نظر منتشر شده
۴
توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 233874
راندمان آبیاری کشاورزی ایران از لیبی هم کمتر است!
تاریخ انتشار : پنجشنبه ۱۹ تير ۱۳۹۳ ساعت ۱۵:۱۱
مصرف آب در بخش کشاورزی ایران ۲۲ درصد بیشتر از متوسط مصرف جهانی آب در این بخش است؛ به طوری که حدود ۹۲ درصد مصرف آب مختص بخش کشاورزی است و این درحالی است که متوسط مصرف آب جهان در این بخش حدود ۷۰ درصد است.

همچنین طبق گزارش سازمان خواربار جهانی (فائو) راندمان آبیاری کشاورزی در ایران از کشورهای مشابه خود از نظر اقلیمی، اجتماعی و اقتصادی از قبیل هند، چین، مصر، سوریه، پاکستان، عربستان، ترکیه و حتی لیبی کمتر است.

به‌ گزارش ایسنا، رویکرد ایران در سال‌های گذشته، برای تامین آب بیشتر معطوف به تامین آب کشاورزی بوده است تا صنعت و به گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی "به دلیل نبود بارندگی میزان مصرف آب برای تولیدات کشاورزی در ایران دو برابر اروپا شده است که به منظور مصرفه بهینه آب و تغییر روش‌های سنتی به مدرن ۱۳۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است".

براساس مطالعه‌های طرح جامع آب کشور، حدود ۱.۵ میلیارد مترمکعب آب در بخش صنعت و معدن مصرف می‌شود که ۸۰ درصد آن توسط منابع آب زیرزمینی و ۲۰ درصد نیز توسط منابع آب سطحی تامین می‌شود. در این راستا بخش صنعت تنها کمی بیشتر از یک درصد مصارف آب را به خود اختصاص داده که این میزان در مقایسه با متوسط‌ جهانی (حدود ۲۰ درصد) بسیار ناچیز است.

این درحالی است که در جهان میزان تولید محصول کشاورزی به‌ازای مصرف هر مترمکعب آب حدود ۲.۵ کیلوگرم است درحالی که این میزان در ایران، حدود یک کیلوگرم است و تولید ناخالص ملی نیز تنها بین ۲۰ تا ۴۰ سنت به‌ازای مصرف یک مترمکعب آب در بخش کشاورزی برآورد می‌شود که متوسط جهانی در این زمینه حدود یک تا دو دلار و حتی بیشتر است. همچنین بازده آبیاری در ایران از بسیاری از کشورهای هم‌اقلیم خود، در رتبه پایین‌تری قرار دارد.

طبق گزارش فائو در سال ۲۰۰۰ راندمان آبیاری در کشور معادل ۳۲ درصد بوده و طبق گزارشات وزارت جهاد کشاورزی حدود ۴۰ درصد بوده است درحالیکه در اکثر کشورهایی که از نظر اقلیمی، اجتماعی و اقتصادی مشابه ایران هستند راندمان آبیاری به مراتب بالاتر از کشور ما است به طوریکه راندمان آبیاری براساس گزارش فائو در سال ۲۰۰۰ در لیبی ۶۰ درصد، هند ۵۴ درصد، مصر ۵۳ درصد، سوریه ۴۵ درصد، پاکستان ۴۴ درصد، عربستان ۴۳ درصد، ترکیه ۴۰ درصد و چین ۳۶ درصد بوده است.

یافته‌های مطالعه‌های جامع آب کشور با استفاده از مدل‌های برنامه‌ریزی منابع آب در سناریوهای مختلف نشان می‌دهد که برای رسیدن به تعادل بین منابع و مصارف و پایداری محیط‌ زیست باید با افزایش بازده، میزان مصرف بخش کشاورزی را در برخی از حوضه‌های آبریز تا ۵۰ درصد مصرف وضع موجود کاهش دهیم تا بتوانیم قادر به تامین آب شرب و صنعت نیز باشیم.

مشکلاتی مانند خشکسالی و کاهش بارندگی یکی دیگر از عواملی است که ایران را با بحران آب مواجه کرده است؛ به طوری که میزان مصرف آب برای تولیدات کشاورزی در ایران دو برابر اروپا در نظر گرفته شده است. از آنجا که سیستم آبیاری ایران در قیاس با سایر کشورها متفاوت است می توان گفت بیش از ۹۲ درصد تولیدات کشاورزی ایران با آب مصرفی تولید می‌شود در حالی که در کشورهای اروپایی تنها ۴۰ درصد از تولیدشان با آب مصرفی است و مابقی آب مورد نیاز در بخش کشاورزی‌شان از طریق بارندگی تامین می شود.

همچنین جمعیت ایران در سال ۱۳۰۰ کمتر از ۱۰ میلیون نفر بوده که امروز به بیش از ۷۰ میلیون نفر افزایش یافته و هفدهمین کشور پرجمعیت دنیا محسوب می شود و بر این اساس پیش بینی می‌شود در سال ۲۰۵۰ جزو ۱۰ کشور پرجمعیت جهان به شمار آید. میزان سرانه آب تجدیدپذیر در سال ۱۳۰۰ حدود ۱۳۰۰۰ مترمکعب بوده که درحال حاضر میزان سرانه آب در کشور به حدود ۱۹۰۰ مترمکعب تقلیل یافته و درآینده به مراتب وضع بدتر خواهد شد.

آب‌برترین محصولات کشاورزی
کارایی مصرف آب، مقدار ماده خشکی که توسط گیاه به ازاء هر مترمکعب آب حاصل می‌شود تعریف شده است؛ مقدار ماده خشک تولیدشده به ازای هر مترمکعب آب مصرفی در کشور ما در مقایسه با سایر کشورها بسیار پایین است.

در دو استان اصفهان و گلستان که مطالعاتی دراین زمینه انجام شده در دشت اصفهان متوسط تولید ماده خشک به ازای هر مترمکعب آب از ۱۳۲ گرم تا ۳۸۳۲ گرم بر مترمکعب متغیر است که کمترین آن مربوط به تنباکو و بیشترین آن مربوط به ذرت علوفه ای است و متوسط کارآیی مصرف آب محصولات زراعی ۸۰۰ گرم است محصولاتی مانند ذرت علوفه ای،ذرت دانه ای، سیب زمینی، پیاز، یونجه و جو کارآیی مصرف آب بالاتری داشته اند.

در دشت گرکان و گنبد نیز کارآیی مصرف آب از۱۳۵ تا ۱۸۳۸گرم متغیر بوده که کمترین آن مربوط به ماش و بیشترین آن مربوط به لوبیا و محصولاتی مانند گندم و جو،ذرت دانه ای، ذرت علوفع ای، سیب زمینی کارآیی مصرف آب بیشتری داشته اند و متوسط کارآیی مصرف آب محصولات زراعی دشت مذکور ۶۴۱ گرم بر مترمکعب است.

نکته قابل توجه این است که مجلس در سال ۹۱ و ۹۲ هیچ بودجه ای را در زمینه مقابله با بحران آب به وزارت جهاد کشاورزی تخصیص نداد؛ به همین دلیل نمی توان چندان انتظاری از بخش کشاورزی داشت چرا که تغییر سیستم آبیاری کشاورزان نیازمند بودجه و هزینه است.

در همین راستا سید رحیم سجادی، معاون آب، خاک و صنایع وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه سیاست مصرفه بهینه آب جزو یکی از سیاست های مهم وزارت جهاد کشاورزی است، گفت: امسال ۱۳۰۰ میلیارد تومان برای مصرفه بهینه آب و تغییر روش‌های سنتی به مدرن در نظر گرفته شده است.

به گفته وی مجلس هزار میلیارد تومان از ماده ۱۰ را به منظور افزایش بهره‌وری آب در بخش کشاورزی به وزارت جهاد کشاورزی اختصاص داد و ۳۰۰ میلیارد تومان از ردیف بودجه وزارت جهاد کشاورزی نیز برای بهمینه سازی مصرف آب در نظر گرفته شده است. سجادی ادامه داد: براساس بودجه ۱۳۰۰ میلیارد تومانی در نظر گرفته شده می‌توان سیستم آبیاری حدود ۲۰۰ هزار هکتار زمین کشاورزی را تغییر داد که در هر هکتار حداقل ۴۰ درصد از مصرف آب بهینه‌ می‌شود.

با توجه به شرایط حاضر باید این نکته را در نظر گرفت که بخش کشاورزی با این واقعیت روبروست که درآینده بایستی ضمن مصرف آب کمتر تولید بیشتری را عرضه کند لذا با مدیریت صحیح منابع آب و بااستفاده از دانش و فناوری‌های نوین باید جهت ارتقای بهره وری از منابع آب، افزایش کارایی مصرف آب، افزایش راندمان آبیاری و افزایش عملکرد در واحد سطح، گام‌های اساسی را برداشت.
 
ناشناس
۱۳۹۳-۰۴-۱۹ ۱۵:۴۳:۱۹
استفاده از سیستمهای ابیاری بارانی موجود اب پاشی است نه ابیاری زمانی که باد هست 50 درصد اب هدر می رود هیچ کسی هم نیست که از سیستم های جدید را توصیه کند (2248014) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۴-۱۹ ۱۷:۰۰:۰۷
جای بسی تاسف است (2248140) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۴-۱۹ ۱۸:۲۳:۳۸
مشکلات کشاورزی و هدر رفت آب در کشور ما ریشه ای است و محال است حل شود.
تا وقتی نگاه مسئولین به این بخش رعایت مصلحت بجای اجرای قانون و مسائل فنی باشد هیچ چیز عوض نخواهد شد .
بنده مدیر یکی از شرکتهای آبیاری هستم هر وقت قانون صریح کشور در خصوص الزام کشاورزان به رعایت آبیاری های نوین را خواستیم اجرایی کنیم از چندین دستگاه دولتی به ما فشار آورده و دستور دادند رعایت حال کشاورز را بکنید .
یکی از مشکلات بخش آب ارزان بودن نرخ آن است که کشاورز اهمیتی برای آن قایل نبوده و همچنان از روش های غرقابی استفاده می کند .
در این خصوص هم هر سال که قیمت آب کمی افزایش پیدا می کرد بیست نفر از کشاورزان تجمع می کردند و بلافاصله شورای تامین دستور لغو افزایش قیمت را می داد .
هر وقت کشاورزی از چاه خود اضافه برداشت داشت و توسط مامورین سازمان آب به دادگاه معرفی می شد از چندین اداره یا مسئول محلی تماس گرفته و حتی دستور کتبی می دادند سریعا شکایت پس گرفته شود .
بسیاری از نهادها اعم از نظامی و غیره مبادرت به ایجاد مجتمع های کشاورزی در مناطق ممنوعه نموده اند که این افراد هم توصیه های لازم را از مراکز قدرت ارائه داده و موجب کاهش یا افت شدید سفره های زیرزمینی یا آبهای سطحی شده اند و تیر خلاص را به منابع آبی در سایه حمایت مسئولین زده اند !
اینقدر مصیبتهای بخش آب و کشاورزی زیاد است که مثنوی هفتاد من می طلبد
تا این مشکلات ساختاری حل نشود و قانون فصل الخطاب نباشد فاتحه کشاورزی این مملکت خصوصا منابع آب بزودی خوانده شده است و با شعار و مقاله نمی توان امید حل آنرا داشت ... (2248305) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۴-۲۰ ۰۰:۲۵:۲۶
بنده بعنوان یکی از مجریان سیستم های ابیاری تحت فشار به شما میگویم که سیاست دولت در بخش کشاورزی از اساس اشتباه است. مثلا کشاورز حق برداشت5 ساعت اب در روز از چاه دارد با این مقدار 6 هکتار زمین را ابیاری میکند حال دولت به اون کمک بلاعوض میکند وام میدهد اتا کشاورز زمین زیر کشت را با سیستم جدید ابیاری کند وکشاورز برای ابیاری همان 6 هکتار به 4 ساعت اب نیاز دارد .حال قرار نیست کشاورز از ان یک ساعت اب استفاده نکند و در نتیجه سطح کشت خود را بالا میبرد پس صرفه جویی در کار نیست. از طرفی تا کنون بودجه برای ابیاری تحت فشار نیامده بخصوص برای شهرهای خشک کویر (2248711) (alef-13)