داخلی صفحه فرهنگی آرشيو يادداشت

۳

یلدا آیینی ملی- اسلامی، یادگار خانواده های مهر ورز ایرانی

بخش تعاملی الف - حسین جوادی

اشاره: مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های بینندگان الف است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. بینندگان الف می توانند با ارسال یادداشت خود، مطلب ذیل را تایید یا نقد کنند.

شب یدا در کنار سایر آیین های ملی، مذهبی از اهمیت خاصی از منظر خانواده های ایرانی برخوردار است. در دنیای الکترونیک امروزی ارتباطات اجتماعی از قالب های چهره به چهره خارج شده و فضای مجازی عرصه ی روابط بین فردی شده است، امری که در کنار مزایای چندی که برای بشریت به ارمغان داشته، منشا معایب بی شماری نیز شده.

یلدا یادآور دورانی است که انسان ها از آن به مثابه ی ابزاری برای ارتباطات خانوادگی و تحکیم روابط انسانی استفاده می کردند. در بیان دیگر یلدا یکی از عناصر هویت ساز و هویت بخش در ابعاد دینی و ملی است. سرمایه ی اجتماعی ایجاد شده از طریق نهادهای اجتماعی کهن نظیر شب یلدا بسیار گران بها و پر ارزش است.

این در حالی است که گسترش دنیای مدرن به تمامی ابعاد زندگی بشری او را از هم نشینی با نوع خویش باز داشته است. در تاریخ ایران این آیین سنتی همواره با پاس داشت مقام بزرگان و پیشکسوتان خانواده ها و همچنین هم نشینی جوانان با پدربزرگان و مادربزرگان زمینه انتقال تجریبات را فراهم آورده، مقدمات ایجاد زندگی مبتنی بر تجربه را برای آن ها ایجاد می کند. از سوی دیگر هم نشینی خانوده ها آن ها را از دغدغه های روز مره رها می سازد و زمینه ی نشاط روحی آن ها را فراهم می کند. تبادل اطلاعات و بیان مشکلات شخصی منجر به کاهش فشار های روانی شده و باعث پویایی چشم گیر زندگی در ابعاد گوناگون خواهد شد.

افزایش احساس پشتیبانی خانوداگی از دیگر کارکردهای این شب قلمداد می شود. امروزه در شهر های بزرگ که افراد به دلیل مشغله های زندگی مکانیکی حتی فرصت پرداخت به خود نیز ندارد احیا این سنت حسنه نقش مهمی در تقویت بنیان خانواده ها خواهد داشت و زمینه ی انس قلبی افراد را فراهم می اورد. وانگهی هر سنت حسنه ای نیز در معرض آسیب های اجتماعی قرار داشته و می تواند خود تبدیل به معزلی اساسی شود. در سال های اخیر نگاه تجملی به شب یلدا و لزوم پاس داشت با شکوه آن در قالب های مادی نه تنها این سنت حسنه را از اهداف خود دور ساخته بلکه موجب ملال آور شدن آن نیز شده است.

تا آنجایی که در خانواده های شهری تبدیل به یک مهمانی همراه با انواع غذا ها ومیوه ها شده است و فرصت هم نشینی بسیار محدود گشته است. به نظر می رسد یکی از راهکار های عملی در این زمینه فرهنگ سازی از سوی نهادهای ارتباطی، تلویزیون و برنامه های شهری است. همچنین ترویج فرهنگ ساده زیستی و پالایش هم نشنی ها از تجملات می تواند موجب رونق این سنت حسنه گردد. در حال حاضر حتی هم نشینی های خانوداگی نیز تبدیل به سالن سینما شده، محلی که افراد هرچند به صورت فیزیکی در کنارهمند ولی یا در حال استفاده از وسایل الکترونیکی اند و یا تماشای تلویزیون.

یلدا شبی است که درآن باید هم دلی را در پرتو هم نشینی بیاموزیم و بدانیم که خانواده ی بزرگ تری نیز داریم، کسانی که می توانیم دوستشان داشته باشیم و آن ها نیز ما را دوست بدارند. زمانی است که خود خواهی را کنار بگذاریم و بدانیم که دیگران نیز از ما حقی طلب دارند، حق هم نشینی، هم صحبتی و هم دلی و مانیز تکلیفی داریم تکلیف تمرین ارتباط غیر مادی بر اساس وجه مشترک نسب یا سبب، تکلیف پاس داشت همه ی آنچه گذشتگان برای ما به یارگار نهاده اند.