الف - بر مظلومیت ثقلین باید گریست

اذا ظهر البدع فعلی العالم ان یظهر علمه
در اصطلاح اهل شرع، بدعت آن است که چیزی که از دین نیست به دین وارد شود. در این زمان وظیفهء پرهیختن دین از ناراستی‏ها و کجی ها وحفظ شریعت بر عهده عالمان دینی است.

اخیراً آقای سروش در مصاحبه‏ای (1) در اظهاراتی کیفیت نزول وحی بر پیامبر را مورد کنکاش قرار داده و صریحاً گفت: "تلقی بشری از قرآن، تفاوت نهادن میان جنبه های ذاتی و عرضی قرآن را میسر می کند. برخی از جنبه های دین به طور تاریخی و فرهنگی شکل گرفته اند و امروز دیگر موضوعیت ندارند و همین امر به طور مثال درباره مجازات های بدنی که در قرآن مقرر شده اند صادق است."

در قسمتی دیگر می گوید: "از دیدگاه سنتی در وحی خطا راه ندارد اما امروزه مفسران بیشتر و بیشتری فکر می کنند وحی در مسائل صرفاً دینی مانند صفات خداوند، حیات پس از مرگ و قواعد عبادت خطا پذیر نیست. آن ها می پذیرند که وحی می تواند در مسائلی که به این جهان و جامعه انسانی مربوط می شوند اشتباه کند."

نسبت به این سخنان، پاسخ های درخور کلامی از جانب اهل نظر داده شده است که فعلاً از ورود به این مجال خودداری می کنیم؛ آنچه اما پرداختن به این مسأله را ضروری می نماید وظیفه اندیشمندان و فعالان فرهنگی و غیر ایشان در این میدانگاه است.

هنگامی که آقای دکتر سروش در بحث قبض و بسط تئوریک شریعت یا صراطهای مستقیم سعی در فاصله انداختن بین حقیقت دین و آنچه ما دین می پنداریم نمود (2) و دست یافتن به دین واقعی را ناممکن دانست شاید اهل نظر آن را بحثی درون دینی و کلامی و نه معارض با شریعت می دانستند، حال آنکه وقتی آنچه که تنها اعجاز پیامبری شناخته و دستورالعمل خطاناپذیر و قطعی شریعتی دانسته شده را خطا پذیر بدانیم و نه کلامی از جانب خدا و به عبارت دیگر بخشی از آیات قرآن مجید را ادراکات زمینی پیامبر اسلام (ص) فرض کنیم، دیگر این گفتمان درونی دینی نیست.

راستی تفکیک بین آیاتی که به بیان عبادت یا خصوصیات آخرت پرداخته از آیاتی که به تنظیم روابط دنیوی می پردازد برای چیست؟ به غیر از این است که در تمدن مغرب زمین که به چیزی فراتر از لذت جویی نمی اندیشد و به کمتر از رهایی از هر قید و محدودیتی رضایت نمی دهد به دنبال راهی هستیم برای خلاصی از خدا و آنچه او خواسته. جز این است که از شنا کردن بر خلاف موج مادیگری غرب خسته شده ایم؟

انکار خطاناپذیری قرآن که امری مورد اتفاق تمامی یک میلیارد و اندی مسلمان است برای چیست؟ دکتر سروش باید بداند قرآنی که مشتمل بر خطا و صحیح وسقیم باشد قرآن مسلمانان نیست. انکار نزول قرآن انکار اسلام است و ادعای خطا در قرآن، استحاله دین و تحریف کلمات الهی و به گمراهی کشاندن مسلمین است.

اینجا دیگر تمامی کسانی که به حقانیت نزول قرآن معتقدند و تمامی کسانی که رنج و مصائب پیامبر(ص) و امامان ( علیهم السلام ) پس از ایشان را برای به ودیعه نهادن شریعت و قانون آسمانی پاس می دارند وظیفه دارند پا به میدان نهاده و از حریم و حرمت ودیعه رسول (ص) دفاع کنند. راستی اگر پیامبر در حیات بود و می دید که چگونه ثقل اکبرش را نوعی شعر تلقی می کنند(3) چه می کرد؟ شرم باد برما که بشنویم کلام خداوند را بشری و خطا پذیر می خوانند وسکوت کنیم. اینجا باید قاطعانه ایستاد و جلوی انحرافات را گرفت.

اگر کسی خود را مسلمان و معتقد به آسمانی بودن قرآن می داند وظیفه دارد از این بدعت تبری جوید. خصوصاً کسانی که احتمال دارد اگر سکوت کنند، این سکوت، به معنی رضایت ایشان به این کلمات تلقی شود. بر غربت خدا ورسولش باید گریست که مسلمانانی برای بهره مندی از حمایت چند معاند و بی اعتقاد سکوت کنند.

پی نوشت:
1- سایت الف، رادیو زمانه و سایت دکتر سروش. www.drsorosh.com
2- صراطهای مستقیم، عبدالکریم سروش، ص 14، انتشارات صراط، 1378.
3- سایت دکتر سروش: http://www.drsoroush.com/English/Interviews/E-INT-The%20Word%20of%20Mohammad.html

مرتبط:"قرآن، انسانی و خطاپذیر است"متن اصلی مصاحبه متن انگلیسی ترجمه شده توسط نشریه ZemZemمتن در سایت رسمی دکتر سروش نقد دکتر عبدالله نصری؛ کدام استدلال؟ / مصاحبه دکتر سروش با روزنامه کارگزاران و پاسخ آن نقد استاد بهاء الدین خرمشاهینقد آیت‏الله سبحانی