نظر منتشر شده
۲۵
توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 249140
وقت یکسان سازی نرخ ارز نیست
فرهاد دادجو،25 آبان 93
تاریخ انتشار : يکشنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۳ ساعت ۱۰:۵۰
در هفته های اخیر اقتصاددانان حامی بازار آزاد و رسانه های وابسته به ایشان، تلاش کرده اند مسئولان دولتی را به این نتیجه برسانند که یکی از اولویتهای کنونی اقتصاد ایران حذف دو نرخی ارز و بازگشت به تک نرخی است. تمام صاحبنظران اقتصادی در این موضوع اشتراک نظر دارند که اگر زمینه حذف نرخهای موازی در بازار وجود داشته باشد، حتما تک نرخی مطلوب تر از چند نرخی است زیرا:

- قیمتهای دوگانه، برای کسانی که دسترسی به ارز با قیمت پایین تر دارند، نوعی مزیت ویژه (رانت) ایجاد می کند که دیگر رقیبان از آن بی بهره اند،

- قیمتهای دوگانه راه را برای انحراف انگیزه ها از بخش واقعی فراهم می کند به نحوی که گروهی تنها به دنبال دستیابی به ارز ارزان و فروش آن به قیمت بازار و کسب درآمد از این طریق خواهند افتاد، بنابراین عاقلانه است که ما هم با چندنرخی ارز که مانعی برای رقابت واقعی و بستری برای رانت جویی و فساد است، مخالف باشیم.

اساسا به دلیل همین تجربیات تلخ بود که یکی از اولویتهای دولت پس از دفاع مقدس، حذف نرخهای چندگانه بود، سیاستی که گرچه موثر بود اما به دلیل شیوه اجرای نادرست آن، مشکلات عدیده ای را نیز طی سالهای ۷۴-۱۳۷۲ ایجاد کرد. با بهره گیری از این تجربه نیمه موفق، دولت دوم اصلاحات توانست یکسان سازی نرخ ارز را از سال ۱۳۸۱ با موفقیت به انجام رساند. این دستاورد تا پایان سال ۱۳۸۹ تداوم یافت، دولتهای هشتم و نهم توانستند بازار ارز را به گونه ای مدیریت نمایند که فاصله نرخ ارز رسمی و نرخ ارز بازار طی نه سال مذکور، کمتر از یک درصد باقی بماند. اما از اواخر سال ۱۳۸۹ و بویژه اواسط سال ۱۳۹۰ فاصله میان این دو نرخ بیشتر شد و دولت و بانک مرکزی که تدبیر پیش دستانه و فعالی نداشت، ناچار شد نرخ دوم را برای مدیریت بازار ارز بپذیرد.

در پایان سال ۱۳۹۱ وقتی فاصله میان نرخ ارز رسمی و دولتی به بیش از ۱۴۰ درصد رسید، دولت ناچار شد در لایحه بودجه سال ۱۳۹۲، بالاخره نرخ مرجع ۱۲۲۶ تومانی بازای هر دلار را کنار بگذارد، این اتفاق عملا از تیرماه ۱۳۹۲ رخ داد و نرخ ارز رسمی به ۲۴۵۰ تومان در برابر هر دلار افزایش یافت. آخرین گام در سال جاری برداشته شد و نرخ رسمی ارز مبادله ای ۲۶۵۰ تومان تعیین شد، نرخی که هم اکنون نیز حدود ۲۰ درصد پایین تر از نرخ ارز بازار است.

حال با وجود هزینه های نظام دو نرخی چرا اکنون زمان مناسبی برای تک نرخی کردن فوری نرخ ارز نیست؟

واقعیت آن است که ریشه دو نرخی اخیر ارز در ایران با تمام نمونه های گذشته آن متفاوت است، در نتیجه منطق متفاوتی برای تحلیل می طلبد. دو نرخی اخیر ناشی از کاهش درآمدهای ارزی کشور یا مازاد تقاضای ارز نیست، بلکه متاثر از پدیده نادری به نام «عدم دسترسی به منابع ارزی موجود» می باشد. به بیان دیگر گرچه ارزهای حاصل از صادرات نفت طی سالهای ۹۲-۱۳۹۱ کاهش یافت اما با توجه به مازاد سالهای پیشین و وضعیت دارایی های خارجی بانک مرکزی، اگر دسترسی ایران به منابعش بواسطه تحریمها حذف نشده بود، هیچگاه مشکل حادی در عرضه ارز به بازار ایجاد نمی شد و بانک مرکزی براحتی می توانست مدیریت بازار ارز را صورت دهد. به بیان دیگر در ماه های آتی نیز اگر ایران امکان دسترسی به منابع ارزی خود در خارج از کشور را بیابد، نه تنها مشکل دو نرخی بلکه مشکل نرخهای رو به بالا و فزاینده نیز به سادگی مدیریت خواهد شد و اگر مسئولان دولت مقاومت نکنند، قطعا نرخ تعادلی بازار به ارقامی پایین تر از وضع کنونی بازخواهد گشت.

از سوی دیگر باید دید تبعات یکسان سازی نرخ ارز در وضع موجود چیست؟ همگان می دانند که بازار ارز اگر بخواهد تک نرخی باشد حتما در نرخی نزدیک (و بلکه بالاتر از) کرانه بالای بازار به تعادل خواهد رسید یعنی نرخی بالاتر از ۳۳۰۰ تومان در مقابل هر دلار.

صاحبنظرانی که مختصر شناختی از ساخت مالیه دولت در ایران دارند، تایید می کنند که رسمیت بخشیدن به نرخهای کرانه بالا، به مفهوم اجازه دادن به دولت برای تعریف هزینه هایی، متناسب با درآمد جدید ناشی از ضرب میزان فروش نفت در نرخ ارز جدید، است. اگر چسبندگی دولت را به مصارف جاری دوره گذشته خود یک تجربه مسلم تاریخی در اقتصاد ایران بدانیم، روشن است که با افزایش دسترسی ایران به منابع ارزی و کاهش نرخ تعادلی بازار، هزینه های دولت در سالهای آتی نمی تواند به راحتی کاهش متناسبی را شاهد باشد، در نتیجه بروکراتهای دولتی و مقام سیاستگذار پولی (که تحت سلطه مقام بودجه ای و مالی است) اجازه نخواهند داد نرخ تعادلی بازار کاهش یابد تا بدین طریق بتوانند همچنان درآمدهای بودجه ای و به تبع هزینه های بالاتری را اعمال نمایند. به عنوان نمونه اگر نرخ ارز مبادله صرفا ۷۰۰ تومان افزایش یافته و در نزدیکی نرخهای موجود بازار به تعادل برسد، تنها از همین ناحیه در سال جاری بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان درآمد بیشتر نصیب دولت می شود که رقم وسوسه انگیزی برای بروکراتهای دولتی است (نزدیک به کل یارانه نقدی پرداختی سال و حدود ۲ برابر بودجه عمرانی کشور).

به دلایل فوق الذکر، اگر بخواهیم پیشنهاد محتاطانه و خردمندانه ای به سیاستگذاران بدهیم باید بگوییم اکنون، در میانه موقعیت خاص و کم سابقه اقتصاد ایران، زمان مناسبی برای اجرای فوری تک نرخی ارز نیست. گرچه دو نرخی ارز می تواند زمینه رانت و فساد را برای کسانی که دسترسی به نرخ مبادله ای دارند فراهم نماید (و البته امکان سوء استفاده با توجه به مکانیسم پرتال ارزی و عدم تحویل ارز فیزیکی به افراد، بسیار کمتر از دو نرخی سالهای پایانی دهه ۱۳۷۰ است) اما هزینه های تک نرخی با قیمتهای کرانه بالای بازار و در ادامه عادت رفتاری دولت به تامین مالی هزینه ها بر اساس این نرخ جدید، بسیار بیشتر است.
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۱:۰۴:۴۴
حتما و باید نرخ ارز تک نرخی بشه اما "بعد از توافق جامع هسته ای" نه الان (2491150) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۴:۴۵:۵۱
اقایان ۸۰۰ میلیارد دلار مردم را به خزانه برگردانند و دلار را به قیمت واقعی زیر ۱۰۰۰ تومان خودش برگردانند و دست از مصنوعی بالا نگه داشتن قیمت دلار دست بردارند (2491743) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۸:۱۳:۱۶
تیبای صفر کیلومتر خریده‌ام ولی در کاپوت باز نمی‌شود، لاستیک شیشه عقب شاگرد 5 میل فاصله دارد و آب داخل در می‌شود، فرمان در صد کیلومتری می‌زند، صدای موتور وارد اطاق می‌شود و... آن وقت از موفقیت صنعت خودرو سخن می‌گویند. مسئولان بفرمایند ما چه کنیم؟ (2492122) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۹:۰۷:۴۱
جالبه! نویسنده میگه:
"...اقتصاددانان حامی بازار آزاد و رسانه های وابسته به ایشان..." !!!

مگر شما حامی "بازار انحصاری" هستید !؟ (2492243) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۲۳:۵۰:۵۱
قیمت واقعی دلار که زیر ۱۰۰۰ تومان هست (2492819) (alef-10)
 
سلام
۱۳۹۳-۰۸-۲۶ ۰۰:۰۱:۳۴
باورت شده که توافق هسته ای بوجود می آید؟ آنهم توافقی که ما در آن سود ببریم؟
افسوس از این همه خوش باوری احساسی (2492841) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۱:۲۸:۵۵
روش لایتغییر بازار ازادی ها از گذشته همین بوده که ابتدا با روشهای گوناگون از قانون گذاری گرفته تا ابزار رسانه ای ابتدا منویات بازار ازادی خود را به کرسی می نشانند سپس بعد از نتایج ناگوار فریاد بر می اورند این ان چیزی که ما میخواستیم نبود !!! (2491204) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۹:۱۱:۴۰
نسخه "بازار انحصاری" شما خوبه!
پویایی بازارتون ما رو کشته! (2492253) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۹:۱۲:۲۷
"بازار آزاد یک بازار عمیق است و بازار انحصاری یک بازار عقیم."
این را بفهمید .............................................................!!! (2492255) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۱:۳۱:۰۴
قبل از هرگونه آرایش وسایل خانه، باید خانه را جارو زد، ضد عفونی کرد و قفل مطمئن بر درب خانه نصب کرد.

اقتصاد ما، نه تمیز است، نه بهداشتی است و نه مطمئن از گزند راهزنان.

هر گونه رفرم اقتصادی، باید پس از دزد زدایی، فسادزدایی و رانت زدایی از مجموعه اقتصادی بانک و بیمه و صنعت و بورس و سیستم مالیاتی انجام شود.
وگرنه همان آش است و همان کاسه. (2491209) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۷:۰۴:۴۹
اگر اقتصاد آزاد شد ونرخ ارز هم يکسان بشود خودبخود بستر فساد و رانت خواري بدليل نبود فضا براي آنها , برچيده ميشود . (2492015) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۹:۲۰:۳۹
خودبخود؟
واقعا گردن کلفت ها و یقه سفیدهای حرام خوار، خودبخود از منافع سرشارشان چشم پوشی می کنند؟
فکر نمی کنم! (2492276) (alef-10)
 
امیر حامد
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۱:۴۰:۴۷
اگر نرخ ارز یکسان نشود فساد گسترده رانتخواری ارزی باقی خواهد ماند. تفاوت قیمت دو نرخ ارز (یارانه ارزی) هرگز به مصرف کننده نهایی نمیرسد و فقط واردات را تشویق و به زیان تولیدات داخلی است. (2491228) (alef-13)
 
آریابان
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۱:۴۷:۱۸
هر چند طبق الزامات اقتصادی ، تک نرخی در این شرایط اقتصادی کنونی کشور مطلقا بصلاح نیست ولی در دیگر سوی سکه ، بدلیل گونه های اصلاح شده و تکامل یافتۀ ویروس !!!! های فساد در همه جا ، از صدور کارت "اصلی" !!!! پایان خدمت و معافیت بر مبنای مدارک "جعلی" گرفته تا قطار شدن صف ماشین های ممنوع الورود !!!! چند میلیاردی در پیاده رو ها و خیابونهای مقابل تالار !!!! های ماشین فروشی قارچ-گونه ، وارد کردن ظاهرا قانونی !!!! هزاران تن چای و برنج و میوه و ..... به کشور ، زمین-خواری های سیری ناپذیر هکتاری و..... ، باید با ایجاد دیوار ها و سد های زرهی !!!! ، همه گونه راهها و روش های قبلی و آتی را برای دست های آلوده ای که صرفا اختلاس و بلعیدن !!!! بیت المال را با ترفند های ارز چند نرخی مورد هدف قرار داده و خواهند داد ، کوتاه کرد و برید؛ (2491248) (alef-13)
 
کاوه
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۲:۱۴:۱۲
قابل توجه آنهایی که طرفدار ارز تک نرخی و سایر جنبه های اقتصاد آزاد هستند:
به یاد داشته باشید که می شود ارز تک نرخی داشت اما ارز ارزان قیمت!!!! نه ارزی که نرخش را هر روز شش تا گردن کلفت دبی نشین برای ما تعیین می کنند!!!. دولت درآمد ارزی دارد. بخشی از آن را در اختیار واردکنندگان می گذارد و یا خودش واردات می کند اما بخش عظیم دیگری را می فروشد و هزینه های ریالی اش را تامین می کند. بدیهی است که دولت در شرایطی که نفتش را نمی خرند و یا اگر بخرند، پولش را نمی دهند ویا نمی توانند به داخل منتقل کنند، خودش می شود ذینفع فروش گران قیمت ارز.
این قصه ها هم که ارز ارزان قیمت تمایل به واردات را بیشتر می کند و برای صادر کننده اثرات منفی دارد هم دیگر کهنه و قدیمی است. کدام صادرات؟ صادراتی در کار نیست!!! لباس زیر مان هم شده چینی، تسبیح و سجاده هم از چین وارد می شود.
بنا بر این لطفا ارز را به بازار سرازیر کنید و آنوقت تک نرخی و ارزان هم می شود و دغدغه نگران ها و دلواپسان ارز دو نرخی هم از بین می رود.
شما که طرفدار ارز آزاد و تک نرخی هستید اصلا متوجه می شوید که گران شدن ارز ، باعث گران شدن همه چیز می شود و این گرانی کمر مردم را خرد تر از اینی که شده می کند؟ صدایتان از جای گرم بلند می شود و خیلی احساس علم و دانش می کنید؟!!! هزینه خانوار شده 2/5 میلیون تومان و حقوق کارگر هم شده 600،000 تومان. این معما را چگونه حل می کنید؟ (2491292) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۲:۵۹:۱۸
در کوتاه مدت حق با شماست. ارز تک نرخی داروی تلخی است ولی شفابخش. روش های صحیح مالیاتی می تواند مکمل این درمان باشد. (2491401) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۴:۰۸:۳۷
گاماس گاماس نرخ به اصطلاح دولتی 1226تومان به 2650 تومان رسیده وادعامی شودکه هنوز20%ارزان ترازنرخ بازاراست !!توخودبخوان حدیث این دلاربازی ومصائب عامه ی مردم را.مگرمادل نداریم که یک سفرخارجی برویم بعضی هاکه هرهفته یک کشورپلاسندویا فرزندان عزیزشان باهمسرانشان درخارج به اصطلاح درس میخوانند و درسیروسفر ندباماچه فرقی دارند؟چاپش هم نکنی فدای سرت الف (2491592) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۴:۱۲:۰۹
اصلا برای همین است که میخواهند ارز گران و گرانی بیداد کند. یک نگاه کاملا انگلیسی معابانه.
با ابن روش تعداد کسانیکه در تظاهرات میلیونی به اجبار شرکت میکنند زیاد و زیادتر میشه.

هم اصلاح طلبان و اصولگراها و پایداریها موافق فقیر بودن مردم هستند تا مشکلی مثل سال 88 پیش نیاید. (2491605) (alef-10)
 
حامد محمدی
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۵:۳۷:۱۸
اقتصاد ایران در 40 سال گذشته دچار تورم بسیار بالا بوده و دولت در مقاطع مختلف سعی نموده که به صورت دستوری نرخ ارز را بدون توجه به تورم تثبیت نموده و تقویت تصنعی ارز را دنبال کرده، که نتیجه این نوع مدیریت ارزی جهش ارز در مقاطع مختلف و در زمانهایی بود که دولت دیگر توان تزریق ارزهای نفتی به بازار را نداشته است. علیرغم عدم موفقیت این روش مدیریت ارزی، باز سیاستگذاران تلاش بیهوده دارند تا نرخ ارز را کنترل و دستوری اداره کنند و به تثبیت مصنوعی بازار رو آورند.

تقویت تصنعی ارز همواره جهش های مقطعی نرخ ارز به دنبال داشته به طوریکه نرخ ارز غیر رسمی به صورت پلکانی افزایش یافته است. سیاستگذراران به این واقعیت توجه ندارند که پول ملی زمانی دارای قدرت خواهد بود که صادرات کشور مبنی بر تولیدات با کیفت، بهره ور و رقابت پذیر باشد یا کشور از حیث برخوداری از سرمایه، دارای انباشت ثروت و سرمایه ارزی مناسب در داخل و خارج باشد و به واسطه این انباشت دارایی بتوانند یک جریان با ثبات و مداوم ارز به اقتصاد داخلی تزریق نمایند. در غیر این صورت تقویت پول ملی بدون اتکای به توان تولیدی و انباشت ثروت درآمد زای ارزی، منحرف کننده خواهد بود و امکان تداوم آن فراهم نیست. لذا هر تثبیت نرخ ارز یک یا دو ساله همواره با یک جهش بیش از 100 درصدی در طی چند ماه همراه بوده است.

تغییر ترکیب صادراتی و توسعه درآمدهای ارزی شرط لازم برای دستیابی به ثبات ارزی است و تا زمانیکه این مسئله در اقتصاد با اتخاذ الزامات واقعی سیاست توسعه صادرات دنبال نشود، بی ثباتی ارزی به عنوان موضوعی لاینحل در اقتصاد کشور باقی خواهد ماند. برای اینکه تولید صادراتی شکل بگیرد نباید ارز نفت به صورت ارزان در اختیار فعالین اقتصادی قرار گیرد.
اقتصاد ایران همانند بچه پولداری است که با ثروت پدری روزگار می گذراند و البته نیازی برای تولید و کسب درآمد در خود احساس نمی کند. تجربه کشور چین نشان می دهد که این کشور برای هدایت منابع به سمت تولید صادراتی ارزش دلار را طی سالهای 1980 تا 1994 به صورت تدریجی و طی فرآیندی حساب شده و مستمر از 1.5 یوان به 8.5 یوان به میزان شش برابر افزایش داد و نیز تا سال 2008 علیرغم افزایش صادرات به تثبیت نرخ ارز اقدام نمود. لازم به ذکر است که افزایش جهشی نرخ ارز نمی تواند به هدایت منابع به سمت تولید صادراتی موثر باشد بلکه افزایش تدریجی و با ثبات نرخ ارز همراه با برنامه مشخص اعلام شده توسط دولت است که می تواند منابع را به سمت تولید صادراتی هدایت کند.

همانند تجربه کشور چین، افزایش تدریجی نرخ ارز، حداقل به میزان تورم به صورت سالانه و عدم تزریق درآمدهای نفتی به اقتصاد تنها راهبرد برای رهایی از اقتصاد نفتی است. بعلاوه در کنار این راهبرد اساسی، محورهای دیگری نیز مطرح می باشد که در آینده به آنها پرداخته می شود. (2491852) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۵:۵۹:۱۳
اقتصاد دانان ما، مثل مدیران ما، دانش خدادادی دارند و نیازی به تعلیم و دانشگاه ندارند و در دانشگاه ها هم در حد تیتر کلیات، کفایت میکنه، چرا که بلدند. با توجه به بلد بودن ما ایرانی ها در تمام زمینه ها، تحلیل هامون هم در همون سطح میمونه و وضع خراب تر و خرابتر میشه. انشااله ده نرخی ارز را بزودی جشن میگیریم چرا که ما بلدیم. (حداقل کلیاتشو که میدونیم چیه.)
این غربی ها بیکارند اینهمه در یک شاخه فرعی، وقت صرف میکنند و راه براه دوره تکمیلی، سمینار، کنفرانس، ..... (2491894) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۷:۴۲:۲۴
دولت زیر بار تک نرخی نمی رود چون سودشان در تک نرخی نیست خیلی ها از عدم تک نرخی تو دولت نون می خورند (2492073) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۱۹:۵۴:۳۶
با سلام
اگر قرار بود با افزایش نرخ دلار صادرات بیشتر میشد باید در 35 سال گذشته میزان صادرات 500 برابر افزایش می داشت زیرا ارزش ریال در برابر دلار در 35 سال گذشته 500 مرتبه کاهش داشته است (2492357) (alef-10)
 
کارشناس اقتصادی
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۲۰:۱۴:۵۵
به نظر می آید دولت خوش بین به یک توافق هسته ایی نیست. اگر تمدید در کار نباشد و اسم تحریم های بیشتر از سوی مجلس اکثریت جمهوری خواه امریکا "ضد هر گونه توافق با ایران و استفاده از نیروی نظامی " بیاید.

بهتر است منتظر دلار 4 تا 5 هزار تومان باشیم.
آین 4 آذر ماه بهترین و آخرین فرصت برای ایران است. عدم توافق یا طولانی شدن مذاکرات هیچ کمکی به اقتصاد و مردم ایران نمی کند. (2492405) (alef-10)
 
یکی از هزاران
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۲۲:۱۲:۴۸
صحبت از یکسان سازی نرخ ارز کردید و داغ دل ما را تازه ، یادش بخیر انگار همین چند روز قبل بود که آقای سیف بعنوان قدرتمندترین فرد اقتصاد ایران که اگر در هر جای دیگر دنیاباشد این پست را به برجسته ترین و دانشمندترین اقتصاد دانانشان میدهند ! رفت در جلسه صبحانه خوری اتاق بازرگانی نشست و با اقتدار ناشی از حمایت تمامی مفسدان و باندهای اقتصادی کشور و به نمایندگی از تمامی باندهای اقتصادی رخنه کرده در دل دولت ، خط مشی و سیاست حمایت از بخش خصوصی را مشخص و معین کرد و در طول این 18 ماه گذشته چه در کلام و چه در عمل با جمع کردن دلارهای مازاد بازار مانع از کاهش قیمت دلار و به نوعی تک نرخی شدن آن شد (2492624) (alef-10)
 
۱۳۹۳-۰۸-۲۵ ۲۲:۲۹:۵۸
اقتصاد ایران مثل اموزش و پرورشه شه هر سال تیم میچینه 3 3 2
2 3 10
50 2 3
نمی دونم چرا همون سیستم دنیا نمیگیره به همون نحوه بره جلو (2492683) (alef-10)