بنیامین نتانیاهو سفر روز 11 ماه مارس (21 اسفند99) خود به امارات متحده عربی را لغو کرد، این چهارمین تلاش بنیامین نتانیاهو برای دیدار از امارات بعد از توافقات ابراهیم است که نقش بر آب شد. شاهزاده حسن فرزند عبداله خود را آمادۀ دیدار از مسجد الاقصی کرده بود اما اسرائیل قبول نکرد. اینگونه پادشاه خشمگین شد. وی میداند که برای نتانیاهو دستیابی به محمد بنزاید در ابوظبی بسیار حائز اهمیت است. بدین ترتیب سفر وی لغو گردید. چنانچه عازم ابوظبی میشد قادر بود فقط دو ساعت در آنجا بماند زیرا ناگزیر به بازگشت به منظور دیدار با نخست وزیران چک و مجارستان در رابطه با مقابله با کرونا بود.
پیش از این "بنی گانتز" مدتها بود که نتانیاهو را به نادیده گرفتن عبداله متهم کرده بود لیکن واقعیت این است که اردن هم در مخالفت با انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس و نیز توافقات ابراهیم به فلسطینیان ملحق شده بود. ملک عبداله روی 70 درصد فلسطینیانی حساب میکند که تبعۀ کشورش هستند. در نتیجه اردن حریم هوایی خود را برای هواپیمای نخست وزیر اسرائیل مسدود کرد به طوریکه توجه محافل کارشناسی به سوی این موضوع جلب شد که برای نتانیاهو و حزب لیکود و از نقطه نظر نزدیک بودن انتخابات پارلمانی در اسرائیل، سفر به امارات متحده عربی بسیار مهم بود از طرفی قرار بود، در این سفر، چشم انداز تحکیم همکاری بحث و بررسی شود. همچنین، قرار بود، در آنجا، نتانیاهو با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، نیز دیدار کند.
سال گذشته، رسانههای گروهی جزئیات جلسه محرمانه را که در سواحل دریای سرخ میان محمد بن سلمان و نتانیاهو برگزار شده بود، منتشر کردند. این دیدار با میانجی گری مایک پومپئو انجام شد، نشستی که هیأت اسرائیل خواهان عادی سازی روابط رسمی بود. اما، در آن ایام، ولیعهد عربستان سعودی از این امر امتناع کرد. این عقیده مطرح است که لغو سفر به امارات متحده عربی، به خاطر امتناع اردن از دسترسی اسرائیل به حریم هواییاش بوده است، کارشناسان معتقدند سفر نتانیاهو به امارات متحده عربی برای بسیج مخاطبان داخلی در آستانه برگزاری انتخابات پارلمانی در اسرائیل بسیار مهم بود. توافقنامه ابراهیم، یکی از دستاوردهای مهم در عرصه سیاست داخلی بنیامین نتانیاهو به شمار میرود و نشانگر تلاشهای وی است. این روند، همچنین، باعث تحکیم روابط میان اسرائیل و امارات متحده عربی شد. این دو کشور در عرصه های تبادل تکنولوژی، سرمایهگذاریهای مشترک در بنادر و همکاری راهبردی علیه ایران و ترکیه همکاری نزدیکی دارند.
البته در رابطه با چشمانداز ازسرگیری روابط رسمی میان اسرائیل و عربستان سعودی میتوان گفت که در حال حاضر، دشواریهایی بروز کرده است. روابط میان اسرائیل و عربستان سعودی در سطح همکاری غیر رسمی است. احتمال دارد، محمد بن سلمان به رسمیت شناخته شدن اسرائیل را به عنوان گامی به سوی برقراری مجدد روابط با امریکا بداند، اما او تا زمانی که پدرش (منتقد عادیسازی روابط میان اعراب و اسرائیل) تغییر عقیده نداده، وضعیت داخلی را به خطر نمی اندازد.
جو بایدن و بنیامین نتانیاهو به هیچ وجه با هم دوست نیستند. سایۀ این دو شخص تحول در روابط این دو کشور را به مخاطره میاندازد. ترامپ، رئیسجمهور پیشین آمریکا شباهتهای بسیاری به نتانیاهو داشت. وی مشاوران و اقوام یهودی داشت که اکثرا با جناح راست اسرائیل همسو بودند. نتانیاهو و مشاوران نزدیکش نیز به راحتی یک راه ارتباطی و روشی برای اعمال نفوذ در تصمیمگیریهای آمریکا پیدا میکردند.
در شرایطی که روزهای پایانی شمارش معکوس انتخابات اسرائیل را طی میکنیم؛ شرایط بیرونی این رژیم چندان که پیشبینی و تصور میکردند، نیست چراکه جو بایدن و بنیامین نتانیاهو به هيچ وجه با هم دوست نیستند. سایۀ این دو شخص تحول در روابط این دو کشور را به مخاطره میاندازد. ترامپ، رئیسجمهور پیشین آمریکا شباهتهای بسیاری به نتانیاهو داشت. وی مشاوران و اقوام یهودی داشت که اغلب با جناح راست اسرائیل همسو بودند. نتانیاهو و مشاوران نزدیکش نیز به راحتی یک راه ارتباطی و روشی برای اعمال نفوذ در تصمیمگیریهای آمریکا پیدا میکردند.
برای جناح راست اسرائیل نیز ریاست جمهوری ترامپ رویایی بود که به حقیقت پیوست. چهار سالی مملو از هدایا. آمریکا از توافق هستهای با ایران خارج شد، سفارت آمریکا از تل اویو به اورشلیم انتقال یافت. حاکمیت اسرائیل بر بلندیهای جولان به رسمیت شناخته شد. به جاناتان پولارد، جاسوس سابق اسرائیلی اجازه داده شد به اسرائیل انتقال یابد. در جهت صلح و عادیسازی روابط میان اسرائیل و چهار کشور عربی نیز گامهایی برداشته شد.
نتانیاهو در وجد چنین هدایای رویایی نیز اعلام کرده بود که اسرائیل هرگز دوستی مانند ترامپ در کاخ سفید نداشت اما امروز مشکل اصلی نتانیاهو این است که دولت جدید آمریکا مملو از مشاوران و مقامات سابق اوباماست که اکنون توسط بایدن رهبری میشوند. رابرت مالی، نمایندۀ ویژه آمریکا در امور ایران یکی از کهنه کاران دولت اوباما است که برخی از مشاوران نتانیاهو معتقدند که بیش از حد در قبال ایران حساس است، ترس صهیونیستها این است که بازماندگان اوباما همچنان به خط مشی رئیس جمهور پیشین وفادار بمانند. البته فقط ایران مطرح نیست. مخالفت نتانیاهو با دولت جدید آمریکا به توافق قرن ترامپ با فلسطینیان نیز مربوط میشود که به شدت تحت تأثیر اسرائیل بود و اکنون دیگر از بحث خارج شده است. اما چه چیزی جایگزین آن خواهد شد؟ بدیهی است که بایدن به جنگ فلسطین به عنوان یک اولویت مطلق نمینگرد.
نتانیاهو در آینده ممکن است شاهد افزایش تنش در خصوص گسترش کرانۀ باختری شود مسألهای که ترامپ در چهار سال اخیر عامدانه نادیده گرفته بود. در جبهۀ سوریه و لبنان به نظر میرسد که اسرائیل همچنان با حمله به کاروانها و پایگاههای ایران و حزب الله راه جنگ را در پیش بگیرد. سوالی که مطرح است این است که آیا دولت بایدن حمایت کامل خواهد کرد یا زمانی که گفتگوهای میان آمریکا و ایران از سرگرفته خواهند شد، با احتیاط عمل خواهد کرد. البته اسرائیل همچنان یک متحد مهم برای آمریکا باقی خواهد ماند و واشنگتن به آن به عنوان منبع بزرگ راهبردی در خاورمیانه خواهد نگریست.
البته نتانیاهو که خود را برای برگزاری انتخابات سراسری روز ۲۳ مارس (سوم فروردین 1400) آماده میکند همچنان به خط و نشان کشیدن هایش ادامه میدهد به طوری که در جمع هوادارانش گفت: هرکس که از سیاستهای ما حمایت کند، من با او هستم و هر کس که ما را به خطر اندازد - به عنوان مثال، با سیاستهای خود در قبال ایران هستهای که تهدیدی وجودی برای ما محسوب میشود - من با او مخالفم و برایم مهم نیست که دمکرات باشد یا نباشد، نتانیاهو در مورد عدم تماس تلفنی بایدن با خود، گفت: ما حدود ۴۰ سال روابط دوستانه داشتهایم و یکدیگر را میشناسیم و بر مواضع متعددی اتفاق نظر داریم، ولی اختلاف نظرهایی در مورد ایران و فلسطینیان نیز وجود دارد. البته این سخنان در حالی بیان میشود که برای بنیامین نتانیاهو بدترین مجازات نادیده گرفته شدن است: او که مباهات میکرد با دونالد ترامپ رابطه شخصی خاصی داشته و می تواند دستور کار رئیس جمهور آمریکا را تعیین کند، اکنون باید منتظر حتی یک تماس جوبایدن بماند.
سه ماه از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و حدود چهار هفته از آغاز به کار بایدن میگذرد، لیست سران کشورها و دولتهایی که کاخ سفید با آنها تماس میگیرد، هر روز طولانی تر شده و به همراه آن نتانیاهو بیشتر تحقیر میشود. اگر بایدن نتانیاهو را نادیده میگیرد فقط به خاطر رابطه نزدیک او با ترامپ نیست، بلکه بایدن فراموش نکرده که نتانیاهو پیشتر اوباما را بارها فریب داده و همچنین نخست وزیر اسرائیل با تلاش های اوباما برای پیشبرد روند صلح خاورمیانه مقابله کرده است. البته نتانیاهو به بایدن، و بایدن نیز به نتانیاهو نیاز دارد. اولین عامل، پول است: اسرائیل سالانه حداقل حدود سه میلیارد دلار کمک نظامی دریافت میکند. بایدن می تواند از این کمکهای نقدی به عنوان اهرم فشار برای نفوذ و محدودسازی نتانیاهو استفاده کند.
همکاری بین آمریکا و اسرائیل با توجه به ایران نیز ضروری است. نتانیاهو دیگر نمیتواند همانند هنگام فسخ توافق هسته ای با ایران، بر ترامپ تاثیر بگذارد. اسرائیل با حملات شدید خود به مواضع ایران در سوریه، در درگیری های خاورمیانه مداخله میکند. این بدان معنی است که این کشور نقشی اساسی در اجرای سیاست رئیس جمهور جدید آمریکا در قبال ایران خواهد داشت.