نوشتن خلاق(دورهی فشردهی گسترش روشمند خلاقیتهای زبانی)
نویسنده: گابریله ال ریکو
ترجمه: گروه ترجمه کارگاه نوشتن خلاق برلن
کتاب آمه، چاپ دوم ۱۳۹۱
۲۸۶ صفحه، ۱۲۵۰۰ تومان
فروشگاه اینترنتی شهر کتاب، این کتاب را تا یک هفته پس از معرفی، با
۱۰% تخفیف ویژه عرضه میکند، در صورت تمایل
اینجا کلیک کنید.
****
روزگاری بود که اگر کسی میخواست درباره داستاننویسی چیزی بداند و بیاموزد، منبعی نداشت جز سه کتاب: درباره رمان و داستان کوتاه (سامرست موام)، جنبههای رمان (ادوارد مورگان فورستر) و داستاننویسی (ترجمه و تألیف ابراهیم یونسی). دو کتاب نخست آثار مهمی هستند، اما نهچندان آموزشدهنده و کاربردی؛ خورندِ کار نقد ادبی بیشتر بودند تا داستاننویسی. اما کتاب داستاننویسی که ابراهیم یونسی در ایام فراغت زندان ترجمه و تألیف کرده بود اثری از منظر آموزشی کاربردیتر محسوب میشد. در سالهای پس از انقلاب رفتهرفته منابع تازهای پیدا شدند از عناصر داستان و دیگر کتابهای ارزشمند جمال میرصادقی در این حوزه بگیر تا قصهنویسی رضا براهنی و انواع و اقسام کتابهای ترجمهشده از متون خارجی.
علاقهمندان داستاننویسی امروز با منابع پرو پیمانی از کتابهای ترجمهای و تألیفی روبهرو هستند که خوب و بد در این بین فراوان است. برخی الفبای داستاننویسی را آموزش می دهند و برخی دیگر قواعد نوشتن را؛ برخی نیز بهصورت متدیک میکوشند بستری را فراهم آورند که خواننده بتواند استعدادهای خود را بشناسد و دستبهکار نوشتن شود. در گذشته منابع محدود موجود، غنیمت محسوب شده و ارزش خواندن داشتند که از قضا هنوز هم این سه کتاب اعتبار خود را چندان از دست ندادهاند. اما در میان خیل کتابهای امروز همه ارزش وقت گذاشتن ندارند. حال اگر بیارزش هم نباشند به دلیل وجود منابع بهتر، توصیه این است مخاطب سراغ آن کتابها برود که بیشتر پاسخگوی کارش باشد.
نوشتن خلاق اثر گابریله ال. ریکو از جمله کتابهاییست که با رویکردی متدیک به پروسه نوشتن میپردازد و اثری ارزشمند و خواندنی محسوب میشود. البته برای اینکه مخاطب بهترین نتیجه را درباره این کتاب بگیرد بهتر است با دیدی درست به سراغ آن برود.
این کتاب اثری آموزشی در حوزه داستاننویسی نیست. عناصر مختلف داستان، کاربردها و کارکردهای آن را به مخاطب نمیآموزد، بلکه با رویکردی کلاننگرانهتر میخواهد نوشتن را به مخاطب بیاموزد. آنهم با متدی که به نوشتن خلاق معروف شده و در سراسر دنیا اساتید خاص خود و کارگاههای بزرگ و کوچک خود را دارد.
کتاب حاضر که از جمله آثار معروف در این زمینه محسوب شود به خواننده میآموزد که چطور به پیرامون خود نگاه کند، چگونه دیدهها و شنیدههای خود را بهعنوان ملاط نوشتن مورداستفاده قرار دهد. به بیان دیگر این کتاب به خواننده یاد میدهد که چگونه نویسنده درون خود را کشف کند و استعداد این نویسنده را ورز داده و شکوفا سازد.
کم نیستند کسانی که استعداد روایت کردن دارند از تجربههای بسیاری نیز برخوردارند؛ اما نمیدانند برای این روایت از چه زبانی باید استفاده کنند؛ به عبارت دیگر برای این کار چه لباسی باید بر تن جملات کنند.
نویسنده این کتاب کم و بیش باور دارد که همه میتوانند بنویسند پس در تلاش است به آنها راه و رسم این مهم را بیاموزد تا هر یک زبان خاص خود را برای نوشتن پیدا کنند. در این کتاب همچنین تمرینهایی ارائهشده تا خواننده بیاموزد چگونه افکار و ایدههای خود را بهراحتی و بدون گرفتار شدن در قواعد بیمورد بیان کرده تا «صدا» و شیوهی بیان خود را پیدا کند.
خانم گابریله لوسر ریکو برای این منظور شیوه و روش خود را در متد نوشتن خلاق دارد. برای نمونه شیوه خوشه سازی ارائهشده در کارگاههای نوشتن خلاق زیادی با استقبال روبهرو شده و تدریس میشود. او در کتاب حاضر بستری را فراهم میآورد تا خواننده دریابد چگونه میتواند توانایی خلاقیت زبانی خود را کشف کند و از آن بهعنوان زبان خاص خود استفاده کند.
نویسنده کتاب در سال ۱۹۳۷ در آلمان به دنیا آمده اما از دهسالگی در ایالاتمتحده زندگی کرده. او استاد زبان انگلیسی و آموزش هنر در دانشگاه سن خوزه و معلم نوشتن خلاق است. نوشتن کتاب حاضر و طرح نظریات نو در آن از او چهره یک نظریهپرداز درزمینهٔ مهارتهای نوشتن در سطح جهان ترسیم کرده است.
گابریله لوسر ریکو معتقد است: «اگر یاد بگیریم بازی طبیعی موزون میان دو نیمکره مغز را سد نکنیم و بگذاریم این بازی آزادانه اتفاق بیفتد، میتوانیم طبیعیتر و راحتتر بنویسیم. همه ما از تواناییهای بیانی برخورداریم که باید آنها را کشف کنیم و گسترش دهیم.»
آنچه روش مطرحشده در کتاب حاضر را از دیگر متدها متمایز کرده و از آن اثری انرژی بخش برای علاقهمندان نویسندگی میسازد، این است که خیال آن ها را راحت می کند که برای شروع کار، به یکزبان فاخر ادبی که اغلب نو آموزان فاقد آن هستند نیاز ندارد و همچنین دست و پای نویسنده را با قواعد دستوری نمیبندد. از نظر ریکو لازمه نوشتن طبیعی این است که بتوانیم نقب زدن به ایدهها و افکارمان را بیاموزیم. با مدد جستن از این مهم میتوانیم قدرت بیان خود را کشف کرده و پرورش دهیم و نهایتاً زبان خاص خود را بیابیم. برای این منظور همکاری تمام عیار هر دو نیمکره مغز در طول پروسه نوشتن مورد نیاز است که توسط نویسنده در متن کتاب بهدقت شرح داده است.
کتاب حاضر علاوه بر مقدمه در ۱۲ فصل نوشتهشده است: نویسنده درون ما، استعداد نویسندگی خود را کشف کنید؛ خوشه سازی – در پی تفکر تصویری؛ الگوی کودکی- سرچشمههای نگارش درونی؛ مفهوم و تصویر – واژگان مغز؛ طرحی شکل میگیرد- شبکه آزمون؛ عناصر بازدارنده- خط سرخ ممتد؛ ضربآهنگ زبان – موسیقی کلام؛ تصاویر ذهنی- دیدن را با چشم درون بیاموزیم؛ استعاره – امتزاج واژه و تصویر؛ ضربان و ضد ضربان – تنش خلاق؛ کمتر بیشتر است- بازبینی و دایره بسته میشود.
مهمترین ویژگی کتاب حاضر گذشته از مباحث نویی که در آن طرحشده، فضای امیدبخش حاکم بر کتاب است. کتابی که شمارا تشویق میکند که از نوشتن نترسید.