نظر منتشر شده
۱۱
توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 278031
در رثای هویت
محمدرضا حبیبی، 2 تیر 94
اشاره: مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های بینندگان الف است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. بینندگان الف می توانند با ارسال یادداشت خود، مطلب ذیل را تایید یا نقد کنند.
تاریخ انتشار : سه شنبه ۲ تير ۱۳۹۴ ساعت ۰۹:۳۲
هویت ، واژه ای که احتمالا بسیاری از ما اسمش را به کرات در روزنامه ها، مجلات و سایر رسانه بدون اینکه لحظه ای تعمق و تامل در ماهیت و چیستی آن کرده باشیم شنیده ایم وعجب اینکه به محض کاربست این واژه ، همگان تصوری واضح، صریح و بدیهی از این معنی را نزد خود تصدیق و هرگونه پرسش یا تامل در این باب را امری عبث و لغو می انگارند. اما به راستی حقیقت این مفهوم چیست که این قدر بر طبل اهمیت آن کوبیده می شود وچه گره فروبسته ای را از کارامروز جامعه ما می گشاید تا نیاز به تفکر و پاسخ به آن باشد ؟ چه مشخصاتی دارد؟ در چه شرایطی نیاز به داشتن هویت ضروری تلقی می گردد؟ و دریک پرسش اساسی تر آیا در زمانه ای که تمام مولفه های تشکیل دهنده هویت دراکثر جوامع ، مورد هجمه هویت غربی قرار گرفته است اصولا صحبت از هویت "خود" امری ممکن است ؟ ودرصورت مثبت بودن پاسخ ،آن هویت چیست و چه اجزایی دارد ؟

از باب دفع شبهه احتمالی لازم به ذکر است که سوالات و مفاهیمی ازاین قبیل که درعصرهمه گیری رسانه های عمومی مرتب و روزانه درضمیر ناخودآگاه جامعه ایرانی می نشینند بسیارند که این وجیزه درمقام پاسخ به تمامی آنها نیست چه اینکه یافتن پاسخی برای آنها جز با تعمق و پرسش از ذات ، مبانی، اهداف ، و کارکردآنها میسرنیست بلکه هدف تذکر درجهت لختی درنگ و گذشتن از مشهورات رسانه ای است که نزد ما به عنوان امری مسلم تلقی ومبنای داوری ما در عرصه های اجتماعی و عمومی واقع می شوند.

برای هویت تعاریفی متفاوت ارائه شده است اما فصل مشترک تمام این تعاریف بر وجود نظام ارزشی یکسان، خاطرات، اسطوره ها و سنتهای مشترک نزد یک ملت تکیه دارد که این عوامل می تواند درحوزه های مختلقی از زندگی مردم آن جامعه ازجمله جهان‌بینی، فلسفه، اخلاق، سنن، آیین ، رسوم، زبان، ادبیات ،هنر و فرهنگ جلوه گرشده ومجموع آنها وجه ممیزملتها از یکدیگر را تشکیل دهد. با درنظرداشتن این تعریف ازخود بیگانگی یا الیناسیون، درتضادبا این مفهوم و درصورت گسیختگی عوامل هویت زا و رفته رفته اضمحلال آنها و نهایتا جایگزینی با هویت(( غیر)) شکل می گیرد .

به تدریج با ورود مشروطیت وآغازآشنایی ما با تجدد، هویت جامعه ایرانی دستخوش آسیب و هجمه فرهنگ برخاسته از تجدد قرار گرفت که دریک سیر روبه پیشرفت، سبب بروز تعارضات مختلفی در عرصه های فکری، فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی گردیدکه دریک نسبت معکوس باگسترش روز افزون این گسستها، پرسش از مفهوم هویت اهمیت بیشتری می یابد.

در پاسخی اجمالی، شاید بتوان هویت جامعه فعلی ایران را ترکیبی از سه گانه ایرانی بودن، مسلمان بودن و متجدد بودن دانست که به ترتیب می توان ایرانی بودن را مظهرآداب و سنن رایج در اعصار و قرون قبل از اسلام و مسلمان بودن را در انجام آداب و فرائض دینی مورد نظر شرع اسلام قلمداد و به اعتبار استفاده ازمظاهر جهان متجدد وارتباط دائمی وناگزیر با محصولات آن ، خود را مدرن محسوب و درجهت اثبات عدم تغایراین سه جزء با یکدیگر وهمزیستی مسالمت آمیزآنان، به مثالی شایع اما سطحی تمسک کرده و بگوییم؛

همانطورکه درمغرب زمین ،کشورهای مسیحی مدرن ( مثلا انگلیس مسیحی مدرن) وجود دارد واین سه گانه به هیچ وجه مانعی برای یکدیگر نبوده اند لذا امکان تحقق (ایران اسلامی متجدد) نیز امری ممکن ومعقول خواهد بود غافل از اینکه ترکیب فوق ترکیبی انضمامی است نه اتحادی و از ترکیب انضمامی مفهوم وحدت بیرون نمی آید ونمی توان به مرکب انضمامی عنوان خود( که امری واحد و متعین است ) اطلاق کرد.

از طرفی قیاس جوامع غربی با جامعه ایران نیز قیاسی مع الفارق خواهد بود چه اینکه فصل مقوم قریب به اتفاق جوامع اروپایی که به مراد تجدد رسیده اند نه دین مسیحیت یا قومیت ، که تجدد آنان بوده و عناوین دیگر ذیل این مفهوم، معنا و مفهوم خویش را بازمی یابند . به عبارت دیگر ترکیب مذکور در این قبیل جوامع دارای وزن یکسان نیستند بلکه یکی از این اجزا (تجدد) ذاتی و دیگراجزا عرضی آن جامعه محسوب می شوند که با این توصیف، اطلاق عنوان هویت به این ترکیب ،سنجیده نبوده و جز برپیچیدگی مفهوم نخواهد افزود.

سوال اساسی اینکه در نسبت یابی این ترکیب با یکدیگر ، همانطور که به دلیل ماهیت فرا قومیتی اسلام به اجتماع اسلام و ایرانیت حکم می کنیم آیا امکان اجتماع تجدد و اسلام نیز ممکن وپذیرفتنیست؟

به نظر می رسد پاسخ به این سوال مستلزم شناخت از مبادی و غایات هریک می باشد زیرا اسلام و تجدد هریک به دلیل بینش خاصی که در هریک از قلمرو های جهان شناسی ، معرفت شناسی ، انسان شناسی ترویج می کنند کنش و منش متناسب با آن را نیز برای بشر معاصر به ارمغان خواهند آورد که کلید فهم تغییرات گسترده رفتاری بشر امروز به نسبت ماقبل از تجدد نیز درگرو فهم همین مطلب است. مقصود اینکه هویت های برخاسته از هریک ، تفاوت های ماهوی وذاتی با یکدیگر دارندکه اتخاذ هریک از این نوع نگرش ها بالطبع نتیجه و هویت های متفاوتی رادرپی خواهد داشت که با این وصف به نظر می رسد اجتماع این هویت ها در کنار یکدیگر امری مستعبد ومصداق جمع نقیضین خواهد بود.

لذا با توجه به اینکه مسئله هویت ، عامل پیوستگی فکری ، فرهنگی و تاریخی هر قومی محسوب می شود که در صورت غفلت ازآن تهدیدات زیادی ازجمله رجوع افراد یک ملت به الگو های غیر(که درحال حاضر به دلیل غلبه تجدد ، فرهنگ آن بر سایر اقوام سایه افکنده است ) ومتعاقبا تهی شدن جامعه از ارزش ها و باورهای خودی را به همراه خواهد داشت توجه بیش ازپیش در جهت تقویت هویت خود امری انکارناپذیروضروریست که مسکوت نهادن آن وعدم پاسخگویی به سوالات ابتدایی توسط اصحاب اندیشه و تک تک افراد جامعه چیزی جز پاک کردن صورت مسئله و سرگردانی وسرگشتگی و بروز تعارضات هرچه بیشتر در جهان معاصر نصیب ملتها خصوصا جامعه ما نخواهد کرد.
 
هموطن
۱۳۹۴-۰۴-۰۲ ۱۰:۰۰:۱۷
تا حالا درخصوص مسئله هویت و نقشی که میتونه تو رفتار افرادیک جامعه داشته باشه از این زاویه نگاه نکرده بودم
سپاس از نویسنده مقاله (2988514) (alef-3)
 
یک رهگذر
۱۳۹۴-۰۴-۰۲ ۱۰:۰۳:۵۳
اگر نظر نویسنده محترم درست باشه پس ما به طور کلی باید قید توسعه رو بزنیم
دیگه!!
اما از بابت اینکه ما بعد از مشروطه در بسیاری از زمینه ها دچار تحول شدیم موافقم
و شاید به یک اعتبار بتونیم راز این همه تعارضات رفتاری در زندگی شهری رو درک کنیم
باید کمی تحقیق کنم (2988523) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۴-۰۲ ۱۰:۰۸:۱۹
با سلام
جالب بود (2988537) (alef-3)
 
سعید رضایی
۱۳۹۴-۰۴-۰۲ ۱۰:۲۱:۰۳
سلام مطلب بسیارجالبی بودچراکه هویت هرشخص وجامعه ای ازاهمیت زیادی برخورداربوده که لازم است درزمینه آن تحقیق نموده واطلاعات لازم رابدست آورد (2988562) (alef-13)
 
یوسف
۱۳۹۴-۰۴-۰۲ ۱۲:۱۹:۱۳
بسیار عالی جناب حبیبی موفق باشید. (2989058) (alef-13)
 
آقا معلم
۱۳۹۴-۰۴-۰۲ ۱۲:۳۲:۳۵
متاسفانه تو جامعه ما آدمای تحصیل کرده(مذهبی یا علمی) همیشه دچار افراط و تفریط شدن.
یه زمانی مدرسه رفتن خلاف دین بود یه زمانی هم دیندار بودن خلاف پیشرفت و تجدد.شاید علتش این باشه که هنوز نتونسیم بین مسمان واقعی بودن وبروز بودن جمع ببندیم،شاهد این قضیه هم وضعیت اعتقادی عمده متخصص های ماست که معمولا هرچه رتبه ی علمی این عزیزان بالا تر میره رتبه ی ایمانشون کمتر میشه(حداقل در ظاهر) وبالعکس در مورد علمای دینی و جامعه ی مذهبی.
شاید هنوز قبول نداریم میشه متخصص ومتعهد بود مثل شهید چمران(دکترای فیزیک پلاسماو با اعتقادات بالا وتعهد نسبت به مملکت)
ایمان دارم که دین ما هیچ ایرادی نداره و ایراد در مسلمانی ماست (2989126) (alef-13)
 
سرباز
۱۳۹۴-۰۴-۰۲ ۱۵:۵۴:۰۹
به نظر من مسئله هویت بیشتر خودش رو در شهر نشون میده که به هر نسبتی که نحوه و شبک زندگی ها غربی تر میشه هویت ایرانی هم نحیف ترمیشه نگاهی به نحوه پوشش،تغذیه،معماری،عقاید،و غیره این موضوع رو تایید میکنه (2989866) (alef-13)
 
دانشجو
۱۳۹۴-۰۴-۰۲ ۱۵:۵۸:۵۰
متأسفم که مقالاتی از این دست که زیر بنای بسیاری از منازعات و جدل های سیاسی هست در سایت الف کمتر منتشر میشه
به نوبه خودم تشکر میکنم از مسول این قسمت و تشکر ویژه از نویسنده محترم مقاله (2989878) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۴-۰۲ ۱۸:۰۰:۴۵
با سلام
و با تشکر از نویسنده محترنم
امیدوارم یک روز تمام ایرانیان به تعریف واحدی از هویت دست یابند و فرهنگی را که نشانگر هویت ما است بدون هیچ افراط و تفریطی به جهانیان نشان دهند. (2990244) (alef-13)
 
دلسوز ایران
۱۳۹۴-۰۶-۰۷ ۲۳:۰۰:۱۲
با سلام ، من متاسفم برای خودمون 1- ما هیچ ماشینی از نظر قیمت در حد اندازه ماشینهای چینی در کشورمون نداریم پس مجبوریم با این خودروها مقایسه کنیم 2- علت مقایسه اینه که دنبال اینیم که ماشین خوب به قیمت خوب بخریم 3- اصولا ماشینهای چینی که اومدن تو بازار ایران بهترن از ماشینهای ایرانی چون چینیها دنبال این هستن که خودشون به بازار عرضه کنن ولی ماشینهای ایرانی در هر صورت فروخته می شوند پس نیازی به نمایش و تبلیغات ندارند 4- ماشینهای ایرانی مثل انواع پژو و غیره کلا چینی هستند پس اسم ماشین پژو ولی قطعات چین 5- اوایل ایجاد تحریم قیمت رفت بالا علت پرسیدن گفتن راهی نیست چون قطعات خارجی هستند قیمت میره بالا 6- الاه که نزدیک شیم به توافق هسته ای و برخی از تحریمها داره برداشته میشه باز قیمت خودرو پایین نیومده ، علت ازشون می چرسن میگن کی گفته قطعات خارجی قطعات داخلی و قیمت خودرو پایین نخواهد آمد
پس ماشین چینی ماشینه خوبیه و ماشین ایرانی نیز چینیه 7- ماشین چینی بهتره (3148841) (alef-13)
 
تندر
۱۳۹۴-۰۶-۰۷ ۲۳:۰۱:۱۵
خودروی تندر در ایران معمولیش 39 و اتومات بالای 43 (3148842) (alef-13)
 


نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.