به‌بهانه معرفی ریاض به‌عنوان بزرگترین واردکننده سلاح؛
تلاشهای عربستان برای تقابل با ایران در منطقه
بخش خارجی الف، 19 اسفند 93
19 اسفند 1393 ساعت 10:08
آمریکا با بازی دادن امارات، عربستان و قطر در ائتلاف علیه داعش به دور جدید فروش سلاح به اعراب خاورمیانه می‌اندیشد و این گونه تا حدی نیز به این کشورها اعتماد به نفس می بخشد.
به گزارش الف، تازه ترین آمارها درباره کشورهای وارد کننده تسلیحات، نشان می دهد که عربستان سعودی طی سال گذشته با پیشی گرفتن از هند به بزرگترین وارد کننده سلاح در جهان تبدیل شده است.
تجزیه و تحلیل موسسه آی اچ اس(IHS)، به عنوان سرشناس‌ترین مرکز تحلیلی تجارت جهانی اسلحه، نشان می‌دهد که عربستان در سال گذشته میلادی با افزایش ۵۴ درصدی واردات سلاح به ارزش ۶.۵ میلیارد دلار توانست رکورد واردات ۵.۸ میلیارد دلاری هند را بشکند. آی اچ اس عنوان کرده که عربستان سعودی و امارات متحده عربی در مجموع ۸.۷ میلیارد دلار تجهیزات نظامی در سال گذشته خریداری کردند که این میزان بیشتر از واردات تمامی کشورهای اروپای غربی است. طبق این تحلیل بزرگترین ذینفع از افزایش بازار خرید تسلیحات در خاورمیانه، آمریکا است که در سال گذشته ۸.۴ میلیارد محموله تسلیحات به منطقه خاورمیانه ارسال کرده که این میزان ۶ میلیارد دلار بیشتر از سال قبل از آن یعنی ۲۰۱۳ است.
.jpg)
مهمترین راهبرد کشورهای غربی برای ترغیب دولت های حاشیه خلیج فارس، به خصوص عربستان، برای خرید انبوه جنگ افزارها، القای تهدید فزاینده «ایران شیعی مجهز به سلاح هسته ای» است تا جایی که با این تبلیغات بازار فروش انواع سلاح های خود را چنان داغ کرده‌اند که صنعت تسلیحات نظامی آمریکا مبدل به بند نافی شده که اقتصاد نه چندان پررونق این کشور را تغذیه می‌کند.
به نظر می رسد این قضیه، سیاست و راهبردی بوده که دولت امریکا از حدود چهار دهه پیش در دستور کار قرار داده است. آن روزها و قبل از وقوع انقلاب اسلامی، واشنگتن بر اساس سیاست دو پایه نیکسون، تامین امنیت خاورمیانه را به دو کشور بزرگ منطقه یعنی ایران و عربستان سپرده بود و همزمان دست تهران و ریاض را برای خرید انواع جنگ افزارها باز گذاشته بود.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، روابط تهران و ریاض فراز و فرودهای فراوانی را پشت سر گذاشت اما وقوع تحولات سال ۲۰۱۱ در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، ایران و عربستان را در موضع متفاوت و متخاصم تری قرار داد. این تقابل راهبردی که خود را در شکل رقابت ژئوپلیتیک بر سر برتری منطقه‌ای نشان می‌دهد، حکام سعودی را بر آن داشت تا هزینه های فراوانی را صرف خرید جنگ افزارهای گران قیمت از شرق و غرب جهان بکنند.
بر اساس گزارش مرکز آکسفورد آنالیتیکا، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از ترس نفوذ ایران در میان شیعیان بحرین و عربستان و همچنین حمایت از شیعیان در عراق و الحوثی‌ها در یمن به تکاپو افتاده‌اند تا نفوذ روزافزون ایران در محیط پیرامونی‌شان را با خرید سلاح جبران کنند.
در همین راستا در سال ۲۰۱۴، مرکز بلفر آمریکا، سندی را به عنوان دکترین دفاعی پادشاهی عربستان سعودی تنظیم کرد و در آن مهمترین تهدیدات، بایسته‌ها و اهداف سعودی‌ها در یک دهه آتی را توضیح داد و استراتژی‌های لازم برای رسیدن به این اهداف را پیشنهاد کرده بود. در این سند به ریاض توصیه شده که افزایش مسئولیت‌های امنیتی این پادشاهی نیازمند سرمایه گذاری‌های سریع و عمده در بخش نظامی است و سه تهدید اساسی پادشاهی عربستان را نگران می‌کند: بی‌ثباتی منطقه‌ای، ایران هسته‌ای و تروریسم. این گزارش درباره ثبات منطقه‌ای می افزاید عربستان سعودی باید نقشی رهبری در مدیریت همه کشورهای درگیر در بهار عربی ایفا کند تا آنها مسیر خود به سمت حاکمیت غیرنظامی را طی کنند.
سرمایه گذاری عربستان در برنامه هسته ای و موشکی
عربستان سعودی در راستای تقویت و تقابل با ایران، دو برنامه جدی را در حوزه نظامی مورد توجه قرار داده است:
تلاش برای دست یابی به سلاح هسته ای
روزنامه گاردین در ۱۸ سپتامبر ۲۰۰۳ خبر از به دست آوردن سند استراتژیکی داد که در آن از گزینه های عربستان برای دستیابی به بازدارندگی هسته ای سخن رفته است. طبق این سند سه گزینه مطرح عبارتند از:
- ساخت بمب یا دستیابی به توانمندی هسته ای در راستای داشتن توانایی بازدارندگی مستقل؛
- حفظ ائتلاف یا وارد شدن به ائتلافی با یکی از قدرت های هسته ای که پیشنهاد حفاظت هسته ای از ریاض را پذیرفته باشد یا بپذیرد؛
- تلاش برای ایجاد منطقه خاورمیانه عاری از تسلیحات هسته ای و امضای توافقنامه در این زمینه.
براساس اطلاعات موجود، توانمندی های عربستان برای یک برنامه هسته ای نظامی مناسب و کافی نیستند. همچنین گزینه خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای، عملا بدلیل رژیم صهیونیستی غیر ممکن است. در نتیجه عربستان سعودی از سال ها پیش در صنایع دفاعی و هسته ای پاکستان سرمایه گذاری کرده تا در مقابل، اسلام آباد در زمان نیاز ریاض به بمب هسته ای، آن را در اختیار این کشور قرار دهد.
گفتنی است اولین زمزمه ها درباره حرکت عربستان به سمت دستیابی به سلاح هسته ای با فرار محمد خیلوی، دیپلمات سابق عربستانی در سازمان ملل، در سال ۱۹۹۴ به آمریکا شنیده شد. مدارک خلیوی حاکی از آن بود که عربستان سعودی هم چنین در دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به برنامه هسته ای پاکستان و عراق کمک نظامی کرده است به امید اینکه این کشورها پس از موفقیت تولید سلاح هسته ای به حفظ امنیت عربستان سعودی در مواقع بحرانی کمک نمایند. این مدارک نشان دهنده ی تولید بومی و خرید خارجی در راهبرد کسب بازدارندگی هسته ای است.
توسعه برنامه موشکی
راهبرد دیگر عربستان تاکید بر توسعه برنامه موشکی است. در این راستا ریاض در صدد گسترش برنامه‌های موشکی قاره پیما است و بر اساس گزارش روزنامه تایم و سایت ورلد دیفنس، ریاض به مذاکرات ایران و کشورهای غربی بدبین است و در نتیجه مجموعه‌ای از موشک‌های قاره پیمای بالستیک زمین به زمین و موشک‌های کروز ساخت انگلیس را جمع آوری کرده است.
همچنین سایت صهیونیستی دبکا در گزارشی با اشاره به رژه نظامی عربستان در اردیبهشت سال جاری نوشت: عربستان سعودی نخستین کشور در خاورمیانه است که آشکارا موشک های هسته ای DF۳ خود را به نمایش گذاشت. از نظر دبکا این نمایش به معنای اعلام عمومی این موضوع است که عربستان سعودی موشکی قادر به حمل کلاهک هسته‌ای دارد.
DF۳ دارای برد ۲۶۵۰ کیومتر و مجهز به یک کلاهک هسته ای است و گفته می شود که عربستان ۲۷ سال پیش آنها را از چین خریداری کرده اما پکن تا کنون واکنشی به این خبر نشان نداده است.
اما سابقه تاکید عربستان بر توان موشکی، محدود به سال‌های اخیر نیست و نگاهی به پیشینه شکل‌گیری این موضوع و اطلاعات موجود مرتبط با آن در عربستان، ما را از ابعاد این برنامه آگاه‌تر می‌کند. طبق اطلاعات موجود در سایت وزارت دفاع عربستان، برنامه این کشور در حقیقت از سال ۱۹۸۰ آغاز شده است.
وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) نیز اخیراً اعلام کرد که توافقنامه ای به ارزش ۱۴۴ میلیون دلار برای فروش موشک های هل فایر به همپیمانان اصلی خود در نبرد علیه گروهک تروریستی داعش از جمله قطر، عراق و عربستان منعقد کرده است. همچنین چند وقت پیش روزنامه فایننشال تایمز از موفقیت شرکت های تسلیحاتی در هراساندن کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و فروش سامانه‌های ضد موشکی و پهپادهای شناسایی به امارات و عربستان خبر داد.
چشم انداز آینده فروش سلاح در خاورمیانه
عربستان در حالی به بزرگترین واردکننده سلاح در سال ۲۰۱۴ تبدیل شده که در آینده نیز روند خرید تجهیزات نظامی این کشور تقویت خواهد شد. این در حالی است که در اکثر کشورهای خاورمیانه( بحرین، یمن، سوریه، عراق، لیبی، مصر و ...) درگیری و جنگ برقرار است و به نظر می رسد منافع آمریکا در این راستا نیست که این درگیری ها را خاتمه دهد بلکه به نوعی به مدیریت آشوب در منطقه برای رسیدن به اهداف خود می پردازد. به عبارتی بهتر ایجاد ناآرامی در مناطق مختلف جهان یکی از استراتژی‌های آمریکا برای فروش سلاح و تجهیزات نظامی است و منطقه خاورمیانه همواره به عنوان یکی از بزرگترین مشتریان سلاح‌های آمریکایی موج‌هایی مختلفی از درگیری نظامی را تجربه کرده است و جالب آنجاست که تجهیزات خریداری شده توسط اعراب در طول دو دهه گذشته هرگز در جایی به غیر از منافع آمریکا مورد استفاده قرار نگرفته است.
در حقیقت خرید چنین تسلیحاتی باج و رشوه ای است که کشورهای عربی به غرب و آمریکا می دهند تا شرکت های صنعتی آنها را از ورشکستگی نجات داده و به اقتصاد بحران زده آنها کمک کنند.
از سوی دیگر باید توجه داشت که نگرانی ها از عاقبت حجم خریدهای تسلیحاتی عربستان سعودی زمانی افزایش پیدا می کند که بدانیم ریاض با گروه های تکفیری موجود در منطقه دارای روابط نزدیک و پیچیده ای است و نیز برخی سلاح های پیشرفته موجود در دست گروه های تکفیری بر اساس گزارشات متعدد از طریق عربستان سعودی به دست آنها رسیده است. همچنین آمریکا با بازی دادن امارات، عربستان و قطر در ائتلاف علیه داعش به دور جدید فروش سلاح به اعراب خاورمیانه می‌اندیشد و این گونه تا حدی نیز به این کشورها اعتماد به نفس می بخشد.
اما باید اذعان کرد واردات گسترده سلاح توسط عربستان سعودی درحالی است که عمده فعالیتهای این کشور غیر از مانورهای نظامی، تنها به همکاری با نظامیان آل خلیفه در سرکوب مردم بحرین، و سرکوب اعتراضات مسالمت آمیز مردمی در مناطق شرقی عربستان و یمن محدود بوده است.
کد مطلب: 263021
آدرس مطلب: http://alef.ir/vdcb5fb58rhb0gp.uiur.html?263021
الف
http://alef.ir
