کد مطلب: 223370
دفن در یزد، آخرین وصیت فرای
تاریخ انتشار : يکشنبه ۳۱ فروردين ۱۳۹۳ ساعت ۰۹:۰۷
۲۳روز از نگهداری پیکر ریچارد فرای در یک سردخانه در بوستون ماساچوست، نزدیک هاروارد می‌گذرد. پیکر ایران‌شناس برجسته آمریکایی در حالی در کشمکش انتقال یا عدم انتقال به ایران قرار دارد، که دوست و همکار ریچارد فرای در گفت‌وگو با «شرق» از زوایای تازه زندگی این ایران‌شناس در فاصله سه‌هفته مانده به مرگ پرده برداشت؛ زوایایی که احتمال دارد طی روزهای آتی، گره ناگشوده تدفین این ایران‌شناس را هرچه زود‌تر در جایی غیراز اصفهان بگشاید.
فرای، دنبال مکان جایگزین بود
ظاهرا ریچارد فرای قبل مرگ پیش‌بینی میکرد خانواده‌اش بر سر اجرای وصیت او در ایران با چالش مواجه شوند. «شرق» طی روزهای گذشته تلاش کرد ضمن مکاتبه یا تماس با «عدن نبی»، همسر ایرانی، آسوری ایران‌شناس، راه‌حل و نظر او را در این مورد جویا شود. خانم عدن حاضر به انجام گفت‌وگو نشد؛ با این حال افشین زند، محقق مستقل دانشگاه هاروارد و دوست ریچارد فرای که پروژه مشترکی با فرای تحت عنوان «توماس جفرسون و کوروش کبیر» انجام داده، درباره آخرین روزهای عمر دوست و همکارش اظهارنظر کرد.
زند، ۱۷ آوریل (۲۸ فروردین) در پاسخ به سوالات «شرق» در مورد آخرین روزهای عمر این ایران‌شناس نوشت: «او در روزهای آخر عمرش چندان نمی‌توانست به‌وضوح و راحتی صحبت کند. فقط توانست یکی، دوهفته قبل از مرگش به دشواری چند کلمه بر زبان بیاورد. قبل از آن، او دچار اختلال زبانی شده بود، اما امکان درک نیمی از صحبت‌ها و جملاتش وجود داشت. دو هفته قبل از مرگش به من راجع به این موضوع که باید حتما کتابی را که با هم راجع به کوروش و جفرسون قرار بود بنویسیم صحبت کرده بود.»زند که پاسخ سوال‌ها را از طریق ایمیل رسمی بنیاد ریچارد فرای (richardfrye.org) داده، در پاسخ به این سوال که اگر خانواده فرای موافق دفن جسد او در شهر دیگری غیر از اصفهان باشند، چه شهرهای جایگزینی مدنظرشان است، جواب می‌دهد: «او و همسرش، سه‌هفته قبل از مرگش از من خواستند که او در یزد دفن شود. فرزندان ارشد او (مربوط به همسر سابقش)، پس از مرگ او شیراز را مطرح کردند؛ زیرا آنها وقتی خردسال بودند (سال‌های ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۵) در این شهر سکونت داشتند.»
من جاسوس نیستم
زند، در تاریخ ۱۲اکتبر ۲۰۱۰، نامه‌ای از فرای تحت عنوان «درباره مرگ و خاکسپاری» در اصفهان دریافت کرده بود. در بخش‌هایی از نامه آمده است: «من جاسوس نیستم. ایرانی‌ها مرا خوب می‌شناسند. سابقه من مشخص است. همه‌چیز از زمانی شروع شد که به‌عنوان مدیر موسسه آسیا در دانشگاه پهلوی آن زمان (دانشگاه شیراز) فعالیت می‌کردم، موسسه‌ای که توسط آرتور اپهام پوپ در نیویورک بنا شده بود. آن زمان زندگی من در شیراز و فعالیتم در ارتباط با آسیا و ایران، شناخت مرا از فرهنگ و تمدن این کشور بیشتر کرد و سال‌ها زندگی در ایران، عشق مرا به این کشور فزونی بخشید. به‌همین‌دلیل تصمیم گرفتم برای تکمیل عشقم به ایران، بعد از مرگم در ایران دفن شوم، اگرچه متولد سوئد هستم اما بیشتر از هرجای دیگر، به ایران احساس تعلق میکنم و فکر میکنم این حق زیادی نباشد. اصفهان، بیشتر از سایر شهرهای ایران، مورد علاقه من قرار گرفت؛ شهری که سال‌ها پایتخت صفویه بود و سرشار از نمادهای ایرانی و اسلامی است.»
در ادامه نامه آمده است: «درست زمان ریاست‌جمهوری خاتمی بود که درخواستم برای دفن‌شدن در کناره زاینده‌رود را دوباره مطرح کردم و ایشان نیز استقبال کردند و شهردار وقت اصفهان و استاندار آن زمان اصفهان نیز موافقت کردند که این اتفاق بعد از مرگم صورت گیرد. زمان رییس‌جمهوری احمدی‌نژاد نیز، او حتی خانه‌ای در اصفهان به من بخشید که این حق را به من داد تا آخر عمر در اصفهان زندگی کنم و من هشتم آگوست ۲۰۱۰ به اصفهان آمدم. اتهام اینکه برای سیا فعالیت می‌کردم و چیزهای دیگر شبیه این را قویا رد میکنم.»
جنتی: دولت، وصی فرای محسوب نمی‌شود
با روشن‌شدن نیت خانواده فرای برای دفن پیکر او در یزد یا شیراز، گره تدفین این ایران‌شناس بازشدنی به نظر می‌رسد. در آخرین واکنش‌ها، وزیر ارشاد روز جمعه ۲۹فروردین در حاشیه بازدید از مراحل آماده‌سازی نمایشگاه کتاب تهران درباره سرنوشت دفن «ریچارد فرای»، اظهارنظر کرد. علی جنتی در این‌باره به «ایسنا» گفت: «خیلی در این رابطه اطلاعی ندارم، اما دولت جدید که وصی ایشان محسوب نمی‌شود. ممکن است هرکس وصیت کند جایی دفنش کنند. هرکس وصی ایشان است برود و به وصیت ایشان عمل کند.»
کاظم موسوی‌بجنوردی، رییس مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی پیگیر دفن «ریچارد فرای» در ایران و در عین حال، «وصی» این ایران‌شناس است. او در روزهای گذشته درباره آخرین وضعیت ماجرای دفن این ایران‌شناس گفته است: «با اینکه هنوز پاسخ نامه‌هایی که برای رییس‌جمهور درباره وضعیت انتقال پیکر «فرای» به ایران نوشتم، به دستم نرسیده، اما مشاور مقام‌معظم‌رهبری را در جریان گذاشته‌ام تا نظر ایشان را برای عمل به وصیتنامه این ایران‌شناس
شناخته‌شده بخواهد.»
* بازنشر از شرق
فرای، دنبال مکان جایگزین بود
ظاهرا ریچارد فرای قبل مرگ پیش‌بینی میکرد خانواده‌اش بر سر اجرای وصیت او در ایران با چالش مواجه شوند. «شرق» طی روزهای گذشته تلاش کرد ضمن مکاتبه یا تماس با «عدن نبی»، همسر ایرانی، آسوری ایران‌شناس، راه‌حل و نظر او را در این مورد جویا شود. خانم عدن حاضر به انجام گفت‌وگو نشد؛ با این حال افشین زند، محقق مستقل دانشگاه هاروارد و دوست ریچارد فرای که پروژه مشترکی با فرای تحت عنوان «توماس جفرسون و کوروش کبیر» انجام داده، درباره آخرین روزهای عمر دوست و همکارش اظهارنظر کرد.
زند، ۱۷ آوریل (۲۸ فروردین) در پاسخ به سوالات «شرق» در مورد آخرین روزهای عمر این ایران‌شناس نوشت: «او در روزهای آخر عمرش چندان نمی‌توانست به‌وضوح و راحتی صحبت کند. فقط توانست یکی، دوهفته قبل از مرگش به دشواری چند کلمه بر زبان بیاورد. قبل از آن، او دچار اختلال زبانی شده بود، اما امکان درک نیمی از صحبت‌ها و جملاتش وجود داشت. دو هفته قبل از مرگش به من راجع به این موضوع که باید حتما کتابی را که با هم راجع به کوروش و جفرسون قرار بود بنویسیم صحبت کرده بود.»زند که پاسخ سوال‌ها را از طریق ایمیل رسمی بنیاد ریچارد فرای (richardfrye.org) داده، در پاسخ به این سوال که اگر خانواده فرای موافق دفن جسد او در شهر دیگری غیر از اصفهان باشند، چه شهرهای جایگزینی مدنظرشان است، جواب می‌دهد: «او و همسرش، سه‌هفته قبل از مرگش از من خواستند که او در یزد دفن شود. فرزندان ارشد او (مربوط به همسر سابقش)، پس از مرگ او شیراز را مطرح کردند؛ زیرا آنها وقتی خردسال بودند (سال‌های ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۵) در این شهر سکونت داشتند.»
من جاسوس نیستم
زند، در تاریخ ۱۲اکتبر ۲۰۱۰، نامه‌ای از فرای تحت عنوان «درباره مرگ و خاکسپاری» در اصفهان دریافت کرده بود. در بخش‌هایی از نامه آمده است: «من جاسوس نیستم. ایرانی‌ها مرا خوب می‌شناسند. سابقه من مشخص است. همه‌چیز از زمانی شروع شد که به‌عنوان مدیر موسسه آسیا در دانشگاه پهلوی آن زمان (دانشگاه شیراز) فعالیت می‌کردم، موسسه‌ای که توسط آرتور اپهام پوپ در نیویورک بنا شده بود. آن زمان زندگی من در شیراز و فعالیتم در ارتباط با آسیا و ایران، شناخت مرا از فرهنگ و تمدن این کشور بیشتر کرد و سال‌ها زندگی در ایران، عشق مرا به این کشور فزونی بخشید. به‌همین‌دلیل تصمیم گرفتم برای تکمیل عشقم به ایران، بعد از مرگم در ایران دفن شوم، اگرچه متولد سوئد هستم اما بیشتر از هرجای دیگر، به ایران احساس تعلق میکنم و فکر میکنم این حق زیادی نباشد. اصفهان، بیشتر از سایر شهرهای ایران، مورد علاقه من قرار گرفت؛ شهری که سال‌ها پایتخت صفویه بود و سرشار از نمادهای ایرانی و اسلامی است.»
در ادامه نامه آمده است: «درست زمان ریاست‌جمهوری خاتمی بود که درخواستم برای دفن‌شدن در کناره زاینده‌رود را دوباره مطرح کردم و ایشان نیز استقبال کردند و شهردار وقت اصفهان و استاندار آن زمان اصفهان نیز موافقت کردند که این اتفاق بعد از مرگم صورت گیرد. زمان رییس‌جمهوری احمدی‌نژاد نیز، او حتی خانه‌ای در اصفهان به من بخشید که این حق را به من داد تا آخر عمر در اصفهان زندگی کنم و من هشتم آگوست ۲۰۱۰ به اصفهان آمدم. اتهام اینکه برای سیا فعالیت می‌کردم و چیزهای دیگر شبیه این را قویا رد میکنم.»
جنتی: دولت، وصی فرای محسوب نمی‌شود
با روشن‌شدن نیت خانواده فرای برای دفن پیکر او در یزد یا شیراز، گره تدفین این ایران‌شناس بازشدنی به نظر می‌رسد. در آخرین واکنش‌ها، وزیر ارشاد روز جمعه ۲۹فروردین در حاشیه بازدید از مراحل آماده‌سازی نمایشگاه کتاب تهران درباره سرنوشت دفن «ریچارد فرای»، اظهارنظر کرد. علی جنتی در این‌باره به «ایسنا» گفت: «خیلی در این رابطه اطلاعی ندارم، اما دولت جدید که وصی ایشان محسوب نمی‌شود. ممکن است هرکس وصیت کند جایی دفنش کنند. هرکس وصی ایشان است برود و به وصیت ایشان عمل کند.»
کاظم موسوی‌بجنوردی، رییس مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی پیگیر دفن «ریچارد فرای» در ایران و در عین حال، «وصی» این ایران‌شناس است. او در روزهای گذشته درباره آخرین وضعیت ماجرای دفن این ایران‌شناس گفته است: «با اینکه هنوز پاسخ نامه‌هایی که برای رییس‌جمهور درباره وضعیت انتقال پیکر «فرای» به ایران نوشتم، به دستم نرسیده، اما مشاور مقام‌معظم‌رهبری را در جریان گذاشته‌ام تا نظر ایشان را برای عمل به وصیتنامه این ایران‌شناس
شناخته‌شده بخواهد.»
* بازنشر از شرق
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۰۹:۱۴:۴۴
بیشتر از این فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی خود را خراب نکنیم و بگذاریم کسی که ایران را دوست داشته و برای شناساندن فرهنگمان عمرش را سپری کرده در همین آب وخاک دفن شود. (2089991) (alef-10)
معلم
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۳:۵۶:۳۱
من هم به کسی که به ایران عشق می ورزید تا این حد که دراین سرزمین دفن شود احترام میگذارم وخواهان عمل کردن به وصیتش هستم. (2090769) (alef-10)
شهرزاد
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۰۹:۲۶:۳۵
شرم میکنم خودم را ایرانی بدانم ، کدام کشور واقعا کدام کشور اینچنین با دوستداران فرهنگ و تاریخ خود کرده که ما با ریچارد فرای کردیم ، الحق که مزد زحماتش را از ما ملت ناسپاس به سخیف ترین شکل باز پس گرفت . (2090029) (alef-10)
یزدی
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۰۹:۴۶:۰۷
من به عنوان یک یزدی موافق دفن این دانشمند در یزد هستم. (2090090) (alef-10)
علي
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۱:۴۲:۲۶
منم همينطور. چه اشكال داره در ايران به خاك بسپارنش. تازه بعد از مدتي جاذبه توريستي هم ميشه. خدا رخمتش كند. (2090346) (alef-10)
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۰۹:۵۱:۵۵
جلب نظر می کند استقبال شود دیگر دانشمندان استکبار گریز جهان نیز خواهان دفن شدن در ایران می شوند وشاید بعضی در حیاتشان قصد ایران کنند (2090102) (alef-10)
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۰:۱۷:۵۵
بابا همون جا دفنش کنن بره. آخه این سوژه اینقد مهمه که جنازه ی بنده خدا رو 20 روزه نگه داشتن و داره عذاب میبینه.والا به خدا .از ما بیکارتر خودمونیم بخدا (2090132) (alef-10)
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۰:۴۶:۰۳
واقعا" عدم انجام وصیت این مرد یک بی تدبیری و جفا به وجه مهمان نوازی و نوعدوستی ایرانیان است . (2090199) (alef-10)
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۱:۰۶:۲۹
ایکاش درخواست میکرد تا در شیراز دفن شود ؛ مردم خونگرم شیراز احترام یک دانشمند متوفی را که به فرهنگ این سرزمین بدون چشم داشت مادی خدمت کرده را حتما نگه می دارند (2090244) (alef-10)
منصف
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۱:۰۷:۴۶
هيچكس با دفن ايشان در گورستان اقليتهاي مذهبي دراصفهان مخالفتي ندارد.(مانندامام جمعه -نمابندگان اصفهان و علما)آنچه مهم است اين است كه بهترين و تاريخي ترين محل در اصفهان يعني پل خواجو نبايد گورستان اجنبي ها شود. (2090249) (alef-10)
محمد
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۱:۲۲:۴۰
احترام به فرای، احترام به ایران است.
عمل به وصیت فرای، سبب تشویق سایر محققان به هنر ایران خواهد شد. (2090292) (alef-10)
عمل به وصیت فرای، سبب تشویق سایر محققان به هنر ایران خواهد شد. (2090292) (alef-10)
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۱:۳۵:۱۶
به عنوان يك شيرازي افتخار مي كنم همچين شخصيتي در اين شهر دفن شود .... جسد اين ايران شناس را بياوريد شيراز در محوطه اي كنار قبر حافظ دفن كنيد ... (2090324) (alef-10)
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۱:۳۵:۳۲
من هم به عنوان یک یزدی مشکل با دفن وی در یزد ندارم اصلا زمین زمین خداست. مثل این میمونه یه ایرانی که تو جنگ عراق کسی رو کشته باشه و بعد حالا وصیت کرده باشه تو کربلا خاکش کنن و اونا نذارن. خیلی مسخره است اگر نذاریم. (2090325) (alef-10)
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۲:۰۳:۰۸
بابا بسه دیگه . چقدرفرای !
هرروزم یه حرف جدید میزنن (2090410) (alef-10)
هرروزم یه حرف جدید میزنن (2090410) (alef-10)
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۲:۰۴:۳۸
ugh,علاوه بر موارد ذکر شده و نظر مخاطبینایسان همسر ایرانی دارند و حتما همسر ایشان میخواهند ازاین به بعد در ایران زندگی کنند پس این حق را از ایشان نگیریم (2090414) (alef-10)
اصفهان
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۲:۲۷:۲۸
ایرانیان از دیرباز مهمان نواز بوده.اصفهان که گل سرسبد آن است .ما اصفهانی ها موافق به دفن ریچارد عزیزهستیم . روحش شاد (2090484) (alef-10)
حسین
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۲:۳۹:۴۱
چرا مسولان کشور ما عادت کردن برای موضوعات کوچک هزینه گزاف بپردازند ؟ (2090523) (alef-10)
مهدی ز
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۲:۵۳:۴۶
ماخشون نیست خدا وکیلی یزدش نیارد مردههای یزدی گناهن مردن که ریخت امریکا راندیدن دیه جاسوس هم پهلوشون میذارندچه کند دوبار بعدش مد میشه هرکه خاکش نکردن بیارن یزد (2090554) (alef-10)
ناشناس
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۳:۰۳:۰۹
بگزارید در اصفهان دفن شود.این جفا کاری وناجوانمردی در حق این مرد بزرگ است که نگذارند در اصفهان دفن شود. (2090593) (alef-10)
یزدی واقعی
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۳:۴۵:۴۹
مااجازه نمیدیم خاک یزد الوده به جاسوس امریکایی شود (2090728) (alef-10)
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۴:۱۰:۱۲
آقای فرای از فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی ما چیزی باقی نگذاشتند (2090826) (alef-10)
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۴:۱۶:۴۰
من فقط یک سئوال دارم ایشان اگر واقعا جاسوس بوده معنیش این است که دلبستگیش به فرهنگ و سرزمین ایران حقیقی نبوده؛ خوب در این صورت چرا باید آرزو داشته باشد در ایران دفن شود؟ (2090851) (alef-10)
سعید قاسمی
۱۳۹۳-۰۱-۳۱ ۱۴:۲۵:۲۳
آقایان
چرا مساله را پیچیده می کنید.
می دانید هزینه انتقال یک جسد از آمریکا به ایران چقدر است؟ خب هرکسی موافق هست برود و این هزینه را تقبل کند.
به دولت چه ربطی دارد آخه؟
نامه می نویسید به دولت که هزینه کفن دفن فلان رفیق من را بدهید؟ مگر این دولت تحت تحریم نیست. مگر پول اضافی دارد؟
در ضمن در ایران ما قبرستان مخصوص مسلمان مخصوص مسیحی هم داریم. هرکجا عرفش هست بفرمایند. کسی جلو شما را نگرفته است.
آقا بکش کنار بذار تابوت بیاد، الکی اولدورم بولدورم میکنید و جو اینجوری میشه. (2090872) (alef-10)
چرا مساله را پیچیده می کنید.
می دانید هزینه انتقال یک جسد از آمریکا به ایران چقدر است؟ خب هرکسی موافق هست برود و این هزینه را تقبل کند.
به دولت چه ربطی دارد آخه؟
نامه می نویسید به دولت که هزینه کفن دفن فلان رفیق من را بدهید؟ مگر این دولت تحت تحریم نیست. مگر پول اضافی دارد؟
در ضمن در ایران ما قبرستان مخصوص مسلمان مخصوص مسیحی هم داریم. هرکجا عرفش هست بفرمایند. کسی جلو شما را نگرفته است.
آقا بکش کنار بذار تابوت بیاد، الکی اولدورم بولدورم میکنید و جو اینجوری میشه. (2090872) (alef-10)
