به گزارش الف، چندی قبل نیز دکتر مینو محرز، متخصص بیماری های عفونی و عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا نیز گلایه کرد: « عطاری‌ها باید جمع شوند، چون متاسفانه بخشی از طب‌سنتی وارد سیستم عطاری شده است. ما اصلا عطاری را قبول نداریم. به همین دلیل از این طب مکمل سوء‌استفاده می‌شود. در کشور ما مردم را به عطاری عادت داده‌اند و متاسفانه این خطرناک است، چون ما اصلا نمی‌دانیم گیاهی که در عطاری وجود دارد اصلا چه چیزی است.»
او تاکید می کند: «کسانی که عطاری راه انداختند، طب سنتی را به یک مسیر بسیار غلط بردند. این طب سنتی که دانشکده و متخصص دارد را باید از عطاری‌ها جدا کرد. ما عطاری را به هیچ‌وجه قبول نداریم. متاسفانه از اول پاندمی کرونا، تبلیغات عجیبی از عطاری‌ها در فضای مجازی می‌دیدیم یا حتی فردی تبلیغ ادرار شتر را می‌کرد. اینها آبروی طب سنتی را هم برده‌اند.»
نیمی از عطاری‌ها مجوز ندارند
فرآیند نظارت بر عطاری ها چندان قوی و شفاف نیست. خیلی از عطاری ها حتی از صنف خود هم مجوز ندارند. چندی قبل نیز سازمان غذا و دارو اعلام کرد که حدود 40 تا 50 درصد عطاری ها اصلا مجوز ندارند. این سازمان بارها اعلام کرده است که در بهترین حالت فقط می‌تواند عطاری‌هایی را مورد نظارت قرار دهد که عضو صنف باشند.
هم اکنون سازمان غذا و دارو، وزارت کشور، وزارت صنایع، معادن و تجارت، نیروی انتظامی و اصناف، مسئول نظارت بر عطاری ها هستند. همین وجود ناظران متعدد باعث شده است که موازی کاری در حوزه نظارت بر عطاری ها به وجود بیاید.
مهناز خانوی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و مدیرکل سابق امور فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو هم درباره فرآیند پیچیده نظارت بر عطاری ها، توضیح می دهد: «عطاری‌ها به عنوان یک صنف فعال هستند و به همین دلیل، سازمان غذا و دارو طبق قانون، سازوکاری برای نظارت و ورود مستقیم به عطاری‌ها ندارد. در حال حاضر وزارت کشور به عنوان ناظر بر عطاری‌ها عمل می‌کند. باید توجه کرد که در استان تهران، عطاری‌ها جزو صنف سِقَط فروشان هستند که شامل بقالی‌ها و خرده‌فروشی است. سازمان غذا و دارو در کنار صنف از عطاری‌ها بازدید می‌کند و این همکاری مشترک وجود دارد. در موارد تخلف، نیروی انتظامی همراهی می کند و آنها امکان پلمب یا جمع‌آوری دارند. در نهایت، متخلفان به نهادهای قضایی معرفی می‌شوند و این نهادها موظفند که آنها را جریمه کنند. بنابراین سازمان غذا و دارو تنها به عنوان نهاد نظارتی، صنف را همراهی می‌کند.»
وزارت بهداشت باید متولی اصلی نظارت بر عطاری‌ها باشد
گذراندن دوره آموزشی در صنف و دریافت کارت معاینه پزشکی، عمده مدارک مورد نیاز برای تاسیس عطاری است. از آنجا که عطاری ها به عنوان یک صنف فعال هستند و صنوف هم تحت نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت فعالیت می کنند، بنابراین وزارت بهداشت به عنوان ناظر فرعی بر عطاری ها شناخته می شود.
دکتر مهدی گیلانه، متخصص طب سنتی در گفتگو با الف به اهمیت وجود ناظر واحد بر عطاری ها اشاره می کند و می گوید: «طبق قوانین بالادستی نظام سلامت، وزارت بهداشت متولی اصلی سلامت مردم به حساب می آید. هر بند و تبصره ای که بخواهد این قانون را دور بزند، قطعا خلاف قانون است. عطاری ها رسما با جان و سلامت مردم در ارتباط هستند، اما نظارت وزارت بهداشت بر عطاری ها، به هیچ وجه کافی و بازدارنده نیست، زیرا وزارت بهداشت به عنوان ناظر اصلی بر عطاری ها فعالیت ندارد. تاثیر عطاری ها دست کمی از تاثیر داروخانه ها ندارد، اما سطح نظارت بر عطاری ها، یک صدم سطح نظارت بر داروخانه ها هم نیست. متخصصان طب سنتی هم نسبت به حضور عطاری های بدون مجوز انتقاد دارند و انتظار داریم که برخورد قاطع تری با آنها صورت بگیرد.»
او تاکید می کند: «متاسفانه در برخی عطاری ها، داروهای شیمیایی و حتی متادون توزیع می شود. در دوران کرونا هم داروهای گیاهی تحت عنوان شفای کرونا در برخی عطاری ها توزیع شد که مورد تایید متخصصان طب سنتی نیست. این تخلف ها قطعا بازی با آبروی طب سنتی است. صاحبان عطاری ها، آموزش آکادمیک ندیده اند، اما مثل یک متخصص طب سنتی، نسخه تجویز می کنند، در حالی که وظیفه آنها نسخه پیچی و درمان نیست. اینها به اصالت طب ایرانی آسیب می زند.»
همچنین دکتر همایون حلاجیان، متخصص طب سنتی هم در گفتگو با الف به ریشه این مشکلات اشاره می کند و می گوید: «سال ها بی توجهی به طب سنتی و نادیده گرفتن طب کهن ایرانی، موجب شده است که برخی افراد غیرحرفه ای از این فرصت سوء استفاده کنند و همان نقش طبیب سنتی را بازی کنند. فقط در چند سال اخیر، چند دانشکده طب سنتی با تعداد محدودی دانشجو، شروع به فعالیت کرده است، در حالی که ما باید از خیلی سال قبل فرآیند تربیت طبیب سنتی را به شکل آکادمیک آغاز می کردیم. وقتی متخصص طب سنتی به تعداد کافی در دسترس نباشد، آن وقت برخی افراد از کمبود متخصص و از اقبال مردم به طب سنتی، سوء استفاده می کنند و با تجویز درمان های غیرعلمی به دنبال کسب درآمد نامشروع می روند.»
او خاطرنشان می کند: «تاسیس داروخانه های گیاهی که فقط تحت نظارت وزارت بهداشت فعالیت کند، می تواند جلوی جولان فعالیت عطاری های متخلف را بگیرد. تاسیس و حمایت از این داروخانه ها می تواند روند شفاف و قانونی برای توزیع گیاهان دارویی و داروهای گیاهی فراهم کند، اما در شرایط فعلی هر فردی می تواند هر نوع داروی گیاهی را از عطاری ها دریافت کند. اگر می خواهیم طب ایرانی از سوی متخصصان واقعی ترویج شود، باید چرخه توزیع داروهای گیاهی را قانونمند کنیم.»
بسیاری از مردم فکر می کنند که داروهای گیاهی کم عارضه هستند، اما کارشناسان طب سنتی تاکید دارند که مصرف خودسرانه یک داروی گیاهی می تواند عوارض جانبی همانند داروهای شیمیایی داشته باشد. درواقع، گیاهی بودن ساختار اصلی تولید یک دارو اصلا به معنی بی ضرر بودن آن نیست. به همین دلیل، مدیریت عطاری های سطح شهر می تواند کمک جدی به تامین سلامت مردم باشد.