سفر محمد جواد ظریف به روسیه بخشی از راهبرد فعال دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران برای تقویت مناسبات دوجانبه با مسکو و همچنین کاستن از تنشهایی است که قدرتهای فرامنطقهای در منطقه ایجاد کردهاند. این سفر در شرایطی انجام میشود که عرصه بینالملل نسبت به دهه گذشته وضعیت متفاوتی دارد. در شرایط کنونی نه تنها قدرتهای جهانی از جمله آمریکا قادر به اثرگذاری بر روندهای منطقهای نیستند بلکه بعضا واحدهای منطقهای علیرغم میل باطنی قدرتهای مذکور قادر به نقشآفرینی مؤثر در تحولات منطقهای شده اند. سفر وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران به مسکو نیز بر اساس این تغییر در مناسبات بینالمللی از چند جنبه مهم و کلیدی برخوردار است:
در روزهای اخیر ترامپ علیرغم خروج از برجام، تلاش کرد تا با وجود مخالفت جامعه جهانی و سایر طرفها مکانیسم ماشه را با هدف بازگشت کامل تحریمهای ضد ایرانی فعال کند، این سفر در کنار اظهار نظرهایی که این اقدام آمریکا را پشت پا زدن به مناسبت های بینالمللی معرفی کردند، حکایت از ناکارآمدی سیاست خارجی آمریکا و انزوای هر چه بیشتر این کشور در صحنه بینالمللی دارد.
همزمانی این سفر با رزمایش «قفقاز 2020» که با مشارکت روسیه، ایران، چین و برخی دیگر از کشورهای منطقه در جریان است پیام مهم دیگری برای آمریکا و متحدین منطقهایاش دارد مبنی بر اینکه آنچه مناسبات منطقهای و معمای امنیت را در روابط کشورها رقم میزند در دوره جدید به تحمیل اراده قدرتهای فرامنطقهای باز نمیگردد بلکه منافع مشترک کشورها در حوزههای اقتصادی و امنیتی است که تعیینکننده است؛
در شرایطی که واشنگتن در تلاش است تا با افزایش انزوای بینالمللی ایران و تقویت تحریمهای جمهوری اسلامی رفتار منطقهای این کشور را کنترل کند و شکستهای خود، در سوریه و عراق را جبران کند، لیکن سفر مذکور و دیگر اقدامات منطقهای و حتی فرامنطقهای جمهوری اسلامی از جمله صادرات بنزین و فراورده های نفتی به کشورهای دیگر جهان از جمله ونزوئلا حکایت از گسترش مناسبات منطقهای و بینالمللی کشور ایران دارد، روابطی که به سادگی و با تهدید ابرقدرت رو به افولی همچون آمریکا از هم نخواهد پاشید.
به عنوان آخرین نکته به این موضوع نیز باید توجه کرد که تقویت روابط ایران و روسیه در پرتو سفر ظریف و اقداماتی از این دست با توجه به نزدیکی انتخابات آمریکا این پیام را برای رأی دهندگان این کشور در پی خواهد داشت که سیاست خارجی آمریکا بر خلاف آنچه که ترامپ تلاش دارد به مردم این کشور القا کند در عمل شکستخورده و موفق به تحقق اهداف خود نشده است، از این رو موجب اثرگذاری منفی این موضوع بر اقبال رأیدهندگان به دولت کنونی آمریکا خواهد شد.
هر چند سفر ظریف به روسیه و دیدار با لاوروف در ظاهر امری طبیعی و ناشی از روابط معمولی دو کشور همسایه است اما آنچه این سفر را مهم کرده است شرایط کنونی منطقه و جهان و تلاش آمریکا برای انزوای ایران و تحت فشار قرار دادن کشورهایی همچون روسیه و چین برای دور نگه داشتن آن ها از ایران است، تلاش هایی که این سفر حکایت از بی ثمر بودن آنها دارد.