کد مطلب: 295162
بیان تغزلی خاتمیت درکارکرد بینامتنی معجزات؛
نگاهی به سکانسی از فیلم حضرت محمد (ص)
فاطمه حسینی، بخش فرهنگ و هنر الف، ۲۴ شهریور ۹۴
تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۴ شهريور ۱۳۹۴ ساعت ۱۷:۴۷
نوشتن درباره اثری تا این حد حساس و عظیم مثل فیلم حضرت محمد (ص) مجید مجیدی کار آسانی نیست و فرصت و فراغ خاص خودش را می طلبد. اما آنچه مرا واداشت این یادداشت کوتاه را بنویسم نیاز مبرمی بود که برای به قید نگارش درآوردن شاه بیت فیلم محمد رسول الله (ص) مجید مجیدی احساس می کردم. امشب توفیق تماشای فیلم حاصل شد. فیلم پیش رفت و گذشت تا رسیدیم به سکانس ورود قافله ابوطالب به روستای ساحل نشینان گرسنه. تا آنجا که حافظه ام یاری می کند چنین معجزه ای را به طور اخص درباره کودکی پیامبر(ص) جایی نخوانده و ندیده ام هر چند که بارها در خصوص کودکی پیامبر(ص) صحبت از برکت وجود ایشان و نزول رحمت خداوند بر کسانی که با ایشان بوده اند رفته است.
ایستادن بر صخره ای بلند بر لب دریا و رهاندن قربانیان خرافه و هجوم موجهای کوه پیکر و بارش ماهیان زنده بر ساحل دستان گرسنه قومی نادار و نادان. آن هم وقتی که ساموئل نیمه جان نظاره گر ماجراست. هر اهل فنی که فیلم را دیده باشد بی درنگ موجهای عظیم فیلم ده فرمان را به یاد می آورد و موسی(ع) را که بر فراز بلندی به معجزه الهی قومش را از دریا می گذراند. به عبارتی این موجها تلمیح وار به معجزه عظیم حضرت موسی(ع) اشاره می کنند که باعث نجات قوم بنی اسرائیل از چنگال فرعون شد. از سوی دیگر پرتاب شدن ماهیان درشت و زنده به ساحل آن چنان که گرسنگان ساحل نشین سبد سبد به جمع آوردنشان می شتابند هم تلمیح بصری دیگری است به معجزه حضرت عیسی(ع) وقتی که پنج هزار نفر در پی اش روان می شوند و ایشان فقط با دو ماهی و پنج نان همه را سیر می کنند آن چنان که سبد سبد از اضافه غذا با خود می برند. در فیلمهای بسیاری که به زندگی حضرت مسیح (ع) پرداخته اند این معجزه نیز به نمایش در آمده است. به بیان دیگر این سکانس که گویی از برآیند تلمیح وار معجزات دو نبی پیش از نبی اکرم (ص) شکل گرفته است اشاره به جامعیت و خاتمیت پیامبراسلام دارد، پیامبری که هم دریا به فرمانش است چون موسی(ع) و هم چنان مبارک و برکت بخش چون عیسی(ع) که ماهیان به ساحل نشسته اش گرسنگان بسیار را به غایت سیر خواهند کرد.
با این حال از هنر مجیدی است که دریای این سکانس تفاوتی اصلی با دریای ده فرمان یافته است. وقتی در آغاز این سکانس پس از راهپیمایی طولانی در بیابان شتر پیامبر (ص) به کنار دریا می رسد تلالو این آب و درنگ پیامبر(ص) بر لب آن گویی نشان از رباطه ای خاص دارد. این رابطه خاص هنگامی که پیامبر(ص) پس از باز کردن بند از دست و پای زن جوان و دو فرزند خردسالش و شکسته شدن بت رو به دریای خروشان می ایستد دوباره مورد تاکید قرار می گیرد: گویا دریا با پیامبر نوجوان تعاملی شگرف و عظیم دارد و با یکدیگر در ارتباطی متقابلند که از این حیث با حالت مطیعانه مطلق دریای ده فرمان بسیار تفاوت دارد. موج ها به ساحل می کوبند تا آنان که قصد حمله به پیامبر (ص) را دارند بگریزند و باز پس از اندکی به ساحل ماهی می بارند. اینجا دریا استعاره ای از قرآن به عنوان معجزه خاتمیت پیامبر است. منکران او و پیامبر(ص) از مقابله با آن عاجزند و چاره ای جز به سوراخ تاریک خود خزیدن ندارند اما در عین حال بحر گوهر بار بی منتهایی است که مایه برکت و نجات و حیات انسان هاست.
ایجاز هنرمندانه و به کارگیری درست عناصر متنی و بینامتنی در این سکانس باعث شده که یکی از اصلی ترین مباحث مربوط به دیانت اسلام که همان خاتمیت رسول مکرم (ص) و اعجاز قرآن است به هنرمندانه ترین شکل ممکن و شاعرانه ترین وجه و با اثرگذاری بسیار عمیق بر مخاطب بیان گردد و شاه بیتی شود بر غزل بلند محمد رسول الله مجید مجیدی. باشد که این شاه بیت مطلع غزل های سینمایی معنویت گرایی باشند که دیگر به ناکارآمدی خطابه سرایی های تصویری پر برده اند و ابزار موثری برای بیان درونمایه های پیچیده معنوی جستجو می کنند.
ایستادن بر صخره ای بلند بر لب دریا و رهاندن قربانیان خرافه و هجوم موجهای کوه پیکر و بارش ماهیان زنده بر ساحل دستان گرسنه قومی نادار و نادان. آن هم وقتی که ساموئل نیمه جان نظاره گر ماجراست. هر اهل فنی که فیلم را دیده باشد بی درنگ موجهای عظیم فیلم ده فرمان را به یاد می آورد و موسی(ع) را که بر فراز بلندی به معجزه الهی قومش را از دریا می گذراند. به عبارتی این موجها تلمیح وار به معجزه عظیم حضرت موسی(ع) اشاره می کنند که باعث نجات قوم بنی اسرائیل از چنگال فرعون شد. از سوی دیگر پرتاب شدن ماهیان درشت و زنده به ساحل آن چنان که گرسنگان ساحل نشین سبد سبد به جمع آوردنشان می شتابند هم تلمیح بصری دیگری است به معجزه حضرت عیسی(ع) وقتی که پنج هزار نفر در پی اش روان می شوند و ایشان فقط با دو ماهی و پنج نان همه را سیر می کنند آن چنان که سبد سبد از اضافه غذا با خود می برند. در فیلمهای بسیاری که به زندگی حضرت مسیح (ع) پرداخته اند این معجزه نیز به نمایش در آمده است. به بیان دیگر این سکانس که گویی از برآیند تلمیح وار معجزات دو نبی پیش از نبی اکرم (ص) شکل گرفته است اشاره به جامعیت و خاتمیت پیامبراسلام دارد، پیامبری که هم دریا به فرمانش است چون موسی(ع) و هم چنان مبارک و برکت بخش چون عیسی(ع) که ماهیان به ساحل نشسته اش گرسنگان بسیار را به غایت سیر خواهند کرد.
با این حال از هنر مجیدی است که دریای این سکانس تفاوتی اصلی با دریای ده فرمان یافته است. وقتی در آغاز این سکانس پس از راهپیمایی طولانی در بیابان شتر پیامبر (ص) به کنار دریا می رسد تلالو این آب و درنگ پیامبر(ص) بر لب آن گویی نشان از رباطه ای خاص دارد. این رابطه خاص هنگامی که پیامبر(ص) پس از باز کردن بند از دست و پای زن جوان و دو فرزند خردسالش و شکسته شدن بت رو به دریای خروشان می ایستد دوباره مورد تاکید قرار می گیرد: گویا دریا با پیامبر نوجوان تعاملی شگرف و عظیم دارد و با یکدیگر در ارتباطی متقابلند که از این حیث با حالت مطیعانه مطلق دریای ده فرمان بسیار تفاوت دارد. موج ها به ساحل می کوبند تا آنان که قصد حمله به پیامبر (ص) را دارند بگریزند و باز پس از اندکی به ساحل ماهی می بارند. اینجا دریا استعاره ای از قرآن به عنوان معجزه خاتمیت پیامبر است. منکران او و پیامبر(ص) از مقابله با آن عاجزند و چاره ای جز به سوراخ تاریک خود خزیدن ندارند اما در عین حال بحر گوهر بار بی منتهایی است که مایه برکت و نجات و حیات انسان هاست.
ایجاز هنرمندانه و به کارگیری درست عناصر متنی و بینامتنی در این سکانس باعث شده که یکی از اصلی ترین مباحث مربوط به دیانت اسلام که همان خاتمیت رسول مکرم (ص) و اعجاز قرآن است به هنرمندانه ترین شکل ممکن و شاعرانه ترین وجه و با اثرگذاری بسیار عمیق بر مخاطب بیان گردد و شاه بیتی شود بر غزل بلند محمد رسول الله مجید مجیدی. باشد که این شاه بیت مطلع غزل های سینمایی معنویت گرایی باشند که دیگر به ناکارآمدی خطابه سرایی های تصویری پر برده اند و ابزار موثری برای بیان درونمایه های پیچیده معنوی جستجو می کنند.
شهسوار از گرگان
۱۳۹۴-۰۶-۲۴ ۱۹:۲۱:۲۴
با تشکر این مطلب اصلا نقد نبود بلکه تمجید از سکانس بود. (3190522) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۶-۲۵ ۰۹:۲۷:۱۳
دوست عزیز نقد یعنی ارزشیابی... در معنای امروزیترش هم یعنی واکاوی معنایی ...در هر حال هم می تواند شامل ذکر نقاط قوت اثر(یا به قول شما تمجید) باشد و هم نقاط ضعف... (3191298) (alef-18)
علی
۱۳۹۴-۰۶-۲۴ ۲۰:۲۱:۵۴
نفهمیدیم انتقاد بود یا تمجید ؟؟!! (3190605) (alef-18)
ح.ق
۱۳۹۴-۰۶-۲۴ ۲۰:۴۱:۳۹
من به عنوان فردی که چندین نقد فیلم البته در اندازه نشریات دانشگاهی قلم زده ام، با دیدن این فیلم احساس تماشای یک ویدیوکلیپ رو داشتم. فیلمی که برخلاف فیلم ((پیام آور)) مرحوم مصطفی عقاد، بعد از گذشت 24 ساعت، تقریبا هیچ صحنه ای رو ازش به خاطر ندارم. علت هم قطعا به این موضوع برمی گرده که آقای مجیدی به جای ساخت و پرداخت یک فیلم، به دنبال نشان دادن قست های مختلف زندگی کودکی و نوجوانی پیامبر بودند، بدون این که ارتباط خاصی بین این صحنه ها و وقایع وجود داشته باشه. فقط به سان یک فیلم مستند، افرادی رو نشون می داد که مطمئن بودن از تولد پیامبر جدید، عده ای نیات خیرخواهانه داشتن در موردش و عده ای هم نیات شرورانه. (3190628) (alef-18)
رضا
۱۳۹۴-۰۶-۲۵ ۰۹:۰۸:۱۴
فعلا بازار تعریف وتمجیدازاین افتضاح سینمایی گرم است.چون باید بفروشد.ولی واقعیت آن است که این فیلم نیست یک روایت مذهبی بانگاه مسیحی وغربی به اسلام است .کپی فیلم عیسی محصول هالیوود .طبیعی هم هست .فیلمسازی که هیچ سابقه ساخت فیلم تاریخی وحتی مذهبی سینمایی ندارد ناگهان به دلیل بهره مندی ازبرخی روابط چنین فیلمی می سازد.مطمین باشیداین فیلم باوجود مخارج عظیم زود فراموش می شود.اما ای کاش این روایت زیبا واین داستان دلکش را به فردی باتجربه می دادندتااکنون فخرماشیعیان باشد. (3191236) (alef-18)
۱۳۹۴-۰۶-۲۵ ۰۹:۰۹:۱۸
واقعا شاهکار بود این صحنه. منکه واقعا لذت بردم. به همه کسانی که فبلم محمد رسول الله رو یک بار دیدن و شاید خوششون نیومده باشه پیشنهاد میکنم این فیلم رو دوباره تو سینما ببینند. من دفعه اول فیلم واقعا به چشمم نیومد اما دفعه دوم که دیدم تازه تحت تاثیر عظمت فیلم قرار گرفتم. شاید یکی از دلایلی که بار اول فیلم راضیم نکرد این بود که تعاریف بسیار زیادی از فیلم شده بود و با توقع بالایی به دیدن فیلم رفته بودم. اما بار دوم که دیدم چون میدونستم چی رو قراره ببینم واقعا تحت تاثیر قرار گرفتم. خدا حفظشون کنه عالی بود فیلم (3191240) (alef-18)
۱۳۹۴-۰۹-۰۸ ۰۳:۲۸:۱۱
مسعود فراستی: خدا در فیلم کجاست؟
مسعود فراستی، منتقد شناخته شده سینما با انتشار یادداشتی با عنوان «مرگ بر داعش، مرگ بر شارلی ابدو» در وب سایت شخصی خود نوشت: «عوامل خارجی با دستمزد های سنگین در فیلم چه کرده اند، که ما نمی‌توانستیم؟ فیلمبردار اسکاری که یک کرین درست ندارد و کرین اش چندین جا لق می زند. اما شاید به جای ما، جای دوربین تعیین کرده و زاویه دوربین؟ و حتی دکوپاژ؟ جا و زاویه دوربین اش مسیحی – یا غربی – نیست ؟ ما چه کاره فیلم بودیم ، دستیار فیلمبردار یا کارگردان ؟ کارگردانی که نه بازی خوب می گیرد ، نه محیط و فضایی دراماتیک می سازد در فیلم چه کاره است ؟ - رئیس مدرسه عالی هنر ؟- کات ها را چه کسی داده ؟ و میزانسن ها را ؟ راستی کدام میزانسن ؟ به یاد بیاورید صحنه " ایمان آوردن " ساموئل بد من را ، که از حمله راهزن ها به کمک پیامبر جان سالم به در برده ، با دیدن ماهی ها شگفت زده می شود . به این شگفت زدگی می گویند : ایمان ؟ راستی آیا ایمان آورده ای در فیلم می بیبنیم ؟ و مهم تر ، خدا در فیلم کجاست ؟ - در بچه های آسمان و حتی رنگ خدا ، بود - .»
مهرزاد دانش، یکی دیگر از منتقدان سینما است که در نقدی با عنوان «نماهنگ» به فیلم مجیدی واکنش نشان داده است: «فیلم بیش از آنکه در مسیر روایی دراماتیکی پیش رود، بیشتر شبیه به سلسله کلیپ‌هایی با تصاویر رویایی و زیبا، همچون پرواز قاصدک‌ها در کنار محمد (ص)، و یا خروش دریا در مقابل ابهت ایشان، و یا گشت و گذار در فضای سرسبز یثرب می‌ماند. تعدد این فضا‌ها که با آوای شدیداللحن موسیقی هم (آن هم موسیقی ای که بیش تر لحن کلیسایی و یا هندی دارد تا عربی) همراه است، اثر را از ساختار سینمایی دور کرده است و به میان قطعه‌هایی برای برانگیختن احساسات و عواطف مذهبی مخاطب نزدیک کرده است.»
میثم امیری، نویسنده و منتقد فیلم یکی از تازه ترین و تندترین نقدها را علیه فیلم منتشر کرده و نوشته: در سوره کهف، آیه 110 آمده است: «بگو که من بشری چون شمایم.» فیلم مجیدی ضد این آیه قرآن است. و می خواهد با نشان دادن یک ابر انسان همیشه نورانی درام بسازد که در ساختن آن ناموفق است و نتیجه اش شده کودک- نوجوانی که ماکتی از یک قلمبه نور است که این طف و آن طرف راه می رود و خرما تعارف می کند و صدای دورگه ی نازک ِ نیمه مونث دارد و از همه بدتر کنش ندارد و لوس است و بی مسأله.» و در پایان نقدش نوشته: «آیا بهتر نبود با دانش وطنی که تجربه ها نشان داده پرمایه و قوی است، این فیلم ساخته می شد؟ (بچه های آسمان با بیگ پروداکشن ساخته نشد؛ با قلب و دلی همراه ساخته شد و ماند.)»
اکران سراسری فیلم «محمد رسول الله (ص)» از روز ۵ شهریور ۱۳۹۴ در ایران و همزمان با افتتاحیه جشنواره فیلم مونترال کانادا آغاز شد. به گواه مدیر عامل شرکت سینمایی نور تابان، فروش فیلم «محمد رسول الله (ص)» از مرز چهار میلیارد هم گذشته است که نشان دهنده استقبال مخاطبان از این فیلم عظیم سینمای ایران (3354173) (alef-13)
مسعود فراستی، منتقد شناخته شده سینما با انتشار یادداشتی با عنوان «مرگ بر داعش، مرگ بر شارلی ابدو» در وب سایت شخصی خود نوشت: «عوامل خارجی با دستمزد های سنگین در فیلم چه کرده اند، که ما نمی‌توانستیم؟ فیلمبردار اسکاری که یک کرین درست ندارد و کرین اش چندین جا لق می زند. اما شاید به جای ما، جای دوربین تعیین کرده و زاویه دوربین؟ و حتی دکوپاژ؟ جا و زاویه دوربین اش مسیحی – یا غربی – نیست ؟ ما چه کاره فیلم بودیم ، دستیار فیلمبردار یا کارگردان ؟ کارگردانی که نه بازی خوب می گیرد ، نه محیط و فضایی دراماتیک می سازد در فیلم چه کاره است ؟ - رئیس مدرسه عالی هنر ؟- کات ها را چه کسی داده ؟ و میزانسن ها را ؟ راستی کدام میزانسن ؟ به یاد بیاورید صحنه " ایمان آوردن " ساموئل بد من را ، که از حمله راهزن ها به کمک پیامبر جان سالم به در برده ، با دیدن ماهی ها شگفت زده می شود . به این شگفت زدگی می گویند : ایمان ؟ راستی آیا ایمان آورده ای در فیلم می بیبنیم ؟ و مهم تر ، خدا در فیلم کجاست ؟ - در بچه های آسمان و حتی رنگ خدا ، بود - .»
مهرزاد دانش، یکی دیگر از منتقدان سینما است که در نقدی با عنوان «نماهنگ» به فیلم مجیدی واکنش نشان داده است: «فیلم بیش از آنکه در مسیر روایی دراماتیکی پیش رود، بیشتر شبیه به سلسله کلیپ‌هایی با تصاویر رویایی و زیبا، همچون پرواز قاصدک‌ها در کنار محمد (ص)، و یا خروش دریا در مقابل ابهت ایشان، و یا گشت و گذار در فضای سرسبز یثرب می‌ماند. تعدد این فضا‌ها که با آوای شدیداللحن موسیقی هم (آن هم موسیقی ای که بیش تر لحن کلیسایی و یا هندی دارد تا عربی) همراه است، اثر را از ساختار سینمایی دور کرده است و به میان قطعه‌هایی برای برانگیختن احساسات و عواطف مذهبی مخاطب نزدیک کرده است.»
میثم امیری، نویسنده و منتقد فیلم یکی از تازه ترین و تندترین نقدها را علیه فیلم منتشر کرده و نوشته: در سوره کهف، آیه 110 آمده است: «بگو که من بشری چون شمایم.» فیلم مجیدی ضد این آیه قرآن است. و می خواهد با نشان دادن یک ابر انسان همیشه نورانی درام بسازد که در ساختن آن ناموفق است و نتیجه اش شده کودک- نوجوانی که ماکتی از یک قلمبه نور است که این طف و آن طرف راه می رود و خرما تعارف می کند و صدای دورگه ی نازک ِ نیمه مونث دارد و از همه بدتر کنش ندارد و لوس است و بی مسأله.» و در پایان نقدش نوشته: «آیا بهتر نبود با دانش وطنی که تجربه ها نشان داده پرمایه و قوی است، این فیلم ساخته می شد؟ (بچه های آسمان با بیگ پروداکشن ساخته نشد؛ با قلب و دلی همراه ساخته شد و ماند.)»
اکران سراسری فیلم «محمد رسول الله (ص)» از روز ۵ شهریور ۱۳۹۴ در ایران و همزمان با افتتاحیه جشنواره فیلم مونترال کانادا آغاز شد. به گواه مدیر عامل شرکت سینمایی نور تابان، فروش فیلم «محمد رسول الله (ص)» از مرز چهار میلیارد هم گذشته است که نشان دهنده استقبال مخاطبان از این فیلم عظیم سینمای ایران (3354173) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۶-۲۵ ۱۲:۴۷:۴۲
واقعا سکانس خیلی قشنگی بود من که لذت بردم خیلی زیبا (3191985) (alef-18)
قثل
۱۳۹۴-۰۶-۲۵ ۱۲:۵۹:۰۸
بیان تغزلی خاتمیت درکارکرد بینامتنی معجزات این روتیتر آخه
دوما کلا می دونید سینما چیه (3192022) (alef-18)
دوما کلا می دونید سینما چیه (3192022) (alef-18)
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
