کد مطلب: 273720
شما کدام یک از ۴ سناریو را ترجیح می دهید؟
تاریخ انتشار : يکشنبه ۱۰ خرداد ۱۳۹۴ ساعت ۱۶:۰۰
برخی با اطمینان دوگانه سوز کردن خودرو را توصیه می کنند تا از گاز ارزان استفاده کنند. اما برخی تردید دارند چرا که ممکن است دولت یک ماه دیگر گاز را هم گران کند! برخی هم با وجود گرانی هنوز شاکی اند که چرا دولت ...
به گزارش رصد، یک بار دیگر بنزین گران شد تا دوباره بازار بحث و نظرهای مختلف در کوچه و خیابان و اتوبوس و تاکسی و البته شب نشینی ها داغ شود؛ برخی با اطمینان دوگانه سوز کردن خودرو را توصیه می کنند تا از گاز ارزان استفاده کنند. اما برخی تردید دارند چرا که ممکن است دولت یک ماه دیگر گاز را هم گران کند! برخی هم با وجود گرانی هنوز شاکی اند که چرا دولت این همه یارانه به بنزین می دهد تا ماشین سوارهای پولدار بسوزانند و دود و سم آن نصیب فرزندان ما شود. اما در این میان قطعا همه نگران گرانی های آینده اند.
در ادامه ضمن بررسی چند راه حل موجود پیش روی دولت کارایی هر راه حل را از نظر مولفه های مختلفی مثل کنترل مصرف و آلودگی هوا، مبارزه با قاچاق، توزیع عادلانه یارانه ها، رفع کسری بودجه و البته پیشگیری از اعمال فشار ناگهانی به خانوارها و کنترل تورم مورد بررسی قرار می دهیم.
قبل از آن باید بدانیم چرا دولت مجبور به اصلاح قیمت هاست؟ امروز بسیاری از مردم ما می دانند که پرداخت یارانه به کالاهای مختلف در مجموع به ضرر جامعه است. به گفته مسئولان دولتی، بیش از ۴۰ درصد گازوئیل یارانه ای که سرمایه همه ملت است قاچاق و با نرخ آزاد فروخته می شود. مصرف بی رویه بنزین ارزان ریه های بسیاری از ما را از هوای تمیز محروم کرده است. بسیاری از صنایع ما هم که به مدد سوخت ارزان چرخشان می چرخد انگیزه ای برای افزایش بهره وری خود ندارند و تمام تلاششان آن است که از رانت سوخت و خوراک ارزان همچنان منتفع گردند نه آن که تکنولوژی و کارایی خود را ارتقا دهند. علاوه بر همه اینها نفت، سرمایه ملی ما، ارزان شده و اقتصاد ما را که با مشکلات مختلفی چون فساد و تحریم و تورم مواجه است گرفتار کسری بودجه دولت نیز کرده است. لذا دولت مجبور شده یک گام دیگر به سمت واقعی سازی قیمت ها حرکت کند. لذا چنانچه ما به بهبود شرایط اقتصادی و همچنین سلامتی خود و مخصوصا فرزندانمان می اندیشیم باید ضمن حمایت از حرکت دولت به سمت واقعی سازی قیمت ها انتقادات و مطالبات خود را به نحوه انجام این کار معطوف کنیم نه اصل آن.
حال با توجه به اینکه این مسئله تا حل نشود همراه اقتصاد ایران و دولتمردان خواهد بود در ادامه بررسی می کنیم که چه راه حل های دیگری برای حل این مسئله وجود داشته و آیا راه حل اجراشده بهترین بود؟
ایجاد کمربند امن انرژی و آزادسازی قیمت ها
یک راهکار که دو سال قبل از سوی برخی چهره های اقتصادی مجلس نظیر توکلی، بحرینی و مصباحی مقدم به دولت یازدهم ارائه شد، در مورد کل طرح هدفمندسازی پیشنهاد می کرد که به تمام خانوارها به میزان مصرف متعارف، سوخت (بنزین و گاز و برق و…) با قیمت یارانه ای ارائه شود تا یک کمربند امن برای خانواده های آسیب پذیر ایجاد شود و برای مصرف بیش از آن تمام قیمت ها آزاد شود. این راهکار که با اقبال دولت مواجه نشد از نظر مبارزه با قاچاق، کنترل مصرف بی رویه و کنترل آلودگی ها و توزیع عادلانه یارانه ها مثبت ارزیابی می شود و می توانست درآمد قابل توجهی برای دولت ایجاد کند اما قطعا بهانه ای به دست برخی سودجویان می داد تا با ادعای استفاده از سوخت آزاد بر قیمت ها بیفزایند لذا از نظر تورمی چندان مناسب ارزیابی نمی شود. شاید به همین دلیل و از آنجا که دولت تمرکز خود را بر کنترل تورم گذاشته بود و البته به دلیل سنگینی بار اجرایی آن، دولت زیر بار آن نرفت.
تک نرخی شدن بنزین
این گزینه که توسط دولت و بدون تشریح علل انتخاب آن اجرایی شد به خاطر اینکه سقف قیمت بنزین را تغییر نداد از نظر تورمی آثار حداقلی خواهد داشت. اما به خاطر عرضه بدون سقف بنزین ۱۰۰۰ تومانی در مورد قاچاق نسبت به قبل امتیاز مثبتی ایجاد نشده است. از نظر مصرف نیز به خاطر اینکه نه تنها هزینه ای بر پرمصرف ها تحمیل نشده است (بلکه فشار روانی ناشی از تقبل هزینه بیشتر به خاطر مصرف بیشتر نیز برداشته شده است) به نظر می رسد روند افزایش مصرف بنزین آزاد با شدت بیشتری ادامه یابد. از نظر عدالت اجتماعی نیز قطعا این گزینه با اعطای یارانه بیشتر به پرمصرف ها و ثروتمندان نامطلوب رین گزینه بود. (با احتساب قیمت آزاد ۱۷۰۰ تومان برای هر لیتر بنزین دولت در روز ۵۰ میلیارد یارانه به بنزین می دهد که بیش از ۳۰ درصد آن به پرمصرف ها می رسد).
قیمت گذاری پلکانی
یک راهکار دیگر که از سوی برخی کارشناسان در فضای رسانه ای مطرح شد آن بود که همانگونه که گاز و برق به صورت پلکانی تعرفه گذاری می شود بنزین نیز برای سطوح مختلف مصرف به قیمت های مختلف عرضه شود. مثلا هر خودرو تا سقف ۶۰ لیتر در ماه را با قیمت یارانه ای ۷۰۰ تومان، ۶۰ تا ۱۰۰ لیتر را ۱۰۰۰ تومان و بیشتر از آن را با قیمت آزاد خریداری کند. با توجه به وجود زیرساختی قوی به نام سامانه هوشمند سهمیه بندی بنزین انجام این کار از نظر اجرایی بسیار آسان است، اثر کاهنده قابل ملاحظه ای بر مصرف بی رویه دارد و درآمد قابل توجهی برای دولت ایجاد می کند. به خاطر سهمیه بندی کامل تمام سوخت های یارانه ای (حتی ۱۰۰۰ تومان) امکان قاچاق کاملا از بین می رود و به خاطر ایجاد بار مالی بر پرمصرف ها از نظر عدالت اجتماعی نیز بهتر از تک نرخی کردن بنزین است.
اعطای کارت انرژی به خانوارها
یک پیشنهاد دیگر که توسط شرکت بهینه سازی مصرف سوخت دولت یازدهم ارائه شد اما مورد تایید تصمیم گیران اقتصادی دولت قرار نگرفت این بود که به هر خانوار یک کارت انرژی تعلق بگیرد و این کارت هر ماه به اندازه مصرف متعارف انواع حامل انرژی شارژ شود. هر خانوار می تواند از محل شارژ کارت خود بنزین بخرد، قبض گاز و برق و آب پرداخت کند و در صورتی که از تمام شارژ آن استفاده نکرد اضافی آن را به فروش برساند. این طرح از نظر کنترل مصرف و آلودگی با تشویق کم مصرف ها و تنبیه پرمصرف ها مثبت و از نظر عدالت اجتماعی هم به خاطر اختصاص یارانه به خانوار و نه فرد کاملا قابل دفاع است (چرا که در این شرایط حتی کسانی که خودرو ندارند هم از یارانه بنزین بهره مند می شوند).
اما به خاطر توزیع یارانه بین همه خانوارها ممکن است بار مالی بیشتری بر دوش دولت بگذارد. این طرح نیز از نظر اجرایی و کارشناسی نیاز به فعالیت زیادی داشت که دولت از آن عبور کرد.
به گزارش رصد، یک بار دیگر بنزین گران شد تا دوباره بازار بحث و نظرهای مختلف در کوچه و خیابان و اتوبوس و تاکسی و البته شب نشینی ها داغ شود؛ برخی با اطمینان دوگانه سوز کردن خودرو را توصیه می کنند تا از گاز ارزان استفاده کنند. اما برخی تردید دارند چرا که ممکن است دولت یک ماه دیگر گاز را هم گران کند! برخی هم با وجود گرانی هنوز شاکی اند که چرا دولت این همه یارانه به بنزین می دهد تا ماشین سوارهای پولدار بسوزانند و دود و سم آن نصیب فرزندان ما شود. اما در این میان قطعا همه نگران گرانی های آینده اند.
در ادامه ضمن بررسی چند راه حل موجود پیش روی دولت کارایی هر راه حل را از نظر مولفه های مختلفی مثل کنترل مصرف و آلودگی هوا، مبارزه با قاچاق، توزیع عادلانه یارانه ها، رفع کسری بودجه و البته پیشگیری از اعمال فشار ناگهانی به خانوارها و کنترل تورم مورد بررسی قرار می دهیم.
قبل از آن باید بدانیم چرا دولت مجبور به اصلاح قیمت هاست؟ امروز بسیاری از مردم ما می دانند که پرداخت یارانه به کالاهای مختلف در مجموع به ضرر جامعه است. به گفته مسئولان دولتی، بیش از ۴۰ درصد گازوئیل یارانه ای که سرمایه همه ملت است قاچاق و با نرخ آزاد فروخته می شود. مصرف بی رویه بنزین ارزان ریه های بسیاری از ما را از هوای تمیز محروم کرده است. بسیاری از صنایع ما هم که به مدد سوخت ارزان چرخشان می چرخد انگیزه ای برای افزایش بهره وری خود ندارند و تمام تلاششان آن است که از رانت سوخت و خوراک ارزان همچنان منتفع گردند نه آن که تکنولوژی و کارایی خود را ارتقا دهند. علاوه بر همه اینها نفت، سرمایه ملی ما، ارزان شده و اقتصاد ما را که با مشکلات مختلفی چون فساد و تحریم و تورم مواجه است گرفتار کسری بودجه دولت نیز کرده است. لذا دولت مجبور شده یک گام دیگر به سمت واقعی سازی قیمت ها حرکت کند. لذا چنانچه ما به بهبود شرایط اقتصادی و همچنین سلامتی خود و مخصوصا فرزندانمان می اندیشیم باید ضمن حمایت از حرکت دولت به سمت واقعی سازی قیمت ها انتقادات و مطالبات خود را به نحوه انجام این کار معطوف کنیم نه اصل آن.
حال با توجه به اینکه این مسئله تا حل نشود همراه اقتصاد ایران و دولتمردان خواهد بود در ادامه بررسی می کنیم که چه راه حل های دیگری برای حل این مسئله وجود داشته و آیا راه حل اجراشده بهترین بود؟
ایجاد کمربند امن انرژی و آزادسازی قیمت ها
یک راهکار که دو سال قبل از سوی برخی چهره های اقتصادی مجلس نظیر توکلی، بحرینی و مصباحی مقدم به دولت یازدهم ارائه شد، در مورد کل طرح هدفمندسازی پیشنهاد می کرد که به تمام خانوارها به میزان مصرف متعارف، سوخت (بنزین و گاز و برق و…) با قیمت یارانه ای ارائه شود تا یک کمربند امن برای خانواده های آسیب پذیر ایجاد شود و برای مصرف بیش از آن تمام قیمت ها آزاد شود. این راهکار که با اقبال دولت مواجه نشد از نظر مبارزه با قاچاق، کنترل مصرف بی رویه و کنترل آلودگی ها و توزیع عادلانه یارانه ها مثبت ارزیابی می شود و می توانست درآمد قابل توجهی برای دولت ایجاد کند اما قطعا بهانه ای به دست برخی سودجویان می داد تا با ادعای استفاده از سوخت آزاد بر قیمت ها بیفزایند لذا از نظر تورمی چندان مناسب ارزیابی نمی شود. شاید به همین دلیل و از آنجا که دولت تمرکز خود را بر کنترل تورم گذاشته بود و البته به دلیل سنگینی بار اجرایی آن، دولت زیر بار آن نرفت.
تک نرخی شدن بنزین
این گزینه که توسط دولت و بدون تشریح علل انتخاب آن اجرایی شد به خاطر اینکه سقف قیمت بنزین را تغییر نداد از نظر تورمی آثار حداقلی خواهد داشت. اما به خاطر عرضه بدون سقف بنزین ۱۰۰۰ تومانی در مورد قاچاق نسبت به قبل امتیاز مثبتی ایجاد نشده است. از نظر مصرف نیز به خاطر اینکه نه تنها هزینه ای بر پرمصرف ها تحمیل نشده است (بلکه فشار روانی ناشی از تقبل هزینه بیشتر به خاطر مصرف بیشتر نیز برداشته شده است) به نظر می رسد روند افزایش مصرف بنزین آزاد با شدت بیشتری ادامه یابد. از نظر عدالت اجتماعی نیز قطعا این گزینه با اعطای یارانه بیشتر به پرمصرف ها و ثروتمندان نامطلوب رین گزینه بود. (با احتساب قیمت آزاد ۱۷۰۰ تومان برای هر لیتر بنزین دولت در روز ۵۰ میلیارد یارانه به بنزین می دهد که بیش از ۳۰ درصد آن به پرمصرف ها می رسد).
قیمت گذاری پلکانی
یک راهکار دیگر که از سوی برخی کارشناسان در فضای رسانه ای مطرح شد آن بود که همانگونه که گاز و برق به صورت پلکانی تعرفه گذاری می شود بنزین نیز برای سطوح مختلف مصرف به قیمت های مختلف عرضه شود. مثلا هر خودرو تا سقف ۶۰ لیتر در ماه را با قیمت یارانه ای ۷۰۰ تومان، ۶۰ تا ۱۰۰ لیتر را ۱۰۰۰ تومان و بیشتر از آن را با قیمت آزاد خریداری کند. با توجه به وجود زیرساختی قوی به نام سامانه هوشمند سهمیه بندی بنزین انجام این کار از نظر اجرایی بسیار آسان است، اثر کاهنده قابل ملاحظه ای بر مصرف بی رویه دارد و درآمد قابل توجهی برای دولت ایجاد می کند. به خاطر سهمیه بندی کامل تمام سوخت های یارانه ای (حتی ۱۰۰۰ تومان) امکان قاچاق کاملا از بین می رود و به خاطر ایجاد بار مالی بر پرمصرف ها از نظر عدالت اجتماعی نیز بهتر از تک نرخی کردن بنزین است.
اعطای کارت انرژی به خانوارها
یک پیشنهاد دیگر که توسط شرکت بهینه سازی مصرف سوخت دولت یازدهم ارائه شد اما مورد تایید تصمیم گیران اقتصادی دولت قرار نگرفت این بود که به هر خانوار یک کارت انرژی تعلق بگیرد و این کارت هر ماه به اندازه مصرف متعارف انواع حامل انرژی شارژ شود. هر خانوار می تواند از محل شارژ کارت خود بنزین بخرد، قبض گاز و برق و آب پرداخت کند و در صورتی که از تمام شارژ آن استفاده نکرد اضافی آن را به فروش برساند. این طرح از نظر کنترل مصرف و آلودگی با تشویق کم مصرف ها و تنبیه پرمصرف ها مثبت و از نظر عدالت اجتماعی هم به خاطر اختصاص یارانه به خانوار و نه فرد کاملا قابل دفاع است (چرا که در این شرایط حتی کسانی که خودرو ندارند هم از یارانه بنزین بهره مند می شوند).
اما به خاطر توزیع یارانه بین همه خانوارها ممکن است بار مالی بیشتری بر دوش دولت بگذارد. این طرح نیز از نظر اجرایی و کارشناسی نیاز به فعالیت زیادی داشت که دولت از آن عبور کرد.
کلمات کلیدی : بنزین آزاد
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
