زندگی ماریاننویسنده: پی یر دوماریوو
ترجمه: نسرین حلالی
ناشر:
ثالث، چاپ اول، ۱۳۹۳
۵۳۰ صفحه، ۲۵۰۰۰ تومان
این کتاب را در تهران
فروشگاه اینترنتی شهر کتاب و در شهرستانها
پاتوق کتاب فردا تا یک هفته پس از معرفی، با
۱۰% تخفیف ویژه عرضه میکنند، در صورت تمایل در تهران
اینجا و در شهرستانها
اینجا کلیک کنید.
*****
صرفنظر از مباحث تئوریک هنری، رمان در زادگاه خود بهواسطه قدمت چند سدهایاش خود دستاوردهای تاریخی و جامعهشناختی بسیاری داشته است و در این میان از همه مهمتر اهمیت این آثار از جنبه تاریخی ست . بهخصوص اینکه در سنتهای کلاسیک رماننویسی مضمون داستان از اهمیت ویژهای برخوردار و نسبت آن با واقعیت، شاخصی دارای اهمیت محسوب میشد.از این منظر این رمانها با توجه به میزان گرایش نویسنده آنها به واقعگرایی و یا بازتاب دادن ویژگیهای زمانه خود، علاوه بر ارزشهای ادبی سندی تاریخی نیز محسوب میشوند.
ارجحیت این آثار به لحاظ تاریخی در قیاس با آثار تاریخی ازآنروست که جزئیات و جنبههایی از حیات تاریخی مردم آن روزگار در این آثار انعکاس مییابد که در هیچ اثر تاریخی نمیتوان یافت. رمان زندگی ماریان اثری ست که قدمت آن به حدود سه سده پیش از این بازمیگردد و از این قاعده مستثنا نیست.
پیرکارله دو شامبلن دو ماریوو نویسنده و نمایشنامهنویس فرانسوی است که در اواخر قرن هفدهم (۱۶۸۸- ۱۷۶۳) متولد شده تا میانه قرن هجدهم زیسته است.
زاده پاریس بود اما به دلیل شغل پدر، کودکی و نوجوانیاش بازندگی در شهرهای مختلف زندگی سپری شد. بهخصوص شهرلیموژ که سکونت در آن، باب آشنایی او با محافل ادبی و هنری شد او و را به سمت ادبیات و تئاتر سوق داد.
هجدهساله بود که نخستین نمایشنامهاش روی صحنه رفت، هرچند کار متوسطی بود، اما قریحه و استعدادی جوان در آن نمودار بود که میشد آینده موفقی را برایش پیشبینی کرد.
سرانجام این انتظار، جامه حقیقت پوشیده بهویژه بعد از راه یافتن او به محفل ادبی مارکیز دولامبر که مصادف بود حضورش در مجامع تئاتری و سپس همکاری با مطبوعات. محفل ادبی مارکیز دولامبر نمونهای بود از سالنها یا پاتوقهای نویسندگان و هنرمندان که بهصورت منظم (اغلب هفتگی) در منزل ثروتمندانِ علاقهمند به فرهنگ و هنر تشکیل میشد. این محفلها اعتبارشان وابسته به خوشنامی و میهماننوازی صاحبخانه و آوازه میهمانان حاضر در آنها بود. این محفلها محل در گرفتن بحثهای ادبی و هنری و حتی سیاسی و اجتماعی بود.
برای جوانی چون پیردومایوو شرکت در این محفلها و همصحبتی با چهرههای باتجربه فرصت مغتنمی بود که از هر نظر میتوانست تأثیرگذار باشد. بهخصوص که او جوانی خوشسیما و مبادیآداب بود که همصحبتی با او برای دیگران خوشایند بود.
پیر دوماریوو به لحاظ شخصی علاقه بسیاری به عواطف و احساسات آدمی داشت. با اینکه در آن روزگار علم روانشناسی، هنوز وسعت و عمق چنانی نیافته بود، به مطالعه در این زمینه، بهویژه در ارتباط با روابط عاطفی و همراه با احساسات عاشقانه پرداخت. نگریستن به وجوه گوناگون عشق یکی از مایههای موردعلاقه او بود اما نه به آن شکل که پیشینیان در داستانهایشان بدان پرداخته بودند و او اغلب کممایگی آنها را به سخره میگرفت.
نتیجه شگفتانگیز تعلقخاطر (۱۷۱۳)، ایلیاد در لباس مبدل (۱۷۱۷) و تلماک در لباس مبدل (۱۷۱۸) و .... ازجمله آثار نخستین او محسوب میشوند. او در این رمانها تجربههای مختلفی را پشت سر گذاشته است، از حال و هوای عاشقانه تا رویکرد واقعگرایانه در داستاننویسی و نهایتاً رویکردی توأم با طنز و شوخی به ادبیات کهن و کلاسیک. چنین تنوعی حکایت از آن داشت که او هنوز راه خود را پیدا نکرده بود.
پس از یک نمایشنامه ناموفق، سرانجام با نمایشنامه غافلگیرکننده عشق (۱۷۲۲) درهای موفقیت به روی او باز شد. او آثار گوناگونی نوشت که اغلب با توفیق همراه بودند، اما دیدگاه صاحبنظران درباره آثارش متفاوت بود برخی آثار او را تااندازهای سطحی و سبکسرانه ارزیابی میکردند. اما گذر زمان ماندگاری آثار او نشان داد که درباره آثار او قضاوت اشتباهی داشتهاند. درواقع با گذر زمان ارزشهای ادبی و بهخصوص مایههای روانشناسانه آثار او که نتیجه مطالعات دوره جوانیاش بود، هویدا شد.
«زندگی ماریان» یکی از مهمترین آثار کارنامه اوست. نخست از این منظر که در دوران پختگی او نوشتهشده است و دیگر اینکه نویسنده مدتزمانی طولانی و قریب به ده سال را توأم با وسواس صرف نوشتن این کتاب کرد. اما نکته مهم دیگر درباره این کتاب آن است که بازتاب اتفاقاتی که در طول زندگی برای خود او افتاد بود.
درگذشت همسرش ضایعهای دردناک برای او بود و بعدها دخترش باوجود مخالفت او به فکر رفتن به صومعه افتاد. همین مسئله ایده بخش مهمی از رمان زندگی ماریان شد. تلاش او برای انصراف دخترش از این کار انعکاس روشن در رمان پیداکرده است. این رمان را بهتدریج در حدفاصل ۱۸۳۱ تا ۱۸۴۵ منتشر کرد.
این رمان را پیردو ماریو از نگاه زنی پنجاهساله روایت میکند. نویسنده به سبک داستانهای آن روزگار که برای واقعی جلوه دادن داستان و یا توجیه روایت اول شخص داستان توسط یک زن این ادعا را مطرح میکند.
بهاینترتیب که یادداشتهای این زن در خانهای ییلاقی به فروش رفته پیدا میشود. زن در این داستان به شرح درد و دلهای خود برای دوستش پرداخته است. زن برای این منظور با جزئیات بسیار وقایع زندگی خود را روایت میکند. دانش پیردوماریوو درباره روانشناسی بهخوبی در این رمان جلوه یافته است بهگونهای که این اثر را میتوان نخستین رمانهای قرن هجدهم محسوب کرد که از مایههای روانشناختی برخوردار است و نویسنده نشان میدهد با جزئیات و احساسات و عواطف زنان و خلأهای روانیشان آشناست.
پایان رمان به شکلی نوشته شده که گویی نویسنده تمایل داشته با نوشتن آثار دیگری ادامه ای برای رمان حاضر بنویسد؛ هرچند فرصتی برای اجرای چنین تمایلی نداشته.