الف - اقدام پیشگیرانه ایران برای دفاع از "حاکمیت ملی"؛ فرصت ها و تهدیدها

اقدام پیشگیرانه ایران برای دفاع از "حاکمیت ملی"؛ فرصت ها و تهدیدها

بازداشت غافلگیرکننده پانزده نظامی انگلیسی در خطوط مرزی اروند، در آبهای ایران، در سوم فرودین 1386 و به فاصله چندساعت بعد از تصویب صدور قطعنامه 1747 شورای امنیت در همان نخستین دقایق، به سرعت در صدر اخبار جهان درآمد و توجه جهانیان را به خود جلب کرد.
واقعیت این است که هدف اصلی صدور زنجیره ای قطعنامه ها در نهایت تخریب و تزلزل "حاکمیت ملی کشورمان" است و ایران نشان داد که به خوبی این راهبرد غرب را متوجه شده است و با ایجاد حساسیت و بازدارندگی فعال در قبال مرزهای آبی حساس و استراتژیک خود در خلیج فارس و به اصطلاح "اقدام پیشگیرانه" در این مورد به طرف مقابل بازی فهماند که دست آنها را خوانده است.

در واقع ایران ، قبلا از آنکه غرب بخواهد به سمت این تاکتیک نزدیک شود، با اقدام غافلگیرکننده خود این تاکتیک غرب را به اصطلاح "سوزاند"(البته بطور موقت) و هزینه استفاده دوباره آن را برای آمریکا و انگلیس به شدت بالا برد.

نگاهی به مسیر و تجربه ای که آمریکا و انگلیس در قبال عراق در طول سالهای 1991-2003 وبا استفاده از ابزار تحریم بکار بردند، می تواند بسیار راهگشا باشد، در قطعنامه 1747 و 1737 ، محدود کردن و فلج کردن قدرت نظامی ایران با استفاده از حربه "تحریم" گامی در جهت تضعیف تدریجی "دفاع از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی" از سوی ایران است.

بی شک دفاع از "حاکمیت ملی" در این شرایط که غرب قصد دارد ایران را به اصطلاح به "گوشه زمین بازی" هدایت کند، گامی در جهت خنثی کردن این تلاشها و تلاش راهبردی برای جلوگیری از تلقی "ضعف" در طرف ایرانی در عرصه جهانی و به خصوص" منطقه ای" و حتی داخلی بود.

با وجود آنکه دولت انگلستان سعی کرد که هزینه این اقدام ایران را به بالاترین میزان ممکن برساند و با بسیج قدرتهای اروپایی و حتی شورای امنیت سازمان ملل برای محکومیت بازداشت ملوانان انگلیسی، ایران را در موضع انزوا و محکومیت قرار دهد، اما واقعیت این است که بازتاب و تاثیر رسانه ای این اقدام فعال ایران، اثر مطلوب خود را برای جمهوری اسلامی برجای گذارد و حتی بسیار بیشتر از مانور نظامی آمریکا در خلیج فارس و اعزام ناو هواپیمابر جدید به منطقه مورد توجه رسانه های جهان قرار گرفت و همین مساله ظرافت و توانمندی راهبرد جدید ایران را اثبات می کند.

نکته دیگر این است که بازداشت ملوانان انگلیسی، نشان می دهد که ظرفیت های طرف ایرانی برای ضربه زدن به طرف مقابل در ابعاد مختلف رسانه ای -روانی حتی نظامی "متنوع و غیرقابل پیش بینی" بوده و الزاما از کانالها و نرم های معمول و قابل انتظار غرب و جامعه جهانی نخواهد بود و اصولا تاکتیک های ایران در شرایط جدید بر این اساس، "آرایش" گرفته اند.

از سوی دیگر این اقدام، می تواند حاکی از این مساله باشد که ایران می خواهد آسیب پذیر بودن و در دردسترس بودن نیروهای انگلیس در منطقه جنوب عراق و دهانه خلیج فارس را در موقع بحران احتمالی به رخ بکشاند.

واقعیت این است که برتری تاریخی و همیشگی نیروی دریایی ایران در خلیج فارس به مفهوم و قامت یک "ناموس نظامی" برای کشورمان اهمیت دارد و اقدام مرزبانان ایرانی در توقیف شناورهای انگلیسی می تواند بار دیگر این برتری و تسلط را به رخ همگان- به خصوص برخی کشورهای حوزه خلیج فارس که اخیرا همگرایی ضدایرانی خود را افزایش داده اند- بکشد.
پیامدهای رسانه ای و تبلیغاتی بازداشت ملوانان انگلیسی به قدری قوی بود که که ناخودآگاه در اذهان تحلیلگران به عنوان پاسخ متقابل به حادثه "اربیل" تلقی شد و حتی فرمول آزادی دیپلمات های ایرانی در برابر ملوانان انگلیسی بطور جدی مطرح شد که البته آمریکایی ها با تکذیب رسمی این "گمانه" عملا بر تاثیرگذاری و پیامدهای فوق العاده اقدام ایران، صحه گذاشتند و به انفعال کشیده شدند.

وحدت رویه کامل مسئولان کشورمان در مورد دستگیری ملوانان انگلیسی و میانداری و مدیریت شورای عالی امنیت ملی به عنوان متولی و مسئول این مساله(تا امروز)، افق روشنی را در برابر دید ناظران قرار می دهد ولی نکته بسیار مهم در این میان این است که "گذشت زمان" و "کش دارشدن و کهنه شدن مساله" قطعا به نفع طرف مقابل است (به یاد بیاوریم تجربه اشغال سفارت آمریکا در سال 1358 و در نهایت جریان قرارداد الجزایر). به نظر می رسد استفاده سریع و هوشمندانه از فضای ایجاد شده و خروج ظریف و سریع از فاز نظامی به سمت فاز سیاسی و گفتگو و تلاش برای تعریف و کسب "امتیاز سیاسی " از طرف مقابل در فضای فعلی ، در کنار پرهیز از هیجان زدگی و احساسات گرایی می تواند بازداشت ملوانان انگلیسی را به یک برگ برنده در شرایط برای ایران تبدیل کند و اهداف فوق الذکر را برای ایران تامین کند اما باید توجه داشت که هرگونه احساسات زدگی و عوام زدگی در مدیریت این مساله می تواند فرصت های موجود را به تهدیدات بالقوه علیه کشورمان تبدیل کند.