گروه تعاملی الف - سید ابوالفضل هاشمی؛
اگر بپذیریم که طالبان از گذشته تا حالا یک واقعیت موجود بوده و هستند، جبهه پنجشیر تحت قیادت احمد مسعود نیز یک واقعیت موجود بوده، مانند طالبان، از فرزندان همین مرزو بوم اند که از یکسو از حقوقی برخوردارند و از سوی دیگر دغدغه برای حال و آینده مردم خود دارند. بنابراین، تحت هیچ شرایطی به صلاح نیست دو واقعیت موجود، آنهم اتباع یک کشور و دارای حقوق برابر، در مقابل هم قرار بگیرند و تلاش نموده، به زور اسلحه، خواست های خودرا علیه دیگری، طرح و محقق کنند.
افغانستان، ظرفیت داخلی و نیز منطقه ای و جهانی جنگ را ندارد، پس بهترین و ضروری ترین موضوع، برقراری صلح و ثبات و امنیت و به رسمیت شناختن حقوق مذهبی و شهروندی آحاد اتباع و ایجاد حاکمیت با ساختار وسیع و مشارکت نمایندگان تمام مردم افغانستان است.
چهار دهه بحران افغانستان و بلکه تاریخ دو صده و اندی اخیر آن، ثابت کرده است که زور سلاح کاربرد ندارد، نه برای جناح های داخلی و نه کشورهای خارجی، چه همسایه و چه ابرقدرت هایی مثل آمریکا و به طبع آن در برابر زور نظامی، مقاومت و تقابل جدی محلی و در نهایت سرتاسری شکل خواهد گرفت. بر اساس این نگاه، بحث حق و باطلی متصور نیست، بلکه هم طالبان و هم جبهه پنجشیر، به عنوان دو نیروی هموطن، بایستی به این حقیقت پی ببرند که تنها تن دادن به مفاهمه و گفتگو راهکار اصولی خروج از تنش، خشونت و بحران کنونی است و با سازش، در کنار هم قرار گرفته، دست در دست هم داده، برای برقراری آرامش و ثبات و ایجاد حاکمیت دلخواه اسلامی و ملی تلاش ورزند.
در غیر این صورت؛ کشته شدن از هردو طرف و تخریب زیر ساخت های کشور توسط هرکدام، به ضرر مردم و افغانستان بوده و از این بستر نا بسامان و به هم ریخته، دشمنان داخلی، منطقه ای و بین المللی بهره برده، تا سال های سال تجربه تلخ دیگر، در برابر مردم افغانستان و کشورهای منطقه قرار خواهد گرفت. امروز روز تلاش برای آرامش، سازندگی و رشد افغانستان است و برای سرمداری چنین رویکردی لازم است طالبان تصویرسازی قبلی از اقداماتش را با تصاویری جدید از اعمالش بازسازی و نوسازی کند. طالبانیان ادعا می کنند که با شکست نیروهای اشغالگر امریکایی و ناتو توانسته اند استقلال افغانستان را به دست آورند و جشن پیروزی برپا کردند؛ اما سفر سرزده ژنرال بلندپایه پاکستانی به کابل، اشغال مجدد افغانستان توسط همسایه جنوبی را یادآور می شود و سخن هشدار آمیز اینجاست که اگر طالبان به واقع استقلال افغانستان را به دست آورده، اصل اصیل را، نه تنها باید در برابر قدرت‌های اشغالگر جهانی حفظ کنند؛ بلکه در عین حال در قبال کشورهای توسعه طلب و سلطه جوی منطقه و همسایه نیز از آن پاسداری کنند و اجازه ندهند که استقلال سیاسی کشور از سوی آنان نقض شود.
جنرال فیض حمید رئیس سازمان استخبارات نظامی پاکستان سرزده وارد کابل می شود و بسیاری را شگفت زده و غافلگیر می کند. رئیس سازمان "آی اس آی" در شرایطی وارد کابل شد که هنوز دولت رسمی طالبان اعلام نشده و افغانستان در خلأ قدرت است به این ترتیب مشخص نیست که چه کسی اداره امور کشور را برعهده دارد و بلندپایه ترین مقام استخباراتی پاکستان به میزبانی چه دولتی وارد یک کشور مستقل شده است. گفته می‌شود که او به دعوت طالبان به کابل سفر کرده؛ اما دولت پاکستان به طور رسمی هنوز حاکمیت طالبان بر افغانستان را به رسمیت نشناخته و بر اساس عرف دیپلماتیک برقراری مراوداتی در سطح سفر رئیس استخبارات چیزی نیست که قابل توجیه باشد. انتظار می رود که هرگونه تصمیم گیری برای آینده سیاسی افغانستان، تشکیل نظام جدید و تعیین ساختار و ترکیب دولت آینده، بدون دخالت، اِعمال نفوذ و یا مدیریت مستقیم کشورهای خارجی و سازمان‌های اطلاعاتی صورت گیرد.
بر همین اساس طالبان و چهره‌هایی که در پنجشیر علیه این گروه می جنگند و در دو سوی یک نبرد قرار دارند چه از راه جنگ چه از راه صلح، بحران را باید خودشان حل و فصل کنند و به مثابه دوطرف افغانستانی راهی برای عبور از آن دریابند. اما در صورتی که یکی از طرف ها برای کسب پیروزی در جنگ پنجشیر از سازمان های استخباراتی و جاسوسی خارجی کمک بگیرد و یا اتاق عملیات جنگ را به خارجی ها بسپارد در آن صورت این جنگ نه تنها ملی نیست و نمی تواند موضوعی داخلی باشد؛ بلکه به مشروعیت یکی از طرف ها کمک می کند و به جنگ آنان در برابر طالبان، صبغه استقلال‌طلبانه و آزادی خواهانه می بخشد.
با توجه به این مسایل، طالبان باید در مدیریت سیاست خارجی خود در قبال کشورهای همسایه، منطقه و قدرت‌های جهانی حساسیت‌های شدید مردم افغانستان در قبال استقلال حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشور را در نظر بگیرند و مهمتر از آن، فارغ از اینکه در گذشته چه ارتباطات و پیوندهایی با پاکستان داشته اند و به طور مشخص، نقش سازمان جاسوسی "آی اس آی" در سازماندهی و رهبری نظامی و سیاسی تحریک طالبان چه بوده است، افغانستان امروز که شاهد شکست یکی دیگر از ابرقدرت‌های اشغالگر خارجی است بیش از هر زمان دیگری نیازمند حفظ استقلال و تمامیت ارضی خویش است و طالبان باید در این زمینه در تعامل با جناح ها و جریان های سیاسی، قومی و مذهبی کشور سیاست خارجی مستقلانه، مقتدرانه و مؤثر را اتخاذ کنند و اجازه ندهند که در همین آغاز راه و در آستانه تولد نظم جدید سیاسی، کشورهای بیگانه زمام امور را به دست بگیرند و به جای مردم افغانستان برای سرنوشت آنان خط و نشان بکشند و چشم انداز سیاسی و امنیتی کشور را مهندسی کنند.