نظر منتشر شده
۱۶
توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 240806
توهین یا کسر شأن؟ مسئله این است...
سعید محبی*، 17 شهریور 93
تاریخ انتشار : دوشنبه ۱۷ شهريور ۱۳۹۳ ساعت ۰۹:۴۸
در سال های گذشته با توسعه فضای مجازی و به تبع بوجود آمدن انواع سایت های خبری و تحلیلی، وبلاگ ها و سایت های شخصی, شبکه های اجتماعی و به طور کلی فناوری های دیجیتال، فضای نقد و انتقاد و قرار گرفتن مسوولین و سیاسیون و اهل فرهنگ و به طور کلی فعالان درعرصه اجتماع در معرض نقد و اعتراض اهل قلم، نخبگان، حوزویان و دانشگاهیان، دانشجویان, خبرنگاران و عموم مردم توسعه یافته و به تبع بحث های حقوقی این موضوع مانند بسیاری از موضوعات مستحدث دیگر مغفول, حقوق و تکالیف فرد و جامعه و اشخاص حقیقی و حقوقی مبهم و در هاله ای از غبار و رویه دادگاه ها و دادسراها نیز از تشتتی بی منطق که ناشی از ضعف جدی قانون است رنج می برد.

یکی از این موضوعات حقوقی در حفاظت از شان معنوی اشخاص که در مباحث حقوقی با عنوان جرائم علیه حیثیت یا تمامیت معنوی اشخاص نامیده میشود، مبحث توهین یا اهانت است. موضوع این نوشتار نظم حقوقی ایران در خصوص توهین و اهانت, قوانین راجع به آن بوده و پیشنهادی به نویسندگان و نقادان و پیشنهادی به قانون گذار دارد.

۱. تا قبل از سال ۱۳۷۷ ماده ۶۰۸ قانون تعزیرات قانون حاکم در توهین به اشخاص حقیقی و ماده ۶۰۹ قانون راجع به افراد منصوب در سمت های حکومتی, ماده ۵۱۳ قانون مربوط به توهین به مقدسات و ماده ۶۱۴ ماده راجع به توهین به ولی فقیه محسوب میشد و تفسیر این مواد توسط قانون گذار اساسی به قاضی سپرده شده بود.
اصلی ترین ماده فوق که چراغ راه فهم موضوع توهین محسوب میشد ماده ۶۰۸ قانون تعزیرات بود. این ماده در صدر خود توهین مد نظر قانون را تبیین میکرد: توهین به افراد از قبیل "فحاشی و استعمال الفاظ رکیک" . به عبارت دیگر توهینی از منظر قانون توهین کیفری محسوب میشد و مشمول ضمانت اجرای قضایی و جزایی بود که از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک باشد.
به عبارت اصولی حقیقت قانونی واژه توهین محصور در مصادیق تند توهین بوده و زمانی که فحاشی یا لفظ رکیک به کار نرفته باشد توهین محقق نمیشد. هرچند ممکن است توهین به حقیقت لغوی یا عرفی محقق گردد. اما این موارد از دایره اخلاق عمومی مردم محسوب و با ضمانت اجرای عرفیات جامعه صیانت میگشت و در آخرت نیز ممکن بود موقع حساب الهی محاسبه گردد اما از منظر قانونی مشمول مجازات و ضمانت اجرا نبود.

برای فهم این معنا می توان به این کلمات توجه نمود:
چاپلوس. کاسب و دلال سیاسی. وکیل الدوله. متحجر و افراطی. بی سواد. بزدل. حقیر. پست و خرد. خود فروخته. آلت دست. مذبذب. باندباز. خبیث و هزار کلمه دیگر.
هیچ یک از این کلمات از مصادیق فحاشی و لفظ رکیک مانند آنچه که فحش های ناموسی یا فحاشی به پدر و مادر و خانواده طرف مقابل باشد محسوب نمی گردد. از این رو مطابق قانون سال ۱۳۷۵ که قبل از آن هم سابقه قانونی طولانی داشته است جرم محسوب نمیشده است.
اما...
۲. اما در سال ۱۳۷۷ قوانین مربوط به توهین و اهانت مورد استفسار از مجلس شورای اسلامی قرار گرفت. سوال و استفسار به این قرار بود: ‌آیا منظور از عبارت (‌اهانت، توهین و یا هتک حرمت) مندرج در مقررات جزائی از جمله مواد (۵۱۳)، (۵۱۴)، (۶۰۸) و (۶۰۹) قانون مجازات اسلامی‌و بندهای (۷) و (۸) ماده (۶) و مواد (۲۶) و (۲۷) قانون مطبوعات عبارت است از بکار بردن الفاظی که دلالت صریح بر فحاشی و سب و لعن دارد یا‌ خیر؟ و در صورت عدم صراحت مطلب و انکار متهم بر قصد اهانت و هتک حرمت آیا موضوع از مصادیق مواد مورد ذکر می‌باشد یا خیر؟
پاسخ مجلس شورای اسلامی به این سوال پاسخی "وسعت دهنده" به مفهوم توهین بود. با پاسخ مجلس دایره توهین بسیار وسیع شد و کلماتی که در فوق برای ایضاح مطلب بیان نمودیم همگی در دایره توهین و اهانت وارد شد. پاسخ مجلس به این شرح است:
از نظر مقررات کیفری اهانت و توهین عبارت است از بکار بردن الفاظی که صریح یا ظاهر باشد و یا ارتکاب اعمال و انجام‌حرکاتی که با لحاظ عرفیات جامعه و با در نظر گرفتن شرایط زمانی و مکانی و موقعیت اشخاص موجب تخفیف و تحقیر آنان شود و با عدم ظهور الفاظ‌ توهین تلقی نمی‌گردد. همان طور که از متن عبارت " یا ارتکاب اعمال و انجام‌حرکاتی که با لحاظ عرفیات جامعه و با در نظر گرفتن شرایط زمانی و مکانی و موقعیت اشخاص موجب تخفیف و تحقیر آنان شود" واضح است آنچه معیار و ملاک قانونی مقرر در ماده ۶۰۸ می بود (فحاشی و استعمال الفاظ رکیک) به تخفیف و تحقیر توسعه پیدا نمود.
از اینجاست که استعمال بسیاری از الفاظ بعد از تصویب این استفساریه مشمول مجازات گردیده اند و به تعبیر یکی از اساتید حقوق جزا اگر استادی وارد کلاس شود و دانشجو به پای او بلند نشود توهین ماده ۶۰۸ محقق شده است.
از این رو با استفساریه فوق اگر کسی به دیگری بگوید:
مردک کچل تو شکر میل فرمودی! مرتکب سه توهین در یک جمله شده است!
کوتوله سیاسی. دیکتاتور. ظالم. سیّاس. حراف. وراج. بی وجدان. کم شعور. بزدل... همگی از دایره توهین محسوب میشوند که بسیار مورد استفاده برخی هستند.

۳. پیشنهاد مختصر اول به نویسندگان و اهل قلم و همچنین به صاحبان و مدیران مسوول سایت ها و خبرگزاری ها و روزنامه و نشریات و صاحبان تریبون و منبر آن است که معیار را اخلاق افراد مودب جامعه قرار دهند؛ زیرا همان طور که پیداست قانونگذار هر گونه بی ادبی منجر به تخفیف و کسر شأن افراد را نشانه رفته و از آن حمایت کیفری کرده است.

۴. و پیشنهاد صریح به قانون گذار آن است که برای جلوگیری از بسته شدن فضای نقد و ترسیدن نویسندگان و نقادان بین توهین از نوع اول (الفاظ رکیک و فحاشی) که مجازات حبس و شلاق در پی دارد با توهین از نوع کسر و تخفیف شأن افراد تفاوت گذاشته و این موارد یا مانند قبل سال ۷۷ جرم زدایی کرده و یا حداکثر به نسبت شدت جرم صرفا به جزای نقدی محکوم نماید. به این ترتیب هم اصل تناسب میان جرم و کیفر رعایت میشود و هم قلم ها از نقد باز می ایستد که وظیفه قانونگذار ایجاد فضای امن برای نهی از منکر است...

*کارشناس حقوقی
 
سهند
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۱۰:۱۲:۵۱
با تشكر از نويسند كه مطلب روشنگرانه اي تهيه كرده اند. ولي به نظرمن اين انتظار از قانونگذار زماني فايده خواهد داشت كه استقلال قوا صورت گرفته باشد چرا كه قانونگذار حافظ منافع قدرت تنها براي مردم ديوار و فيلتر ميكشد. (2363785) (alef-13)
 
www
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۱۰:۴۱:۳۲
همیشه باید در برابر مسائلی همچون توهین یا انتقاد با تحمل و سعه ی صدر بر خورد کرد حتی اگر ناروا باشد.
چون هیچ کس نمی تواند مرز دقیقی بین توهین و انتقاد یا انتقاد منصفانه و غیرمنصفانه ترسیم کند. هیچ کس نمی تواند دقیقا مشخص کند که منصفانه یعنی چی و غیرمنصفانه یعنی چی. زیرا مرز دقیقی بین این امور وجود ندارد و تا حدی به دید شخصی افراد به آنها بر می گردد.

نباید جلوی انتقاد را به بهانه ی منصفانه نبودن بگیریم (2363858) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۱۰:۵۷:۴۰
چقدر خوب می شود اگر از دایره الفاظ خارج شویم و به دایره عمل توجه کنیم.

اینروزها حتی می توان با شیک ترین عبارات، با عمل ، دمار از روزگار فرد مورد نظر درآورد. نگاهی کنید به خاطرات افراد خدوم به نظام و مملکت، که چگونه توسط دلالان و ذینفعان فساد اداری مالی در بخشهای اقتصادی کشور، ترور شخصیت شدند و از فعالیت کناره گیری کردند. (2363882) (alef-13)
 
محمد
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۱۱:۰۶:۴۸
این شرایط اتفاقا به ضرر افراد حمایت شده در قانون است زیرا حرف دل مردم تبدیل به نفرین در دلهای مردم میشود. (2363891) (alef-13)
 
ساغشکی
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۱۱:۳۵:۵۶
این موردی است همیشه آزارم میداده.
به هر حال اگر بلاگر منتقدی تشخیص دهد فردی سیاسی دارد دروغ میگوید یا فریب کاری مبکند چه اصطلاحی بکار برد که موجب کسر شان وی نشود؟ کسی رانت خوارست و یا پارتی بازی کرده چطور؟

من بعد از آزمایش و خطا به این نتیجه رسیدم کلا در انتقادهایم نام فرد/شخص حقیقی را ذکر نکنم.
فعلا تنها راهی که به نظرم رسیده تا از طرح شکایت خصوصی در امان باشم و دیگر موارد همین است.
من در وبلاگم گفته ام اگر حقوقدانی اطلاعی دارد و موارد ریسکی را بهم بگوید ولی کسی همکاری نمیکند. (2363939) (alef-13)
 
يك بنده خدا
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۱۱:۳۷:۰۳
من هم با نويسنده موافقم اما اميدي به اصلاح اين وضعيت ندارم (2363948) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۱۲:۰۰:۴۰
اقا این بیشتر ناظر به حق حاکمیت بود ایا رفتار وزیر محترم نفت در ازمون استخدامی اخیر مصداق بارز توهین به جوانان این سرزمین نبود؟ (2364011) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۲۱:۳۳:۵۶
نه (2365392) (alef-3)
 
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۱۲:۴۸:۱۷
این اتفاقات در عالم واقع افتاده است. آقاي م.ب به علت استفاده از كلمه سياس در خصوص يكي از سران قوا، آقاي م.ح به علت استفاده از آقازاده سالاري، خانم ك.آ به علت استفاده از كلمه هیتلر در وصف مشاور رئییس جمهور و آقای ح. ر بخاطر استفاده از لفظ دیکتاتور و بسياري ديگر به خاطر استفاده از اين كلمات تحت تقعيب قرار گرفتند... (2364183) (alef-17)
 
یک اصلاح طلب
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۱۳:۰۵:۰۴
آیا "خس و خاشاک" هم در دایره توهین میگنجد و مستوجب کیفر است؟ (2364219) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۲۱:۳۴:۱۱
بله (2365393) (alef-3)
 
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۱۳:۰۶:۳۳
هتاکی هایی که نسبت به دولت گذشته انجام شده بود خلاف عرف و اخلاق اسلامی بود ولی دیدیم که چقدر راحت انجام شد. (2364221) (alef-13)
 
abbas
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۱۴:۰۴:۰۰
من با نویسنده مخالفم
توهین نباید "جرم" باشد. از مظلومی که دستش به هیچ جا بند نیست چه توقعی دارید؟ توهین گناه است مانند بسیار دیگر از گناهان که در قرآن هست و مجازات ندارد. بزرگترین گناه دروغ است اما هیچ یک از دولت مردان بابت دروغ مجازات نشدند. فیلم توهین بعضی از دولت مردان گذشته موجود است مانند بزغاله،اوجاشون میسوزه و ... اما کسی بخاطر توهین آنها را محاکمه نکرد پس چرا مردم عادی باید محاکمه بشوند؟ (2364364) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۶-۱۷ ۱۶:۵۱:۳۸
انشالله هدف حفظ حقوق و كرامت ملت باشد نه استفاده جناحي اگر به نحج البلاغه هم مراجعه فرمائيد در خطبه هاي متعددي حضرت امير عليه السلام خطاب به جمعيتي كه مستمع كلام ايشان است از تشبيه انان به بهايم و حيوانات استفاده مي كند ايا اين به اين مفهوم است كه نعوذ بالله شاه بلغت و فصاحت توهين كرده است كسي كه حاضر نيست تمام دنيا را با اندازه خردلي ستم حتي در حق غير مسلمان عوض كند نعوذ بالله بي ادب است و توهين به ملت كرده است ؟!!به هيچ وجه اينگونه نيست بايد شرايط رمان و مكان و موضوع و حق الناس و حق الله و همه را باهم ديد گاهي حتما بايد يك نفر را حيوان خطاب كني تا جمله ات و عمق ازار واذيت روحي وارده بر شما را شنونده بفهمد و تاثير گذار باشد گاهي دارو يي كه شما مصرف مي كنيد بسيار تلخ است ولي بين بد و بدتر از ان. كه مي تواند مرگ باشد مصرف ان دارو ناگزير بوده و مشابه هم ندارد در يك سخن راني يك فرد غير معصوم در يك فضاي ملتهب هم نميتوان انتظار داشت براي انتخاب هر كلمه چند دقيقه فكر كند و يا از روي ديكشنري و فرهنگ لغات و كتابهاي قانون صحبت كند خواهشمند است روي همين موضوع بدون گرايش جناحي و در جهت گسترش نقد صحبت شود و نه در جهت. تهديد نقد و نقاد (2364859) (alef-6)
 
۱۳۹۳-۰۶-۱۸ ۱۰:۰۸:۲۶
اگر بگوییم بد.بد. بد ....چی ،اینم جرم داره ؟ (2366129) (alef-17)
 
احمق
۱۳۹۳-۰۶-۱۸ ۱۰:۴۹:۳۳
جناب در روز روش در خیابان مردم را به خاطر یکصدو پنجاه هزار تومان به قتل می رسانند توسط کسانی که خود مجری قانون می نامند بعد شما گیر به فحاشی و توهین دادید عزیز ریشه خراب است ریشه را اسلاح کنید خود به خود فهاشی در کار نخواهد بود که برایش قانون درست کنیم از قضات گرفته تا نیروی انتظامی ووووووو ..... وقتی بالا خراب باشد پائین سونامی میائید اقای احمدی نژاد در یکی از سخنرانی هایش گوشزد کرد ما میگوئم ابرو را درست کن ماموران چشم در می اورند .نتیجه قانونی که یک ساعته به نفع شاکی بوده برگردد و متهم با خنده و بیان اینکه با ده ملیون تومان پرونده تو را برگرداندم پس هرچه دلشان می خواهد قانون تصویب کنند چیزی تعقیر نمی کند پول داشته باش همه چیز حل خواهد شد فحاشی که جای خود دارد وسلام (2366222) (alef-17)
 


نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.