راهنمای کتاب/ «چشمهی خورشید»؛ دکتر کاووس حسن لی؛ نشر نوید شیراز
حافظ که بود؟
بخش فرهنگی الف، 4 شهریور 93
4 شهريور 1393 ساعت 15:17
چشمهی خورشید
(بازخوانی زندگی، اندیشه و سخن حافظ شیرازی)
نویسنده: دکتر کاووس حسن لی
نشر نوید شیراز، چاپ اول ۱۳۹۱
شمارگان ۲۰۰۰ نسخه
۲۰۶ صفحه، ۶۵۰۰ تومان
فروشگاه اینترنتی شهر کتاب، این کتاب را تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه میکند، در صورت تمایل اینجا کلیک کنید.
****
انس با حافظ از دیرباز جزئی از زندگی اغلب ایرانیان بوده، چه بخوانند یا نه، دیوان حافظ بعد از قرآن و نهج البلاغه بیش از هر کتاب دیگری در خانه ایرانیان یافت میشود.
با این همه اقبال اما از شعر حافظ که بگذریم، خود او از ناشناختهترین شاعران این دیار است، هرچقدر شعر او معروف و آشناست، زندگیاش مبهم و نا آشناست. واکاوی اندر احوال اشعار حافظ بسیار صورت گرفته، اما شخصیت خود او کماکان ناشناخته مانده است. از اینسبب تنها منبع موجود همان اشعار اوست که شاید با بررسی در ظرف زمانی خود بتواند اندک نوری بر زوایای تاریک حیات جسمی حافظ بیاندازد. اغلب محققانی هم که درباره او نوشتهاند ناگزیر چارهای جز این نداشتهاند.
از قضا حافظ شاعریست که اشعارش همچون منشوری ست که از هر طرف نور بدان بتابانی به شکلی و طرحی درمیآید و تصاویری متفاوت و گاه متناقض از سراینده خود ارائه میکنند. ازاینجهت هرکس به فراخور تلقی و ذهنیتی که دارد تصویری از حافظ و اشعارش در ذهن میپروراند، از عارفی جوینده تا رندی خراباتی از حافظ سخن گفته اند و اشکال گوناگون دیده و نمایانده شده؛ از حافظی که احمد شاملو با نگاهی تماماً مادی به جهان تصویر کرده تا حافظی که برخی علمای دین بهعنوان عارف و حافظ قرآن مجسم ساختهاند.
در این میان جالب آن است که حافظ از جمله شاعرانی محسوب می شود که آثارش چنان تکاملیافته و گویا هستند که میتوان آن ها را بدون توجه به آفرینندهاش خواند و لذت برد. خواندن، دريافتن و لذت بردن از شعر حافظ درگرو دانستنِ رویدادهای زندگی حافظ نيست. اما ارتباط عاطفی مردم این دیار با حافظ چنان محکم است که با وجود این ویژگی باز هم کنجکاوی درباره شخصیت واقعی او بسیار است. از دیگر سو نمیتوان منکر این واقعیت شد که شناختِ تاریخ اجتماعی زمانِ حافظ و آگاهی از رخدادهای روزگار معاصر او، راهنمایی کارساز و راه گشایی سودمند برای فهمِ دقیق تر بسیاری از سرودههای او خواهد بود.
کتاب «چشمه ی خورشید» که به قلم دکتر کاووس حسن لی نوشتهشده و به همت نشر نوید شیراز منتشرشده، میکوشد پاسخی به این سؤال ها داشته باشد. کتابی که با بازخوانی زندگی، اندیشه و سخن حافظ شیرازی در جهت بازگشایی این گره نوشته شده است.
دکتر کاووس حسن لی استاد دانشگاه شیراز و مدیر امور علمی و پژوهشی مرکز حافظ شناسیست که این کتاب را به سفارش مشترک سازمان آیسسکو و مرکز حافظ شناسی نوشته است؛ به این نیت که علاوه بر زبان فارسی به دیگر زبانها نیز ترجمه شود.
نویسنده این کتاب تألیفات گوناگونی دارد که اغلب در حوزه شعر و بهخصوص پژوهش شعر کلاسیک فارسی جای میگیرد. او در اثر حاضر با رویکردی میانه و واقعبینانه به سراغ زندگی و آثار حافظ رفته و کم و بیش تصویری پذیرفتنی و بهدور از یکجانبه نگری پیش روی مخاطب قرار داده است.
دکتر کاووس حسن ولی نیز همانند دیگر پژوهشگرانی که با زندگی و سخن حافظ سروکار داشتهاند، با خلأ منابع درباره زندگی شخصی او روبهرو بوده و چارهای نداشته جز اینکه به سراغ روزگار حافظ رفته و اوضاع و احوال آن زمانه را مورد بررسی و سنجش قرار دهد. سپس با استفاده از مختصر اطلاعاتی که در لابهلای اشعار حافظ درباره خود او میتوان یافت، در جستجوی کلیدی باشد که این قفل زنگار بسته را گشوده و تصویری معقول و مقبول از حافظ به عنوان یک انسان واقعی، به مخاطب ارائه کند.
کتاب حاضر در پنج فصل نوشتهشده است. فصل اول به زندگي حافظ میپردازد: خانوادهی حافظ، دلبستگی حافظ به شيراز، مذهب حافظ، حافظ در چه زميني رویید و چگونه گل کرد، حاکمان شيراز در زمان حافظ، ابواسحاق،امير مبارزالدين، شاه شجاع، سلطان زين العابدين، شاه يحيي، شاه منصور و درگذشت حافظ و سرگذشت آرامگاه او مورد بررسی و توجه نگارنده قرارگرفته است.
در فصل دوم اندیشههای اجتماعي و عرفاني حافظ واکاوی و تبیین شدهاند. جستوجوگری و پویایی ذهن حافظ، پير – پير مغان، عشق، رندي و دوگانگیهای حافظ عناوین بخشهای زیرمجموعه این فصل هستند.
فصل سوم به سخن حافظ اختصاصیافته و نگاهی دارد به زیباییشناسی سخن حافظ، واکاوي نمونهها، واژههای ويژه، بهرهگیری حافظ از سخنسرایان ديگر؛ تعداد سرودههای حافظ، پيوند عمومي غزل حافظ و طنز در زبان و بیان این شاعر گرانمایه فارسی.
در فصل چهارم نویسنده به سراغ چرایی پیوند محکم مردم با حافظ رفته و دلايل رويکرد گستردهی آن ها به شعر حافظ و اینکه چرا مردم ايران با ديوان حافظ فال میگیرند را مورد بررسی قرار داده است.
در فصل پنجم با عنوان ستايش برخي از نامآوران جهان از حافظ شيرازي، گزیدهای از نظرات چهرهای معروف جهان درباره حافظ و مقام ادبی او بهعنوان حسن ختام کتاب گردآوری و نقل شده است.
سخن آخر آنکه پژوهش حاضر به دلیل نوع نگاه نویسنده و همچنین تمرکز بر روی روشنترین وجوه زندگی حافظ شیرازی، گذشته از خواندنی بودن تا اندازه زیادی بهدوراز تعصب و پذیرفتنی نیز به نظر میرسد. از سوی دیگر نویسنده در پژوهش خود تنها به زندگی حافظ بسنده نکرده بلکه کوشیده با رویکردی کلان نگرانه تر به جایگاه حافظ در میان ایرانیان بپردازد.
کد مطلب: 239316
آدرس مطلب: http://alef.ir/vdcb89b50rhbffp.uiur.html?239316