«یاران موافق»
نویسنده: حمید قزوینی
ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، چاپ اول 1395
428 صفحه، 28000 تومان
شما میتوانید کتاب
«یاران موافق» را تا یک هفته پس از معرفی با
۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
****
درآمد
ثبت و ضبط رویدادها و حوادث تاریخی براساس شنیدهها و دیدگاههای افراد یکی از انواع فعالیتهای پژوهشی نسبتاً نوپاست، که تاریخ شفاهی نامیده میشود. مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر نیز به سبب اهمیت جایگاه اجتماعی و سیاسی خاندان صدر و بهویژه امام موسی صدر، این پروژه را در دستور کار خود قرار داد و تلاش کرد که با کسانی که از ایشان خاطرهای دارند، دیدار و خاطرات و مشاهدات آنان را ثبت و ضبط کند.
حاصل این تجربه و فعالیت گردآوری مجموعهای معتنابه از اطلاعات و انتشار چهار کتاب در مجموعهای با عنوان «تاریخ شفاهی» است. در این نوشتار قصد داریم به معرفی کتاب یاران موافق بپردازیم که حاوی خاطرات آیتالله سید مرتضی مستجابی است. مصاحبهگر و تدوینگر این کتاب حمید قزوینی است.
زندگی آیتاللّه مستجابالدعواتی
سید مرتضی مستجاب الدعواتی در بیدآباد یکی از قدیمیترین محلههای اصفهان بهدنیا آمده و به علت اوضاع سخت آن زمان، دوران کودکی را در فشار مادی گذرانده است. سید مرتضی در دامان پدر با اصالت و با فرهنگ رشد کرد؛ فرهنگ زورخانه، ورزش پهلوانی، ایثار، جوانمردی، پاکی، دوستی، صداقت و خدمت به خلق. پدر اهل ورزش و زورخانه بود و این امر باعث ایجاد اشتیاق در سید مرتضی شد و بعد از گذشت چند سال ایشان نیز به پهلوانی شهره شد.
از سال سوم متوسطه به قم، منزل آیتالله سیدصدرالدین صدر، رفت و برای اولین بار سید موسی صدر را ملاقات کرد. با اینکه روحیه سید مرتضی با فرهنگ زورخانهای همخوانی داشت، با دیدن آیتالله سید صدرالدین صدر به سلک روحانیت علاقهمند شد.
عمدۀ تحصیلات حوزوی خود را در تهران در مدرسۀ مروی گذراند. در نجف دروس خارج را تحصیل کرد و از آیتالله سید ابواالحسن اصفهانی اجازه اجتهاد گرفته است. سپس به تهران بازگشت و مدیریت یکی از مدارس علمیه را برای مدتی عهدهدار شد.
روحیۀ ورزشکاری آیتالله مستجابی او را به سمت مبارزات سیاسی هدایت کرد. شاید بتوان گفت که دوران رضاخان و کشف حجاب و بدرفتاری پاسبانها با زنان محجبه هم تأثیر مستقیمی بر مبارزات ایشان داشته است. سید مرتضی در نجف با سید مجتبی نواب صفوی آشنا شد و با هم به ایران آمدند. آنان گروه فداییان اسلام را در قم پایه گذاشتند.
مصاحبه
با همکاری صمیمانۀ آیتالله مستجابی جلسات مصاحبه و گردآوری خاطرات ایشان با امام موسی صدر از فروردین ماه 1391 آغاز شد. تعداد جلسات مصاحبه دوازده جلسه و به مدت 38 ساعت به طول انجامید. گفتوشنودها در فضایی صمیمانه برگزار شده و از همین رو، تدوینگر شیوۀ گفتاری در تدوین این اثر انتخاب کرده است.
گفتنی است که به علت کهولت سن بسیاری از خاطرات آیتالله مستجابی از حافظۀ ایشان پاک شده است و از این رو، این کتاب تمامی خاطرات ایشان نیست و آنگونه که تدوینگر کتاب در مقدمه ذکر کرده است، اساساً، از ابتدا هم، چنین قصدی در میان نبوده است.
یاران موافق
کتاب یاران موافق با خاطرات آیتالله مستجابی از تولد و دوران کودکی و خانواده و هجرت آغاز میشود. سید مرتضی مستجابی خاطراتش با آقا موسی را از دوران تحصیل در قم و نجف آغاز میکند. به خاطر دارد که آقا موسی از شاگردان باهوش و ذکاوت حوزۀ قم و نجف بوده و معتقد است سید موسی صدر پیش از سفر به نجف به درجۀ اجتهاد نائل شده است. سید مرتضی مستجابی از سفرهای موسی صدر به اصفهان میگوید. سفرهایی که گاهی دو تا سه ماه طول میکشیده است. افراد و شخصیتهای مختلفی برای دیدار با سید موسی صدر در منزل ایشان جمع میشدند. در این سفرها سید موسی صدر یک روز برای تجار، یک روز برای مسئولین شهر و یک روز برای علما و... سخنرانی میکند. اصفهانیها دوست داشتند آقا موسی در اصفهان بماند. سید مرتضی معتقد است که قم و نجف برای آقا موسی محدود بود و آقا موسی باید در جهانی بزرگتر میبود.
اولینباری که آیتالله مستجابی برای دیدار سید موسی به لبنان رفت، ایشان در صور بود. اوضاع لبنان سخت بود، ولی آقا موسی اهل گله و شکایت نبود. با اینکه دشمن زیاد داشت، ولی هیچ وقت تند حرف نمیزد. همچنین در چند سفر آلمان با هم بودند؛ البته بدون هماهنگی. امام صدر به دعوت رسمی به آلمان سفر کرده بود و چند دیدار و سخنرانی کرد و در تلویزیون و روزنامه منعکس شد. نکتۀ دیگری که آیتالله مستجابی از امام موسی صدر میگوید، ذوق هنری امام صدر در زمینههای مختلف است. امام صدر اهل ادبیات و شعر و موسیقی بود و دیگران را برای فراگیری تشویق میکرد. سید مرتضی میگوید: آقا موسی یک جنبه نداشت و در تمام زمینه ها اطلاعات و فعالیت داشت.
از متن کتاب
بندۀ همت آن باش که «آنی» دارد. ما هم از آن روز که اولین بار موسی رو دیدیم «آن» بود. گرفت ما رو، ما هم اون رو گرفتیم. تا الان و تا بعد حیات ... با همۀ تلخیهای روزگار و گذشت زمان و فراق آقا موسی، ذرهای از وفا و صفا و نورانیتی که ما در او دیدیم، به هیچ وجه در رحمون ساقط نمیشه. آقا موسی از نظر من همیشه هست. همیشه با هم هستیم ... تا آخرین نفس ما با هم حرف میزنیم... مثل موسی رو دیگه ما نداشتیم. متأسفانه موسیها کم بودند، خیلی کم ...
ویژگی های کتاب
بخش مصاحبه شامل؛ تولد، خانواده و اولین هجرت، خاندان صدر، ورود به سلک روحانیت، مبارزات سیاسی، امام موسی صدر و سجادۀ شعر است.
بخش زندگینامهها؛ به مختصری از زندگی افراد مرتبط به امام موسی صدر و آیتالله مستجابی پرداخته که در کتاب به نامشان اشاره شده است.
اسناد کتاب شامل؛ عکسها، اسناد ساواک و نامهنگاریهای امام موسی صدر با آیتالله مستجابی است.
سخنان حجتالإسلاموالمسلمین عبدالأمیر قبلان؛ این بخش حاوی سخنان حجتالإسلاموالمسلمین عبدالأمیر قبلان است که در خلال جنگهای داخلی لبنان و حملات اسرائیل به جنوب، همراه هیئتی و به نمایندگی از امام موسی صدر به ایران آمد و با عدهای از علما و خیرین ایرانی در شهرهای مختلف دیدار کرد و گزارشهایی را از وضعیت شیعیان و تحولات لبنان ارائه داد و کمکهایی را برای مردم جنگزدۀ لبنان جمع آوری کرد.
لوح فشرده؛ لوح فشردهای ضمیمۀ این کتاب است که حاوی مستندی نه دقیقهای است. کارگردان این مستند کوتاه تلاش کرده است که حال و هوا و فضای مصاحبه و مصاحبهشنوندۀ کتاب را به خواننده منتقل کند.