کلام نخست:
از روز چهارشنبه و پس از ابراز برخی اظهارات رییس جمهور در جلسه هیات دولت و به ویژه آن بخش از مطالب وی که در خصوص عوامل اصلی صلح امام حسن (ع) با معاویه بود، شاهد حجم گسترده ای از تحلیل ها و پاسخ‌های مشروح در رسانه‌های مکتوب و فضای مجازی کشور هستیم.
بیشترین میزان اعتراضات و پاسخ‌های صریح چند روز گذشته، به این بخش از بیانات رییس‌جمهور باز می‌گردد که گفته است:
" امام حسن (ع) در پاسخ به اعتراض برخی از اصحاب خود درمورد پیمان صلح ایشان، فرمود وقتی اکثریت قاطع جامعه و مردم صلح می‌خواهند من صلح را انتخاب می‌کنم."
مشروح صحبت‌های رییس جمهور را که به دقت می‌خوانیم دارای مقدمه و فرازهای دیگری است که به نظر نگارنده کمی با احتیاط باید در قطعیت قصد وی در تحلیل صلح امام حسن (ع) اظهار نظر کرد. برای مثال در چند پاراگراف قبل از این نقل قول، وی با بیان اینکه بعضی‌ها فقط یک بعد زندگی رسول اکرم (ص) را مدنظر قرار می‌دهند، می‌گوید:
"مگر می‌شود انسان در یک مکتب یک بخش را قبول کند و نسبت به یک بخش دیگر بی اعتنا باشد، مجموعه اسلام اعم از جنگ و صلح، ایستادگی و جهاد، قاطعیت و نرمش در برابر دیگران، همه درس زندگی ماست"
همچنین قبل از بیان آن بخش جنجالی یعنی پاسخ امام حسن (ع) در چرایی پذیرش صلح می‌گوید:
"امام مجتبی (ع) به ما می‌آموزد مرد جنگ باشیم به روز جنگ و مرد صلح باشیم به روز صلح. اگر در روز صلح جنگ کردیم و اگر در جنگ صلح کردیم هر دو خطا و اشتباه است. به موقع باید بایستیم و بجنگیم و به موقع هم باید صلح کنیم."
به احتمال زیاد ممکن است نیت اصلی آقای روحانی از پرداختن به این بخش از تاریخ نه تنها مصادره به نفع و رای خود برای مقدمه چینی جهت مذاکره مجدد با آمریکا که بر عکس آن باشد یعنی غرض وی فقط تصریح عدم تکرار پذیرش صلح امام حسن (ع) در ایران امروز به رغم تشابه برخی شرایط سخت کشورهمراه با فشارهای داخلی از سوی خواص ترسو و فریفته و همچنین مقایسه با حوادث منجر به صلح در آن دوران باشد. کافی است که ایشان در یک جمله کوتاه و معترضه نسبت به برداشت ناصواب از بیاناتشان هر چه سریع تر اقدام و حتی از تعجیل در قضاوت‌های نسنجیده دیگران، شکوه و انتقاد کنند. حسن ظن برخاسته از این انتظار به دلیل کسوت روحانیت و دایره گسترده مطالعات و به ویژه تعلیمات دینی و حوزوی ایشان است که قدری احتمال خطای به این فاحشی و تحلیل به شدت غلط از وی را کم رنگ و دور می‌کند چه آن که سیره انبیاء و نهایتا پیامبر اعظم اسلام (ص) و همه معصومین علیهم السلام نشان از یک حرکت تکوینی و در نیل به یک هدف واحد بوده است. بر اساس این نگاه جامع دیگر تفاوتی بین قیام یکی و صلح دیگری در ماهیت نیست. بنابر این مدارای رسول اکرم (ص) با منافقین و خناسان حتی تا واپسین لحظات رحلت و چشم فرو بستن وجود نازینشان و یا 25سال سکوت امام علی (ع)، صلح تحمیلی امام حسن (ع) و حماسه جاویدان امام حسین (ع) در کربلا، جملگی یک هدف واحد را در اشکال و فرم‌های متفاوت دنبال می‌کرده اند و آن چیزی نبود به جز حفظ اساس دین و شریعت اسلام.
کلام دیگر:
تحلیل جامعه شناختی عامه مردم و به ویژه خواص در صدر اسلام دارای چنان اهمیتی است که اندک اشتباهی در تبیین ظرایف آن موجب کسب نتایج به شدت خطرناک و کژ راهه های انحرافی خواهد شد و از سوی دیگر اندک مداقه‌ای در منابع مکتوب و گسترده موجود چه اهل سنت وچه شیعه، می‌تواند راهگشای تمام محققان، مفسران، اندیشمندان و حتی اقشار علاقمند به دانستن چرایی بسیاری از تصمیمات رسول اکرم (ص) و ائمه (ع) در بزنگاه‌های مهم صدر اسلام تا غیبت کبرای حضرت حجت (عج) باشد. اما لزوم این تتبع و تحقیق نمی‌تواند و نباید جوازی در تزریق ارعاب و تهدید صاحبان آرای متفاوت و حتی برداشت‌های شاذ و غلط باشد. بر فرض محال که رییس‌جمهور حتی در بدترین حالت از تحلیل گفته‌هایشان قصد و نیتش همانی است که رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس می‌گوید. آیا حتی با همین فرض نیز یک نماینده مجلس می‌تواند رییس‌جمهور را محکوم به هزار بار اعدام بداند؟ سقف ابراز نظر یک نماینده چقدر است؟ رییس‌جمهور ایران اسلامی منتخب و رییس جمهور آحاد این کشور است و نه مردم یک شهر یا منطقه. ضمن این که بحث‌های کلامی باید در چارچوب سالم و مقتضیات مکان و زمان مناسب حال خودش طرح و نشر گردد در غیر این صورت تبدیل به جدل‌های بی فایده و تهمت و افترا خواهد شد.
گفته شد بر فرض محال که آقای روحانی یا هر شخص حقیقی دیگری مرتکب این اشتباه فاحش شده است در این صورت چه برخوردی باید کرد؟
رییس جمهور دارای یک شخصیت حقیقی با نام حسن روحانی و یک شخصیت حقوقی با عنوان رییس جمهوری اسلامی ایران است. در مقام نخست هم وی و یا هر کس دیگری باید بتواند نظرات خویش را حتی اگر در مخالفت با اکثریت مردم باشد در امنیت و آرامش خاطر بیان و از فرجام آن ترسی در دل راه ندهد و سایرین نیز با حفظ احترام متقابل به صاحب آن نظر، پاسخ داده و از پیش داوری و تهدید یا اتهام نیز اجتناب ورزند. اما رییس جمهور دارای یک شخصیت حقوقی و وظایف مترتب بر آن نیز هست و ناگزیر تمامی سخنان و آرای وی می‌تواند در ابعاد جهانی بازتاب و منتشر گردد. ظرافت‌های این شخصیت حقوقی از آن چنان اهمیتی برخوردار است که گاهی حرف به حرف کلام و حتی جزئی ترین حرکات و زبان بدن وی از سوی دوست و دشمن تحلیل و تفسیر به رای می‌شود. بنابراین شخصیتی که دارای چنین جایگاه خطیری است باید بیشترین مراقبت را در انتخاب واژگان و خروجی کلام خویش داشته باشد. به ویژه عنصر زمان در دیپلماسی بین الملل دارای تعاریف خاص و ویژه تری نسبت به سایر عناصر دیگر است. بر این اساس هر کلام و نظری در زمان‌های متفاوت دارای معانی و منظور متفاوتی است و پالس‌هایی که از یک جمله مشخص در یک زمان معین ارسال می‌شود به خوبی هدف آن گوینده و سیاست مدار را برای طرف مقابل روشن می‌سازد. انتخاب زمان کنونی برای بیان برخی دیدگاه‌های مسئولین ایرانی با توجه به جدل‌های سیاسی اخیر و انتظارات دشمنان از تغییرات مورد نظرشان در سیاست خارجی ایران، قطعا اشتباه و غلط است و اگر بپذیریم عمدی نیست - که حتما نیست و سهوی بوده است - یک کج سلیقگی و خطای راهبردی به شمار می‌رود که در بدترین زمان ممکن، اشتباه ترین پیام ممکن را به دشمنان ارسال نموده است و راهی نمی‌ماند جز جبران آن در یکی از جلسات رسمی دولت که رییس جمهور نسبت به تبیین دقیق نظرات خویش و رفع هر گونه شائبه و طمع خامی از سوی دشمنان اقدام کند.
کلام پایانی:
به طور معمول، جلسات هیات دولت همواره با شرکت بیشتر وزرا و معاونان رییس‌جمهور برگزار می‌گردد که به ظاهر اگر خطایی نیز در ماهیت کلام رییس‌جمهور رخ دهد، هیچ یک از حاضران نسبت به تذکر و ابهام زدایی آن از سوی رییس جمهور اقدامی نمی‌کند. این رویه غلطی است که باید هر چه سریع تر نسبت به تغییر آن فکری شود. نسل اول انقلاب به خوبی به خاطر دارند که وقتی امام (ره) روز 12 بهمن 57 در سخنرانی معروفشان در بهشت زهرا به اشتباه به جای مجلس موسسان، مجلس سنا گفتند با تذکر یکی از حاضران در جایگاه، سریعا کلام خود را تصحیح کرده و فرمودند:
"مقصود من از مجلس سنا مجلس موسسان بود، نه مجلس سنا. مجلس سنا اصلش یک حرف مزخرفی است"
خوب وقتی به رهبر کبیر انقلاب به همین سادگی تذکر داده می‌شود و ایشان نیز سریعا به رفع اشتباه خود اقدام می‌کند و نظیر آن را در بین برخی بزرگان نیز می‌بینیم چه اشکالی دارد که تک تک وزرای حاضر در جلسه هیات دولت نیز هرگاه احساس تکلیف کرده و یقین به اشتباه بودن کلام سخنران جلسه داشتند به وی تذکر داده و ادای وظیفه کنند.
در نهایت این که، برهه کنونی از تاریخ ایران اسلامی بسیار خاص و حساس است و اقشار مردم شریف این سرزمین عزیز در رنج و آلام ناشی از مشکلات گوناگون به سر می‌برند از همه مسئولین و صاحبان قدرت و رای و اندیشه در داخل کشور انتظار می‌رود که با سعه صدر و دقت بیشتر در ابراز عقاید و نظرات خود، از هر گونه بحث و جدل و شاخ وشانه کشی سیاسی پرهیز نمایند تا رفتار آنان خدای ناکرده به حساب آب در آسیاب دشمن ریختن به شمار نرود. باور داشته باشیم که اتحاد و یکپارچگی تک تک ما تنها رمز عبور از بحران و مقابله با نقشه های شوم دشمنان است.