما فیلم خوب ومثلا غیرسفارشی خواهدبود (2921643) (alef-13)
لابد اگر یک فیلم جلف وضدارزشی ساخته شود وفقط دام وتله ای برای ازبین بردن باورهای این ملت باشد ازدید شما فیلم خوب ومثلا غیرسفارشی خواهدبود (2921643) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۲:۵۷:۳۵
از سینمای افسرده که توش غیر از سیاه نمایی چیزی در نمیادو ارزش وقت گذاشتن هم نداره خب سر بعضی فیلم های خوب هم به راحتی بریده میشه ....
تو یک فیلم منو داداشم از خودمون خسته شدیم و نزدیک بود افسرده بشیم که غلط بکنیم دیگه فیلم ایرانی به اون صورت نگاه بکنیم ...... (2921155) (alef-13)
تو یک فیلم منو داداشم از خودمون خسته شدیم و نزدیک بود افسرده بشیم که غلط بکنیم دیگه فیلم ایرانی به اون صورت نگاه بکنیم ...... (2921155) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۴:۴۴:۵۶
ظاهرا شما خیلی تو بطن ماجرا نیستی !! فیلم هایی که فیلم سازان شبه روشنفکر به سفارش غیر مستقیم جشنواره های خارجی ساخته می شود(به وسیله بازارسازی و القای فیلم های قابل پذیرش و برنده شدن جوایز) اشکال نداره و بعضا خیلی هم حلوا حلوا می شود . ولی تا یه نهادی یه فیلمی بسازد می شود سفارشی و غیر قابل اعتماد و این همش از حب و بغض نشات می گیرد . موضوع این هست که ما ظاهر بین شدیم وگرنه اگر قرار به سفارشی بودن باشه بیشتر سینمای هالیوود غیر مستقیم و زیرکانه سفارشی هست و القای سلطه و بهره برداری از حب و بغض مردم جهان هست (2921406) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۸:۱۷:۲۰
اسم خودت رو مردم نذار!!!!!
فیلم های هالیوودی که اکثرا ضدایرانی ساخته میشن اصلا سفارشی نیستن!!!!؟ (2921777) (alef-13)
فیلم های هالیوودی که اکثرا ضدایرانی ساخته میشن اصلا سفارشی نیستن!!!!؟ (2921777) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۰۹:۵۷:۰۸
چنارهای خیابان ولیعصر هم موضوع کوچکی نیست دوست عزیز!!!
همه چیز جای خود را دارد وقتی اجازه نمیدهند فیلم ساز در مورد بسیاری از موضوعات فیلم بسازد , در نتیجه فیلم ساز هم میرود دنبال موضوعات به قول شما کم اهمیت!!! (2920667) (alef-3)
همه چیز جای خود را دارد وقتی اجازه نمیدهند فیلم ساز در مورد بسیاری از موضوعات فیلم بسازد , در نتیجه فیلم ساز هم میرود دنبال موضوعات به قول شما کم اهمیت!!! (2920667) (alef-3)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۸:۴۴:۲۵
نه دوست عزیز شما هم ظاهرا متوجه نشدید و ظاهرا نمی دونید قضیه چنارهای ولیعصر چی هست!! موضوع این هست که یه سری به اصطلاح فیلم ساز فقط دنبال این هستن که هر چی می تونند بیش از حد سیاه نمایی کنند تا جشنواره های خارجی بیشتر خوششون بیاد و بتونند برنده شوند و دلار های مورد علاقه خود رو بگیرند و قضیه چنارهای ولیعصر هم قطع شدن اون هاست که ادعا شد شهرداری این کار رو کرده در حالی که مغازه داران این کار رو می کردن و درخت ها رو خشک می کردن (2921821) (alef-13)
علي
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۰:۰۲:۱۹
اصولا فيلمهاي پليسي و جاسوسي ايراني ،آبكي هستند و ارزش نگاه كردند ندارند مگر براي نوجوانان.به نظرم تنها فيلم پليسي ايراني قابل تماشا ،سريال دزد و پليس بود كه ژانر طنز بود و خوب از آب در آمده بود. (2920688) (alef-3)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۸:۴۶:۰۸
شما ظاهرا خیلی وقت هست که فیلم جاسوسی ایرانی ندیدی و خودت رو بستی به فیلم های خارجی ولی بد نیست اطلاعات خودت رو آپدیت کنی و این فیلم روباه هم ارزش نگاه کردن دارد (2921824) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۰:۱۲:۰۸
همین مواردی که در انتها گفتی برای اینکه فیلمی بد باشه کافیه (2920737) (alef-3)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۰:۱۴:۲۴
مردم نشون دادن با سینمایی که سفارشی باشه و نفت سوز، رابطه ی خوبی ندارن. (2920739) (alef-3)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۸:۵۴:۵۷
نه اشتباه می کنی مردم نشون دادن با فیلم های پرمحتوی و فیلم هایی که حرفی برای گفتن دارد مخالف هستن و حوصله فکر و تفکر ندارند و یا دوست دارن با کینه و بغض خود سر کنند و و فیلم هایی که در راستای بغض و کینه اون ها نباشد رو دوست ندارند وگرنه سفارشی بودن که مهم نیست الان اگر ارشاد فیلمی در راستای بغض و کینه هایی که مردم دارند بسازد خیلی هم استقبال می کنند . مهم این هست که ذهن و دل مردم توسط رسانه های خارجی و مغرض ربوده شده است . و تا الان تمام فیلم های پرفروش فقط فیلم های طنر بوده اند (2921841) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۰:۵۶:۰۳
فیلمهای آرتیستی ایرانی دوزار ارزش ندارن (2920862) (alef-3)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۵:۰۱:۲۳
خیلی ببخشید، «آرتیستی» یعنی چه؟! یعنی فیلمی که توی آن «هنرپیشه» هم هست؟! یعنی فیلم «هنرپیشه‌ای»؟! از شما خواهش دارم این کلمه را برای بیسوادان هم توضیح دهید. (2921433) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۵:۰۲:۱۷
اینگونه فیلمها تقلیدی است از فیلمهای جاسوسی امریکایی و ایتالیایی. (2921434) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۵:۳۵:۱۶
به خاطر کم هزینه بودن فیلماس معمولا و اینکه دست کارگردانای خوبی داده نمیشه کلا فیلمای ارتیستی مقدار زیادی خالی بندی داره که برای نشون دادنشون باید جلوه ویژه خوبی داشته باشیم مثلا فیلم اکسپندبلز که فیلمنامه بسیار ضعیفی داره ولی با جلوه ویژه خوب میفروشه البته ملت امریکا برخلاف ایران قهرمان پرورن و خوششون میاد ۱۰تا امریکایی از پس ۱۰۰۰نفر بربیان!اینم ی دلیل دیگس (2921488) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۸:۱۸:۵۹
واقعا برای سینمای ایران باید متاسف بود که هیچ سنخیتی با شرایط جامعه و دغدغه های اصلی مردم ندارن. بعضا یک عده روشنفکرنمای بی دغدغه که موضوعات پوچ را که دغدغه قشر فوق مرفه شمال شهر تهرانه رو فیلم یا سریال می کنند و فکر می کنن مشکلات عاشقانه خودشون مشکل تمام مردم ایرانه
درود بر سازنده و کارگران فیلم روباه (2921781) (alef-13)
درود بر سازنده و کارگران فیلم روباه (2921781) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۰:۵۶:۰۹
دلایل متعددی برای شکست تجاری این فیلم وجود داشت که ازجمله اونها عدم تبلیغات مناسب و عدم بحث و بررسی اون در برنامه هفت بود متاسفانه برنامه هفت باجی است که سیما به روشنفکران سینما میده اما کمترین بهره رو ازش میبره (2920863) (alef-3)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۵:۳۰:۳۸
فیلم روباه به نسبت کارهای قبلی اقای افخمی فیلم ضعیفی بود و علاوه بر اون مردم ی مقدار جهت گیری کردن نسبت به این نوع فیلما ودلیل اصلی کم فروختن فیلم همین جهت گیری مردمه در مقابل فیلمی مثل قصه ها که از لحاظ فیلمنامه به نسبت ضعیفه مورد استقبال قرار میگیره چون ملت اونوری جهت گیری کردن. (2921480) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۵:۴۴:۵۰
دلیل ترور دانشمندان هسته ای هرچه باشد یک دلیل بیش از همه خودنمایی می کند آنهم بی تفاوتی وسهل انگاری در حفاظت از شهدا است !! ترور اول غیر منتظره بود ؟ بله !! دومی که رخ داد چرا اجازه دادیم ترورهای بعدی هم به نتیجه برسد مخصوص این که تمام آنها به یک شیوه انجام می شدند ؟ سهل انگاری به حدی بود که برای عده ای این شبهه به وجود آمده بود که از کجا معلوم کار بیگانگان باشد !! (2921505) (alef-13)
محسن
۱۳۹۴-۰۳-۰۷ ۱۶:۰۰:۴۳
منهای موضوعش (که اون هم جای تقدیر داره) فیلم بسیار سرگرم کننده و خوش ساخت و پرکششی بود. دوستانی که سینما فیلم رو ندیدند حتما در آینده از شبکه خانگی فیلم رو تهیه کنند و ببینند. (2921531) (alef-13)
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
