کد مطلب: 227030
نابغه نیشابوری شاعر محبوب جهان
تاریخ انتشار : يکشنبه ۲۸ ارديبهشت ۱۳۹۳ ساعت ۲۳:۴۲
حکیم ˈعمر بن ابراهیم خیام نیشابوریˈ بزرگ اندیشمند ایران، شاعر، ریاضی دان، منجم و فیلسوفی از خطه نیشابور خراسان رضوی است که آوازه اش از قلمرو پارسی زبانان فراتر رفته و پس از گذشت قرن ها هنوز جای خود را در قلب و ذهن شعردوستان جهان حفظ کرده است.
به گزارش ایرنا، خیام در سال ۴۲۷ خورشیدی در نیشابور خراسان بزرگ متولد شد و دوران زندگی وی مربوط به قرن پنجم تا اوایل قرن ششم هجری قمری و در زمان زمامداری سلجوقیان است. خیام را به عنوان فیلسوف و شاعر در جهان می شناسند که رباعیات وی به چند زبان ترجمه شده است اما در ایران بیشتر وی را به علت دانش و تبحرش در ریاضیات و نجوم می ستایند.
وی دروس مقدماتی از جمله فارسی، خواندن قرآن، عربی، حساب، احکام فقهی را در نیشابور آموخت، سپس در محضر استاد خواجه ˈابوالحسن انباریˈ مبانی و اصول هندسه و ریاضیات را فراگرفت و برای تحصیل علوم حکمت، عرفان، اخلاق و تکمیل معلومات قرآنی به مکتب ˈامام موفق نیشابوریˈ رفت تا از دانش و اخلاق مهذب وی بهره گیرد.
خیام توانست در جوانی در فلسفه و ریاضیات تبحر یابد و پس از گذراندن دروس مختلف به قصد فراگیری بیشتر علوم در سال ۴۶۱ هجری نیشابور را ترک کرد و به سمرقند رفت و در آنجا تحت حمایت ابوطاهر قاضی در بخش جبر به مطالعه پرداخت که تالیفاتی نیز در این زمینه دارد. وی پس از سمرقند به اصفهان رفت و در مدت۱۸ سال اقامت در این شهر در رصدخانه ای که به دستور ملکشاه تاسیس شده بود به انجام تحقیقات نجومی پرداخت.
به علت آشوب ها و درگیری های بین بازماندگان ملکشاه بر سر سلطنت، مسائل علمی و فرهنگی که قبلا از اهمیت خاصی برخوردار بود به فراموشی سپرده شد و عدم توجه به امور علمی و دانشمندان و رصدخانه، خیام را بر آن داشت که اصفهان را به قصد خراسان ترک کند.
خیام باقی عمر خود را در شهرهای مهم خراسان بویژه مرو که محل زمامداری پسر سوم ملکشاه بود، گذراند، در آن زمان مرو یکی از مراکز مهم علمی و فرهنگی دنیا به شمار می رفت و دانشمندان بسیار در آن حضور داشتند و بیشتر کارهای علمی این دانشمند پس از مراجعت از اصفهان در این شهر انجام گرفت.
خیام فیلسوف بزرگی است و فلسفه وی هیچ وقت تازگی خود را از دست نخواهد داد، وی در نتیجه مشاهدات و تحقیقات خود به این حقیقت دست می یابد که فهم بشر محدود است و قدرت ایزد متعال بی انتها. رباعیات خیام نیز از نظر فلسفی، آنچنان عمیق و پر مغز و گویاست که براستی حیرت انگیز می باشد، اسرار ازل، راز وجود آفرینش، معمای هستی و مواردی از این دست از جمله مسائل فلسفی است که فکر خیام را در اشعارش به خود مشغول ساخته است.
رباعی کوچکترین وزن شعری است که انعکاس فکر شاعر را تمام و کمال می رساند، خیام در سروده هایش، رباعی را به نهایت درجه اعتبار و اهمیت رسانیده و این وزن مختصر را انتخاب کرده و افکار خویش را در نهایت زبردستی در آن گنجانیده است. رباعیات خیام به قدری ساده، طبیعی و ادبی گفته شده که هر فرد را شیفته آهنگ و تشبیهات قشنگ خود می کند.
رباعیات وی که از بهترین نمونه های شعر فارسی به شمار می رود، در جهان شهرت داشته و به زبان های مختلف نیز ترجمه شده است. دلیل عمده شهرت جهانی خیام طی دو قرن اخیر نتیجه رباعیات دل انگیز اوست که نخستین بار توسط ˈفیتز جرالدˈ به انگلیسی ترجمه و در دسترس جهانیان قرار گرفت و نام او را در ردیف چهار شاعر بزرگ جهان یعنی هومر، شکسپیر، دانته و گوته قرار داد.
خیام منجم بود و تقویم امروز ایرانی، حاصل محاسباتی است که او و عده ای از دانشمندان دیگر در زمان ملکشاه سلجوقی انجام دادند که ˈتقویم جلالیˈ خوانده می شود، وی در باب چگونگی محاسبات نجومی خود رساله ای نیز نوشته است.
شهرت خیام در زمان خودش به خاطر کارهای وی در ریاضیات بود، او پایه گذار هندسه تحلیلی است و در هندسه و جبر به موفقیت های بزرگی دست یافت که حل معادلات جبری به روش هندسی، معرفی روشی برای حل معادلات درجه سوم و چند معادله از درجات بالاتر و روش ترسیم مقاطع مخروطی از جمله اینهاست.
خیام تا آخر عمر و لحظه وداع از زندگی یک معتقد مذهبی بود و اندیشمندان وی را انسانی معتقد به حکومت دینی می دانند که مدیریت جامعه را در دست افرادی لایق و تابع امر الهی می خواهد. خیام سرانجام در سال ۱۱۲۳ میلادی در نیشابور چشم از جهان فروبست و در همان شهر به خاک سپرده شد. آرامگاه وی در نیشابور اینک پذیرای خیل گردشگران و هنردوستان می باشد.
سخنگوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: آرامگاه خیام در رده دوم پر بیننده ترین آثار این استان پس از آرامگاه فردوسی و قبل از آرامگاه عطار و کاخ خورشید می باشد. حسین پهلوانˈ اظهار کرد: آرامگاه خیام محمل دوستداران ادب و شعر فارسی است و سالانه هزاران نفر بازدید کننده دارد که بخش عمده ای از آنان را گردشگران خارجی تشکیل می دهند.
وی در خصوص قدمت بنای آرامگاه گفت: بنای این آرامگاه از جمله آثار معاصر است و به همین دلیل از نظر نیاز مرمتی در رده آثار بی نیاز به مرمت می باشد. وی افزود: بیشترین میزان اعتبارات تخصیص یافته به این آرامگاه برای امور جاری و تامین و تکمیل فضای سبز محدوده آرامگاه صرف می شود. از خیام نیشابوری در گنجینه مخطوطات کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نیز آثار بسیاری وجود دارد که کامل ترین مجموعه آثار خیام در جهان به شمار می رود.
رییس گنجینه مخطوطات سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: ۸۰۰ اثر نفیس شامل کتابهای چاپ سنگی، خطی، سربی، چاپی، نشریه و لوح فشرده از همایش ها و جشنواره ها مربوط به خیام و منسوب به وی در این گنجینه نگهداری می شود.
ˈسید محمدرضا فاضل هاشمیˈ افزود: کتابهای خطی ˈرباعیات خیام، رساله وجودیه، شرح خطبه شیخ الرئیس، نوروزنامه ، جبر و مقابلهˈ و تعدادی کتب دیگر از جمله آثار نوشته شده توسط خیام می باشد که در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می شود. وی بیان کرد: نمایشگاهی از آثار وی در گنجینه مخطوطات آستان قدس رضوی برپا شده که پذیرای علاقه مندان می باشد. بیست و هشتم اردیبهشت روز جهانی موزه و میراث فرهنگی به عنوان روز بزرگداشت حکیم عمر خیام نیز نامگذاری شده است.
به گزارش ایرنا، خیام در سال ۴۲۷ خورشیدی در نیشابور خراسان بزرگ متولد شد و دوران زندگی وی مربوط به قرن پنجم تا اوایل قرن ششم هجری قمری و در زمان زمامداری سلجوقیان است. خیام را به عنوان فیلسوف و شاعر در جهان می شناسند که رباعیات وی به چند زبان ترجمه شده است اما در ایران بیشتر وی را به علت دانش و تبحرش در ریاضیات و نجوم می ستایند.
وی دروس مقدماتی از جمله فارسی، خواندن قرآن، عربی، حساب، احکام فقهی را در نیشابور آموخت، سپس در محضر استاد خواجه ˈابوالحسن انباریˈ مبانی و اصول هندسه و ریاضیات را فراگرفت و برای تحصیل علوم حکمت، عرفان، اخلاق و تکمیل معلومات قرآنی به مکتب ˈامام موفق نیشابوریˈ رفت تا از دانش و اخلاق مهذب وی بهره گیرد.
خیام توانست در جوانی در فلسفه و ریاضیات تبحر یابد و پس از گذراندن دروس مختلف به قصد فراگیری بیشتر علوم در سال ۴۶۱ هجری نیشابور را ترک کرد و به سمرقند رفت و در آنجا تحت حمایت ابوطاهر قاضی در بخش جبر به مطالعه پرداخت که تالیفاتی نیز در این زمینه دارد. وی پس از سمرقند به اصفهان رفت و در مدت۱۸ سال اقامت در این شهر در رصدخانه ای که به دستور ملکشاه تاسیس شده بود به انجام تحقیقات نجومی پرداخت.
به علت آشوب ها و درگیری های بین بازماندگان ملکشاه بر سر سلطنت، مسائل علمی و فرهنگی که قبلا از اهمیت خاصی برخوردار بود به فراموشی سپرده شد و عدم توجه به امور علمی و دانشمندان و رصدخانه، خیام را بر آن داشت که اصفهان را به قصد خراسان ترک کند.
خیام باقی عمر خود را در شهرهای مهم خراسان بویژه مرو که محل زمامداری پسر سوم ملکشاه بود، گذراند، در آن زمان مرو یکی از مراکز مهم علمی و فرهنگی دنیا به شمار می رفت و دانشمندان بسیار در آن حضور داشتند و بیشتر کارهای علمی این دانشمند پس از مراجعت از اصفهان در این شهر انجام گرفت.
خیام فیلسوف بزرگی است و فلسفه وی هیچ وقت تازگی خود را از دست نخواهد داد، وی در نتیجه مشاهدات و تحقیقات خود به این حقیقت دست می یابد که فهم بشر محدود است و قدرت ایزد متعال بی انتها. رباعیات خیام نیز از نظر فلسفی، آنچنان عمیق و پر مغز و گویاست که براستی حیرت انگیز می باشد، اسرار ازل، راز وجود آفرینش، معمای هستی و مواردی از این دست از جمله مسائل فلسفی است که فکر خیام را در اشعارش به خود مشغول ساخته است.
رباعی کوچکترین وزن شعری است که انعکاس فکر شاعر را تمام و کمال می رساند، خیام در سروده هایش، رباعی را به نهایت درجه اعتبار و اهمیت رسانیده و این وزن مختصر را انتخاب کرده و افکار خویش را در نهایت زبردستی در آن گنجانیده است. رباعیات خیام به قدری ساده، طبیعی و ادبی گفته شده که هر فرد را شیفته آهنگ و تشبیهات قشنگ خود می کند.
رباعیات وی که از بهترین نمونه های شعر فارسی به شمار می رود، در جهان شهرت داشته و به زبان های مختلف نیز ترجمه شده است. دلیل عمده شهرت جهانی خیام طی دو قرن اخیر نتیجه رباعیات دل انگیز اوست که نخستین بار توسط ˈفیتز جرالدˈ به انگلیسی ترجمه و در دسترس جهانیان قرار گرفت و نام او را در ردیف چهار شاعر بزرگ جهان یعنی هومر، شکسپیر، دانته و گوته قرار داد.
خیام منجم بود و تقویم امروز ایرانی، حاصل محاسباتی است که او و عده ای از دانشمندان دیگر در زمان ملکشاه سلجوقی انجام دادند که ˈتقویم جلالیˈ خوانده می شود، وی در باب چگونگی محاسبات نجومی خود رساله ای نیز نوشته است.
شهرت خیام در زمان خودش به خاطر کارهای وی در ریاضیات بود، او پایه گذار هندسه تحلیلی است و در هندسه و جبر به موفقیت های بزرگی دست یافت که حل معادلات جبری به روش هندسی، معرفی روشی برای حل معادلات درجه سوم و چند معادله از درجات بالاتر و روش ترسیم مقاطع مخروطی از جمله اینهاست.
خیام تا آخر عمر و لحظه وداع از زندگی یک معتقد مذهبی بود و اندیشمندان وی را انسانی معتقد به حکومت دینی می دانند که مدیریت جامعه را در دست افرادی لایق و تابع امر الهی می خواهد. خیام سرانجام در سال ۱۱۲۳ میلادی در نیشابور چشم از جهان فروبست و در همان شهر به خاک سپرده شد. آرامگاه وی در نیشابور اینک پذیرای خیل گردشگران و هنردوستان می باشد.
سخنگوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: آرامگاه خیام در رده دوم پر بیننده ترین آثار این استان پس از آرامگاه فردوسی و قبل از آرامگاه عطار و کاخ خورشید می باشد. حسین پهلوانˈ اظهار کرد: آرامگاه خیام محمل دوستداران ادب و شعر فارسی است و سالانه هزاران نفر بازدید کننده دارد که بخش عمده ای از آنان را گردشگران خارجی تشکیل می دهند.
وی در خصوص قدمت بنای آرامگاه گفت: بنای این آرامگاه از جمله آثار معاصر است و به همین دلیل از نظر نیاز مرمتی در رده آثار بی نیاز به مرمت می باشد. وی افزود: بیشترین میزان اعتبارات تخصیص یافته به این آرامگاه برای امور جاری و تامین و تکمیل فضای سبز محدوده آرامگاه صرف می شود. از خیام نیشابوری در گنجینه مخطوطات کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نیز آثار بسیاری وجود دارد که کامل ترین مجموعه آثار خیام در جهان به شمار می رود.
رییس گنجینه مخطوطات سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: ۸۰۰ اثر نفیس شامل کتابهای چاپ سنگی، خطی، سربی، چاپی، نشریه و لوح فشرده از همایش ها و جشنواره ها مربوط به خیام و منسوب به وی در این گنجینه نگهداری می شود.
ˈسید محمدرضا فاضل هاشمیˈ افزود: کتابهای خطی ˈرباعیات خیام، رساله وجودیه، شرح خطبه شیخ الرئیس، نوروزنامه ، جبر و مقابلهˈ و تعدادی کتب دیگر از جمله آثار نوشته شده توسط خیام می باشد که در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می شود. وی بیان کرد: نمایشگاهی از آثار وی در گنجینه مخطوطات آستان قدس رضوی برپا شده که پذیرای علاقه مندان می باشد. بیست و هشتم اردیبهشت روز جهانی موزه و میراث فرهنگی به عنوان روز بزرگداشت حکیم عمر خیام نیز نامگذاری شده است.
