به گزارش الف، در سایه سیاست‌های جدیدی که «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه در پرونده‌های خارجی این کشور در پیش گرفته ، آنکارا اخیرا به دنبال ایجاد تغییراتی در  اهداف راهبردی خود در سوریه است. از جمله این تحولات می‌توان به تلاش برای تغییر ساختار سیاسی مخالفان نظام دمشق و  نیروهای تحت سیطره ترکیه در سوریه اشاره کرد.  

بر اساس این رویکرد، ترکیه به دنبال ایجاد تشکیلاتی در سوریه با الگوی بسیار نزدیک به الگوی طالبان در افغانستان است. این مسئله موجب می‌گردد تا ترکیه از برخی اهداف ظاهری خود در سوریه همانند حمایت از «اخوان المسلمین» دور شود.

از زمان سیطره طالبان بر افغانستان در آگوست ۲۰۲۱ و خروج نیروهای آمریکایی از این کشور، رویکردی که این جنبش پیش گرفت، شور و شوق جریان‌های افراطی در سوریه و دیگر گروه‌ها را برانگیخت؛ به ویژه گروه‌هایی که مرتبط با اخوان‌المسلمین هستند. از سوی دیگر تحرکاتی که اکنون ترکیه در مناطق شمالی سوریه انجام می‌دهد حاکی از آن است که  آنکارا قصد دارد فعالیت‌های گروه‌های تحت سیطره خود در سوریه را از الگوی اخوان المسلمین دور و به الگوی طالبان نزدیک کند. این مسئله را می‌توان در تغییر رفتار ترکیه با اخوان المسلمین و حذف برخی از شخصیت‌های برجسته آن دید.

در حال حاضر ترکیه قصد دارد نقش اخوان المسلمین را در عرصه سوریه کمرنگ کند که علت آن به وضعیت موجود در مناطق تحت کنترل آنکارا در سوریه و نیز تغییر سیاست خارجی ترکیه برمی‌گردد. اردوغان طی دوره اخیر تلاش کرده تا با هدف کسب منافع اقتصادی روابط خود را با امارات و عربستان که دیدگاه منفی به اخوان المسلمین دارند بهبود ببخشد. در همین راستا گشایش قابل توجهی در مناسبات ریاض و آنکارا مشاهده شده و بعد از سفری که چند ماه قبل اردوغان به عربستان داشت، این بار «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی میهمان ترک‌ها شد.

اخراج رهبران اخوان المسلمین از ترکیه به منظور از سرگیری روابط ترکیه و مصر و تعطیل کردن شبکه های تلویزیونی این گروه در خاک ترکیه در همین چارچوب انجام شد. 

از طرف دیگر «سالم المسلط» رئیس ائتلاف معارضین سوریه پس از سفر اردوغان به عربستان، ۱۷ عضو این ائتلاف که بیشتر آن‌ها از گروه اخوان المسلمین بودند را به بهانه تقویت ائتلاف برکنار و چهار فراکسیون داخل ائتلاف را منحل کرد.

ترکیه همچنین بهبود مناسبات با مصر را نیز آغاز کرده و در همین چارچوب محدودیت‌های زیادی علیه «اخوان مصر» اعمال می‌کند. 

این تحرکات به ویژه بعد از آن صورت گرفت که مخالفان حزب عدالت و توسعه ترکیه اعلام کردند که سیاست‌های اخوانی این کشور، ترک‌ها را از سرمایه گذاری کشورهای حوزه خلیج فارس محروم کرده است. از طرف دیگر کنگره آمریکا لایحه‌ای برای قرار دادن اخوان المسلمین در لیست تروریسم تصویب کرده که اگر اجرایی شود، تدوام رابطه ترکیه با این گروه پیامدهای زیادی برای ترک‌ها خواهد داشت. 

در این میان گروه افراطی تحریرالشام به عنوان عنصری ظاهر شده که ترکیه می‌تواند برای ایجاد وضعیتی مشابه «طالبان»، در سوریه روی آن سرمایه‌گذاری کند. به ویژه بعد از اینکه تحریر الشام از گروه تروریستی القاعده جدا شده و روابط اطلاعاتی خود با آمریکا را تقویت کرده است. 

در این راستا اخیرا «ابو محمد الجولانی» سرکرده هیئت تحریرالشام به دنبال گسترش نیروهای خود در حومه شمالی حلب است و ترکیه نیز به او چراغ سبز نشان داده تا گروه‌هایی که با اخوان المسلمین ارتباط دارند را حذف کند.  الجولانی نیز که بر مناطقی از ادلب مسلط شده در حال پیشروی در مناطق تحت کنترل نیروهای وابسته به اخوان المسلمین است. همچنین درگیری‌های اخیر در حومه شمالی سوریه را نمی‌توان جدا از این تحرکات دانست.

البته هرچند که رویکرد ظاهری ترکیه حذف جزئی اخوان المسلمین از عرصه سیاسی و میدانی سوریه است اما برای فهم بهتر هدف ترکیه باید نقش اخوان المسلمین در سوریه از سال 1930 را مورد بررسی قرار داد. بعد از ظهور جنبش‌های جهادی در کشورهایی مانند افغانستان که به عراق و سوریه نیز رسید، نقش اخوان المسلمین در این کشور پررنگ‌تر شد و تحت حمایت ترکیه قرار داشت.

اما در مرحله فعلی ترکیه قصد دارد ضمن تغییر سیاست خارجی خود و ملاحظاتی که مجبور است در تعامل با اخوان المسلمین در نظر بگیرد، یک پوشش سیاسی برای این گروه ایجاد و آن را مشابه جنبش طالبان افغانستان معرفی کند که البته بر خلاف شاخص‌های ظاهری موجب تعمیق نقش اخوانی‌ها در سوریه خواهد شد. 

اما هنوز موانع زیادی در مسیر تحقق این هدف ترکیه وجود دارد که مهم ترین آنها حضور گروه‌های افراطی همچون تحریرالشام در سوریه است و می‌تواند منجر به درگیری گسترده میان این گروه با نیروهای وابسته به اخوان‌المسلمین گردد. از طرف دیگر این هدف آنکارا کمی دور از واقعیت است. اخوان و طالبان مانند دو جزیره‌ی کاملاً جدا و دورافتاده هستند که باهم هیچ‌گونه نسبت ایدئولوژیکی و سیاسی ندارند و حتی بسیار ناسازگار با یکدیگرند. بنابراین آنکارا اگر با سیاست‌های چرخشی خود که البته اعتباری به آن نیست و طبق منافع اردوغان باز هم می‌تواند تغییر کند، قصد تجدید نظر در تعاملات خود با اخوان‌المسلمین را دارد گزینه‌ای جز قطع رابطه با این گروه پیش روی خود ندارد.