در نظام دادرسی کشور ، علی رغم وجود محاکم دادگستری و صلاحیت عام آنها در رسیدگی به دعاوی، رسیدگی به برخی موضوعات در صلاحیت نهادهایی خارج از قوه قضائیه قرار گرفته است.ازجمله این نهادها سازمان تعزیرات حکومتی است.دادرسی در شعب تعزیرات حکومتی از ویژگی های خاصی برخوردار است که از جمله تمایز آن از دادرسی های کیفری قضایی از یک سو و تمایز آن از دادرسی دیگر نهادهای شبه قضایی از دیگر سو است،به نحوی که دادرسی های شعب تعزیرات حکومتی را دارای ویژگی های منحصر به فردی می نماید که می توان آن را مابین دادرسی های کیفری و اداری دانست.
در این مقاله سعی نموده ایم در خصوص:
۱- نحوه رسیدگی به شکایت در سازمان تعزیرات حکومتی .
۲- اعتراض به رای تعزیرات حکومتی .
۳- واخواهی از رای غیابی تعزیرات .
۴- اعاده دادرسی از آراء تعزیرات .
۵- اعتراض در دیوان عدالت اداری .
توضیح دهیم تا از این طریق پاسخگوی برخی سوالات شما عزیران باشیم .
نحوه رسیدگی در سازمان تعزیرات حکومتی
صلاحیت شعب تعزیرات حکومتی به عنوان یکی از مراجع شبه قضایی به موجب قوانین و مقررات مشخص شده است و در شعب تعزیرات حکومتی صلاحیت رسیدگی به تخلفاتی را دارند که به طور صریح در قوانین مختلف برای آنها پیش بینی شده است.
از حیث صلاحیت محلی نیز شعبه تعزیرات محل وقوع تخلف صلاحیت رسیدگی به تخلف را دارد.
شعب بدوی در تعزیرات حکومتی مشتمل بر شعبه بدوی تعزیرات حکومتی،هیات بدوی و شعب ویژه قاچاق کالا و ارز می باشد.
شعب بدوی به منظور رسیدگی و صدور رای راجع به تخلفات در صلاحیت سازمان حکومتی در مراکز استان ها و شهرستان ها تشکیل شده اند .شعب بدوی صلاحیت عام رسیدگی بدوی به تمام تخلفات در صلاحیت شعب تعزیرات حکومتی را دارد.
شعب هیات بدوی صلاحیت رسیدگی بدوی به برخی از تخلفات بیش از نصاب مشخص را دارد.در مواردی که موضوع شکایت شاکی بیش از سه میلیون و هفتصد و چهل هزار ریال است توسط هیاتی متشکل از یکی از روسای شعب سازمان تعزیرات حکومتی، نماینده اتاق اصناف و نماینده سازمان صنعت ،معدن و تجارت انجام خواهد شد.انجام تحقیقات پیش شرط صدور حکم توسط شعب تعزیرات حکومتی است.برای تحقیق از متهم وی را برای جلسه رسیدگی احضار می نمایند.چنانچه ظرف مهلت مقرر متهم حضور نیابد و لایحه ای نیز ارسال نماید غیابا درباره وی رسیدگی خواهد شد.
در اینجا این سوال مطرح می شود که آیا درصورت عدم حضور متهم امکان جلب وجود دارد؟
در پاسخ باید گفت در رسیدگی های شعب تعزیرات حکومتی امکان جلب متهم وجود ندارد .این موضوع به صراحت در ماده 28 آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی اشاره گردیده است.پس از احضار متهم شعب تعزیرات می توانند پش از تفهیم اتهام قرار تامین کیفری صادر نمایند.
البته قابل ذکر است که شعب تعزیرات اختیار بازداشت متهم را ندارند.
از جمله حقوق متهم داشتن وکیل می باشد.مقررات تعزیرات در این خصوص ساکت است اما طبق اصل 35 قانون اساسی: "افراد در همه دادگاه ها حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند." لذا با استناد به این اصل متهم حق داشتن وکیل در شعب تعزیرات حکومتی را نیز دارا می باشد.
پس از تفهیم اتهام و بررسی موضوع شکایت و انجام تحقیقات شعبه تعزیرات اقدام به صدور رای می نماید.
واخواهی از آراء غیابی شعب تعزیرات
همانگونه که اشاره گردید ماده 28 آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی بیان می دارد:
"چنانچه متهم پس از اخطار از ناحیه شعبه رسیدگی کننده ظرف ۵ روز از تاریخ ابلاغ اخطاریه در وقت مقرر حضور نیابد یا لایحه ای ارسال ندارد ، غیابا درباره وی رسیدگی خواهد شد."
واخواهی در واقع استمرار رسیدگی جهت فراهم نمودن زمینه برای تحقق دادرسی ترافعی می باشد.بنابراین واخواهی فاقد جنبه انتقالی بوده و مرجع ذیصلاح جهت رسیدگی به آن همان شعبه ای است که رای غیابی را صادر نموده است.
در آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی جهت واخواهی مهلتی مقرر نشده است.اما استناد از ماده 406 قانون آئین دادرسی کیفری ، آراء صادره از شعب تعزیرات ظرف مهلت 20 روز و یا 2 ماه از تاریخ ابلاغ قابلیت واخواهی دارد.
اعتراض به رای تعزیرات حکومتی
ماده ۲۲ آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی،آراء قابل تجدیدنظر را به شرح ذیل برشمرده است:
"آراء شعب بدوی در مواردی که مجازات مقرر در قانون بیش از دو میلیون ریال باشد قابل تجدیدنظرخواهی است."
بنابراین ملاک تجدیدنظرخواهی در تعزیرات، مجازات مقرر در قانون می باشد نه مجازات مورد حکم.
حال این سوال مطرح می شود که چه اشخاصی می توانند از آراء شعب بدوی تجدیدنظرخواهی نمایند؟
پاسخ این سوال در ماده 23 آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی آمده است.طبق این ماده اشخاص ذیل حق اعتراض دارند:
۱-شاکی خصوصی پرونده در صورت برائت متهم.
۲-اعضای کمیسیون هماهنگی امور تعزیرات در استان و شهرستان مربوطه.
۳-روسای سازمان های تعزیرات حکومتی و بازرسی و نظارت.
۴-محکوم علیه.
تجدیدنظرخواهی از آراء شعب بدوی تعزیرات می بایست در مهلت مقرر قانونی انجام شود.مهلت تجدیدنظرخواهی طبق ماده ۲۴ آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی 10 روز از تاریخ ابلاغ برای محکوم علیه و شاکی و نسبت به سایر اشخاص تا 3 ماه پس از تاریخ صدور حکم می باشد.
با توجه به این ماده درخصوص متهم و شاکی باید حکم صادره به آنها ابلاغ شده باشد .محاسبه مهلت تجدیدنظرخواهی از زمان ابلاغ می باشد.اما درخصوص سایر اشخاص نیازی به ابلاغ نیست و مهلت مذکور از تاریخ صدور حکم محاسبه می شود.
طبق قانون تعزیرات این اختیار به محکوم علیه داده شده که از حق تجدیدنظرخواهی خود صرفنظر نموده و آن را اسقاط نماید.در این صورت مشمول تخفیف می گردد.تخفیف مقرر تا یک چهارم مجازات تعیین شده می باشد.
نکته مهمی که باید به آن توجه نمود این است که مرجع تجدیدنظر می تواند حکم بدوی را تغییر دهد و اصلاح نماید اما حق تشدید مجازات تعیین شده در حکم بدوی را ندارد.به این امر قاعده منع تشدید مجازات در مرحله تجدیدنظر گفته می شود.
اعاده دادرسی از آراء تعزیرات
یکی از طرق فوق العاده اعتراض به آرای قطعی اعاده دادرسی می باشد.اعاده دادرسی نسبت به آراء قطعی شعب تعزیرات پیش بینی نشده است.اما در تبصره ماده 23 آئین نامه سازمان تعزیرات اعاده دادرسی به طور خاص پذیرفته شده است.طبق این ماده : " هرگاه محکوم علیه و یا روسای سازمان های تعزیرات حکومتی و بازرسی و نظارت آراء قطعی شعب تعزیرات را خلاف قانون بدانند می توانند با ذکر دلیل از وزیر دادگستری تقاضای رسیدگی مجدد نمایند.چنانچه وزیر دادگستری تقاضا را وارد تشخیص دهند و یا راسا رای را غیر قانونی بداند پرونده را جهت رسیدگی به شعبه عالی تجدیدنظر ارجاع خواهد داد.رای این شعبه قطعی است و اقدامات موضوع این تبصره مانع اجرای حکم تجدیدنظر خواسته نخواهد بود. "
بنابراین ملاحظه می شود که اعاده دادرسی البته نوعی دیگر در آراء قطعی شعب تعزیرات نیز پیش بینی شده است.اشخاصی که حق اعاده دادرسی دارند عبارتند از:
۱-محکوم علیه ۲-روسای سازمان تعزیرات حکومتی ۳-سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان
طبق این تبصره تمامی آراء صادره از شعب تعزیرات قابل اعاده دادرسی می باشد به غیر از موارد ذیل:
۱-آرای قطعی صادره از شعب بدوی تعزیرات.
۲-آراء صادره در راستای اجرای قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز.
۳-آراء صادره از شعب عالی(مانند آراء صادره از شعب تعزیرات که به تائید دیوان عدالت اداری رسیده باشد.)
سوالی که مطرح می شود این است که آیا اعاده دادرسی از آراء در شعب تعزیرات بایستی در مهلت خاصی صورت گیرد؟ در پاسخ باید گفت تقاضای اعمال تبصره ماده 23 محدودیت زمانی ندارد.
اعتراض در دیوان عدالت اداری
صلاحیت شعب دیوان عدالت اداری در رسیدگی به اعتراض از آرای قطعی صادره از شعب تعزیرات حکومتی در رای وحدت رویه شماره 252 مورخ 13/8/1380 تصریح گردیده است.اما در این خصوص یک استثناء وجود دارد آن هم آراء صادره از شعب تعزیرات حکومتی در مورد پرونده های قاچاق کالا و ارز می باشد.این آراء قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی نیست.
مهلت اعتراض در دیوان عدالت اداری برای اشخاص مقیم داخل کشور سه ماه و برای افراد مقیم خارج از کشور 6 ماه از تاریخ ابلاغ رای می باشد.شعب بدوی که رای آنها قطعی است و شعب تجدیدنظر و شعب عالی می بایست در رای خود قابلیت اعتراض آن رادر دیوان عدالت اداری به آراء مورد اعتراض از دو جنبه ماهوی و شکلی رسیدگی می نماید.چنانچه رای مورد شکایت را واجد ایراد شکلی و ماهوی بداند.
با ذکر همه ایرادات پرونده را جهت رسیدگی مجدد به تعزیرات اعاده می کند.
وکیل متخصص در دعاوی تعزیرات
دعاوی تعزیرات دارای پیچیدگی های خاص خودش است که تمامی وکلا قادر به انجام آن نمی باشند چراکه وکالت دعاوی تعزیرات مستلزم داشتن تجربه و دانش حقوقی در این زمینه می باشد. وکیل دعاوی تعزیرات می بایست به تمامی قوانین و مقرات تعزیرات و قوانین خاص آن و قانون آئین دادرسی کیفری و قانون مجازات اشراف و تسلط کامل داشته باشد.بنابراین درصورت داشتن مشکل تعزیراتی حتما به وکیل متخصص در این زمینه مراجعه نمایید تا بتوانید به نتیجه مطلوب خود دست یابید.
موسسه حقوقی بین المللی دادپویان حامی در دپارتمان دعاوی تعزیرات سعی نموده از وکلای متخصص و با تجربه که همگی سابقه وکالت در دعاوی تعزیرات را دارا می باشند استفاده نماید.و از این طریق توانسته در طی سالیان گذشته خدمات شایانی به موکلین ارائه نماید.و به همین جهت تاکنون در جلب اعتماد و رضایت موکلین موفق بوده است.در همین راستا موسسه حقوقی بین المللی دادپویان حامی جهت گسترش فعالیت خود در زمینه دعاوی تعزیرات آماده ارائه خدمات حقوقی تخصصی خویش به شما عزیزان می باشد.جهت بهره مندی از خدمات حقوقی تخصصی در زمینه دعاوی تعزیرات با موسسه تماس حاصل فرمائید.