به گزارش الف، مجموع جان باختگان این بیماری به بیش از ۳۱ هزار نفر رسیده و آمار روزانه قربانیان کرونا نیز از مرز 300 فوتی در روز گذشته است. بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، استان‌های تهران، اصفهان، قم، آذربایجان شرقی، خراسان جنوبی، سمنان، قزوین، لرستان، اردبیل، خوزستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان، بوشهر، زنجان، ایلام، خراسان رضوی، مازندران، چهارمحال و بختیاری، البرز، آذربایجان غربی، مرکزی، کرمان، خراسان شمالی، همدان، یزد و کردستان در وضعیت قرمز قرار دارند. استان‌های هرمزگان، فارس و گلستان نیز در وضعیت هشدار قرار گرفته‌اند.
حتی مقامات رسمی وزارت بهداشت هم تاکید دارند که عمق بحران فعلی، بسیار بیشتر از آمار و ارقام های رسمی است که اعلام می شود. به طور مثال، رضا ملک زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، با صراحت تاکید می‌کند: «آمار واقعی مبتلایان و فوت‌شدگان کرونا نسبت به آمار اعلام شده در رسانه‌ها، حتی به دو و نیم برابر هم می‌رسد.»
دولت چطور می‌توانست به مهار کرونا کمک کند؟
در این اوضاع و احوال وخیم، برخی کارشناسان تاکید دارند که سیاست های دولت به عنوان یکی از دو عنصر تعیین کننده در مهار کرونا نتوانسته است تاکنون در کنترل این پاندمی موثر باشد.
دکتر هوشنگ سیانکی، متخصص اقتصاد سلامت در گفتگو با الف، تاکید می کند: «در همه کشورهایی که موفق به مهار نسبی کرونا شده اند، دولت توانسته است نقش مهمی در کنترل بحران داشته باشد. هرچقدر هم که مردم به رعایت پروتکل های بهداشتی اقدام کنند، همواره در هر جامعه ای یک گروه ناهمراه پیدا می شوند که پروتکل ها را نادیده بگیرند. وظیفه دولت دقیقا این است که همین جمعیت ناهمراه را از طریق فرهنگ سازی یا اعمال جریمه به مسیر همراهی با مردم بکشاند، اما در کشور ما این نقش دولت به خوبی ایفا نشده است.»
او یادآور می شود: «فقط دولت است که می تواند پروتکل های دقیقی برای سفرهای بین شهری ابلاغ کند، اما بعد از گذشت بیش از هفت ماه از بحران کرونا همچنان پروتکل ویژه ای در خصوص سفرها نداریم. حتی شاهد هستیم که برخی محدودیت های موقت برای کنترل سفرهای غیرضروری هم به خوبی اجرا نمی شود. حال در چنین شرایطی معلوم است که در نبود پروتکل های شفاف برای سفرها، عده ای به شهرهای دیگر بروند، زیرا هیچ مانعی را در پیش روی خود نمی بینند. اگر نظارت دقیقی صورت می گرفت و دولت به نقش نظارتی خود به درستی عمل می کرد، بخش زیادی از این سفرها نیز کنترل می شد. یعنی اگرچه بخشی از مردم نیز در بروز شرایط فعلی کرونا مقصر هستند، اما نقش دولت در بحرانی شدن موج سوم کرونا، بیش از نقش مردم است، چون قدرت تصمیم گیری و اعمال قانون و جرایم در دست دولت قرار دارد.»
سیانکی با اشاره به وضعیت وخیم ارائه خدمات در نظام سلامت، خاطرنشان می کند: «نظارت ضعیف بر اجرای پروتکل های بهداشتی موجب شده است که فشار کاری کادر درمان بیشتر شود. الان در شرایطی قرار داریم که جامعه پزشکی در حال پرداخت هزینه کم کاری سایر نهادهای ناظر و مسئول است. اینکه توان نظام سلامت را بی نهایت فرض کنیم و فکر کنیم که همواره کادر درمانی وجود دارد که مراقب بیماران مبتلا به کرونا باشد، این تفکر کاملا غلط و بسیار آسیب زننده است. در صورت افزایش بیش از حد مراجعان اصلا دور از انتظار نیست که مراکز درمانی، بخصوص در کلانشهرها نتوانند پاسخگوی بیماران مبتلا به کرونا باشند.»
چرا به این نقطه بحرانی رسیدیم؟
با وجود انتقاداتی که نسبت به عملکرد دولت در حوزه کنترل کرونا وجود دارد، برخی از کارشناسان هم معتقدند که برخی از تبعات و عوارض شرایط فعلی، ارتباطی به عملکرد دولت ندارد.
دکتر محمود صابریان، کارشناس مدیریت مالی در گفتگو با الف، عنوان می کند: «بخشی از تبعات کرونا در بین اغلب کشورها مشترک است و نباید فکر کنیم که این شرایط وخیم فقط گریبانگیر ما شده است. در همه کشورها با شیوع کرونا شاهد موج بیکاری، سقوط بازارهای مالی و به خطرافتادن معیشت مردم بودیم. کشور ما نیز از این شرایط مستثنی نبود. نکته مهم اینجاست که کشورهایی با وضعیت اقتصادی بهتر، موفق شدند که حمایت بیشتری از مردم و نظام سلامت داشته باشند. در نتیجه در اغلب این کشورها، کرونا با تبعات کمتری خودنمایی کرد.»
او یادآور می شود: «البته این حرف به این معنا نیست که دولت در حوزه مدیریت کرونا کاملا درست عمل کرده است، بلکه حرف این است که بخشی از تبعات فعلی کرونا اجتناب ناپذیر است. یعنی در صورت روی کار بودن هر دولتی، بخشی از پیامدهای فعلی کرونا اتفاق می افتاد. با این حال، در بسیاری از حوزه ها مثل حمایت از اقشار محروم، دولت نتوانسته است به نقش حمایتی خود عمل کند. خیلی از مردم مجبور هستند که از سیستم حمل و نقل عمومی شلوغ و ناایمن استفاده کنند تا به محل کار بروند. خیلی ها روزمزد هستند و برای درآمدزایی روزانه مجبور هستند در محیط های پرخطر حاضر باشند. حمایت مالی از این گروه از شهروندان برای کنترل بهتر کرونا انجام نشد.»
صابریان تصریح می کند: «عملکرد دولت در بخش نظارت های بهداشتی می توانست بسیار بهتر از این باشد. تشدید نظارت ها به بودجه مضاعفی هم نیاز نداشت و بار مالی چندانی به دولت تحمیل نمی کرد، اما سطح نظارت ها برای کنترل بازارها، سفرها و تجمعات چندان کارآمد نبوده است. جریمه کردن افرادی که ماسک نمی زنند نیز فعلا در حد حرف باقی مانده است. در این بین باید در نظر داشت که اتفاقا برخلاف باور عمومی هرچقدر آمار فوتی های کرونا بیشتر شود، به همان نسبت هم میزان آسیب دیدن بازارهای مالی و تجاری بیشتر می شود. فقط در شرایط باثبات و ایمن است که بازارها رشد می کند. وقتی موج ابتلا به کرونا به مرز غیرقابل کنترل برسد و ترس عمومی فراگیر شود، آن وقت میزان مراجعه عمومی به اغلب بازارها نیز کاسته خواهد شد و موج ورشکستگی بازارها تشدید می شود.»
در شرایطی که موج سوم کرونا زبانه می کشد و برخی کارشناسان نسبت به احتمال وقوع 600 فوتی روزانه کرونا در هفته های آینده هشدار می دهند، افزایش نقش نظارتی و حمایتی دولت می تواند موجب شود که زیرساخت های نظام سلامت حفظ شود و آمار قربانیان روزانه کرونا به مرز سه رقمی شدن نرسد.