داخلی صفحه اقتصادی آرشيو يادداشت

۱

غنی سازی اقتصادی بر بستر توافق هسته ای

بخش تعاملی االف - محسن مدنی

اشاره: مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های بینندگان الف است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. بینندگان الف می توانند با ارسال یادداشت خود، مطلب ذیل را تایید یا نقد کنند.

بعد از توافق هسته ای و تحلیل های گوناگونی که در این باب مطرح شد بر آن شدم تا نکته ی نه چندان پیچیده اما مهمی را در این رابطه مطرح کنم. موضوع بحث من نه ایستادگی فرزندان امین ملت ایران در برابر قدرت های جهانی، نه تحلیل رفتار طرف های غربی در این کش و قوس و نه گذاشتن ترازو برای تعیین وزن داده ها و ستانده هایمان در این توافق هست.

بعد از تفاهم هسته ای لوزان در عید نوروز همین سال، و پس از پایان تعطیلات و شروع کلاس های دانشگاه نظر یکی از اساتیدمان را درباره این تفاهم جویا شدیم، ایشان تشبیه بسیار زیبا و کاربردی را در مورد شرایط عمومی کشور، فضای اقتصاد ایران و پیوندش با تحریم ها و مذاکرات هسته ای عنوان کردند؛ این استاد بزرگوارمان، اقتصاد ایران را به مثابه کشتی در هم شکسته و فرسوده ای معرفی نمودند که در دریای آرامی در حال حرکت بوده و تا سال ها چه دولت و چه مردم به این وضعیت خو گرفته و با آن کنار آمده بودند.

گویی پول بی دغدغه نفت و تورم کم شیب جزوی از زندگی ما را تشکیل می داد، این شرایط همه مان را تن پرور بار آورده و همگی به این ثبات و روزمرگی عادت کرده بودیم. اما این آرامش به ناگاه بهم ریخت و درهم پاشید، اعمال تحریم ها از جانب طرف های غربی و متحدانش طوفان بزرگی در این دریای آرام بوجود آورد، ضعف ها و فرسودگی های این کشتی کم کم خودش را نشان داد و تاثیر خودش را بر این اقتصاد فرسوده و بر زندگی مردم گذاشت، اینجا بود که عده ای خطر غرق شدن در این طوفان سهمگین را برای این کشتی متصور شدند، همه ما فهمیدیم ( یا فهمیده بودیم و پس از تحریم ها تلنگری خوردیم) که این اقتصاد به شدت نیاز به یک بازنگری کلی دارد و شدیدا باید پایه های محکمتری برایش ساخت، اما تعمیر کشتی در هوای نامساعد و دریای مواج و طوفانی سخت بود (با اینکه نشدنی نبود)، بنابراین باید این توافق و رفع تحریم ها و تشبیه ها آرام شدن دریا را قدر بدانیم، کمر همت ببندیم و مجدّانه و بابرنامه طرحی نو دراندازیم تا در طوفان بعدی اینگونه غافلگیر نشده و به شرایط بحرانی نرسیم.

اما در کنار رفع تحریم ها و شروع رابطه نسبتا عادی کشور با دیگر کشورها (با فرض اجرایی شدن توافق)، دولت و مجموعه نظام باید آگاهانه به این درک صحیح برسند که برای بازنگری بر کشتی فرسوده اقتصاد ایران بیش از هر چیزی نگاهشان باید به داخل باشد، بخش عظیمی از مشکلات و نقصان های اقتصاد کشور ابدا ربطی به تحریم ها ندارد؛ سهم بالای درآمدهای نفتی در بودجه کشور، فسادهای اداری، بوروکراسی های دست و پاگیر و کهنه، رشوه ها و امضاهای طلایی، پارتی بازی در بدنه و گاها در سطوح بالای دستگاه های اداری، وجود مدیران نالایق و غیرمتخصص، نظام معیوب مالیاتی و نظارتی کشور، برخورد متکبرانه و ناسالم دستگاه های دولتی و بعضا خصوصی با مردم، انحصارهای بزرگ در بخش عظیمی از اقتصاد ایران و همه و همه دردهای درونی اقتصاد ایران است که بهره وری پایین در اقتصاد کشور را نتیجه داده است.

البته نباید از تجربه های سازنده دیگر کشورها، استفاده از تکنولوژی شرکت های بزرگ و کوچک در صورت امکان، جذب سرمایه های خارجی و ایجاد رقابت با تولیدات کشورهای دیگر غافل بود که اختراع دوباره چرخ به بهانه خودکفایی محض، خود کاری بس غیرعاقلانه و غیرمصلحانه است! در پایان امیدواریم دست اندرکاران امر نسخه درستی برای این مشکلات و کاستی های عدیده بر بستر توافق هسته ای تجویز کرده تا با همیاری مردم عزیز کشورمان، اقتصاد ایران بدون واهمه از هیچ طوفانی به ساحل مقصود برسد.