معرفی کتاب/ «قمارباز»؛ فیودور داستایوسکی، ترجمه سروش حبیبی؛ نشر چشمه
مردی که همه زندگی را پای قمار گذاشت
بخش فرهنگی الف، 21 تیر 93
21 تير 1393 ساعت 17:50
قمارباز
نویسنده: فیودور داستایوسکی
ترجمه: سروش حبیبی
نشر چشمه، چاپ اول ۱۳۹۳
شمارگان ۲۰۰۰ نسخه
۲۱۵ صفحه، ۱۱۰۰۰ تومان
اگر مایل به خرید اینترنتی این کتاب هستید، اینجا کلیک کنید.
****
قمارباز اثر داستایوسکی برای نخستین بار توسط جلال آل احمد ترجمه شد، از زبان فرانسه در سال ۱۳۲۷، زمانی که هنوز جوانی بیستوپنجساله بود و تازه فرانسه آموخته بود، نسخه فرانسه رمان را از خانلری امانتگرفته بود و از این بابت اول ترجمهاش از او تشکر کرده است. با توجه به سن و سال آل احمد و میزان فرانسه دانیاش این ترجمه اگرچه در زمان خود غنیمتی محسوب میشد، حتی باوجود اصلاحاتی که پس از مرگ او بر این ترجمه اعمال شد، حاصل آن چندان دندانگیر نبود. مدتی بعد مهرداد مهرین هم ترجمه دیگری از این رمان منتشر کرد که آنهم اگر بدتر نبود، شرایط بهتری از ترجمه آل احمد نداشت.
سرانجام در دهه هفتاد صالح حسینی قمارباز را مجدداً ترجمه کرد، این بار از انگلیسی که زبان تخصصی او محسوب میشود. کیفیت کار بهمراتب از ترجمه اول بهتر و ازاینجهت جز این هم از صالح حسینی (که مترجمی حرفهای و توانمند محسوب میشود) انتظار نمیرفت؛ او در ترجمه اش مشخصاً برای اصطلاحاتی که سر میز قمار ردوبدل میشود، از زبان رایج میان این قشر در ایران بهره برد که در نوع خود جالب توجه بود.
ترجمه حاضر اما توسط سروش حبیبی انجامشده، از نسخه روسی رمان که زباناصلی آن است و با توجه به احاطه حبیبی بر دیگر زبانها (امکان مقابله با ترجمههای دیگر زبانها) و دغدغه سالهای اخیرش که اغلب پیرامون آثار سترگ ادبیات روس بوده انتظار میرود کار قابل دفاعی به ثمر رسانده باشد، بهخصوص بعد از ترجمه صالح حسینی. بهظاهر سروش حبیبی در این زمینه ناکام نبوده و این ترجمه، همانند اغلب ترجمههای او سلیس و خوشخوان ازکاردرآمده. اما اینکه از منظر تخصصی صالح حسینی چه کرده و سروش حبیبی این کار کلاسیک ادبیات روس را در جزییات و درآوردن سبک خاص داستایوسکی، چگونه از کار درآورده باید توسط اهلش و در مجالی دیگر سنجیده شود.
حبیبی یادداشتها و توضیحاتی را بهعنوان پانوشت متن رمان آورده که اطلاعات خوبی برای درک بهتر رمان به مخاطب میدهد که برخی اشاره به پارهای ظرفیتهای زبانی روسی دارد که داستایوسکی در ارتباط با متن داستان بکار برده است.
از بحث ترجمه که بگذریم خود رمان اما یکی از آثار جذاب و درعینحال مهم داستایوسکی و ادبیات روس به شمار میرود. داستایوسکی این رمان را در شرایطی خاص و در مدتزمانی کوتاه نوشته است؛ اما خلاقیت بی پایان و هنرمندانه او در این مدت اندک به خلق اثری جاودان انجامیده.
شرح ماجرای نوشته شدن این رمان و شرط تمام کردن سروقت آن توسط نویسنده که در غیر این صورت ناشر امتیاز آن را برای خود برمی داشته و پیوند خوردن آن با مهمترین رابطه عاطفی زندگی داستایوسکی آنقدر جالب است که به شکلهای مختلف در سینما دستمایه ساخت فیلم شده است؛ حتی بهصورت روایت موازی با متن داستان.
این رمان نخستین بار در سال ۱۸۶۶ در روسیه منتشرشده، در همان زمانی که داستایوسکی هنوز کابوس اقامت در خارج از کشور و قمار که او را همانند موجودی مستأصل و بیچاره، آس و پاس به روسیه بازگرداند، به فراموشی نسپرده بود
به همین خاطر این بار که مجبور شد برای رهایی از بدهی و به دست آوردن پول رمانی بنویسد، آگاهانه یا ناخودآگاه به سراغ تجربه تلخ خود که حاصل عشق و اعتیاد به قمار بود رفت و به شکلی زنده و تأثیرگذار آن را به ساحت داستان آورد.
راوی رمان قمارباز، آلکسی ایوانویچ است، معلم سرخانه فرزندان یک ژنرال که با آنها زندگی میکند. ژنرال هر وقت به خارج از کشور سفر میکند در شهری با عنوان رولتنبورگ اقامت میکند (سروش حبیبی در پینوشت آورده که نام این شهر خیالی درواقع برگرفته از عنوان یکی از آلات قمار یعنی رولت است و چیزی شبیه شهر قمار معنا میدهد).
ماجرا ازآنجا آغاز میشود که شخصیتهای رمان در انتظار رسیدن خبر مرگ پیرهزنی هستند که قرار است میراثش به ژنرال برسد. ژنرال با این ثروت میخواهد دل زنی فرانسوی بنام مادام بلانش را به دست آورد. شخصیتهای دیگر داستان نیز هر یک بهنوعی با این ثروت و نیازی که به آن دارند به این ماجرا پیوند خوردهاند.
راوی در طول این اقامتها در دام عشق پولینا ، خواهرزن ژنرال، میافتد. زنی بوالهوس که به آلکسی مقداری پول قرض داده و او را سر میز قمار میفرستد. بردهای اولیه کام آلکسی را شیرین میکند اما اندک زمانی بعد باختها و تلخکامیها از راه میرسند.
داستایوسکی در قمارباز به جنون سیریناپذیر انسان برای دستیابی به منافع مادی زندگی پرداخته و همچون اغلب آثارش با زبردستی شخصیتهای چند بعدی داستانش را به لحاظ روانشناختی کالبدشکافی میکند.
داستان بااینکه افتوخیز دراماتیک بیرونی خاصی ندارد، اما به لحاظ درونی حاصل انبوهی از وقایع است که به یکدیگر خطوربط دارند و چنان در لایههای مختلف روابط شخصیتها با جذابیت روایت میشود که از این منظر از خواندنیترین آثار داستایوسکی است.
مهمترین بخشهای روان پای میز قمار میگذرد و داستایوسکی به شکلی تأثیرگذار احساسات متغیر یک قمارباز را در لحظات بردوباخت ترسیم میکند. نیچه عقیده داشت آنچه درباره روانشناسی آموخته عمدتاً حاصل مطالعه آثار داستایوسکیست؛ رمان قمارباز تأکید دیگریست بر این واقعیت که هیچ نویسندهای در تجزیهوتحلیل روان آدمی به گردپای داستایوسکی نمیرسد و خواننده رمان قمارباز درواقع شاگردیست که پای درس روانشناسی استادی همانند داستایوسکی نشسته است.
کد مطلب: 234123
آدرس مطلب: http://alef.ir/vdcci0qi12bq1s8.ala2.html?234123