خاندوزی: دولت به‌جای تکیه بر پیش فروش بلند مدت نفت باید بر فروش آنی تمرکز کند

  3990526060

سید احسان خاندوزی با بیان اینکه دولت بجای تکیه بر پیش فروش بلندمدت نفت باید بر فروش آنی تمرکز کند گفت: پالایشگاه‌ها مکلف شوند درصدی از خوراک خود را از بورس انرژی ایران تامین کنند.

خاندوزی: دولت به‌جای تکیه بر پیش فروش بلند مدت نفت باید بر فروش آنی تمرکز کند

اقتصادآنلاین نوشت: نایب رییس کمیسیون اقتصادی در جریان اجرای طرح گشایش‌های اقتصادی به این نکته اشاره می‌کند که باید پالایشگاه‌های موجود در کشور مکلف شوند همیشه درصدی از خوراک خود را از طریق بورس انرژی ایران تامین کنند و تشویق‌های لازم برای تشکیل پالایشگاه‌های کوچک در کشور ایجاد شود و پایدار هم بماند؛ این امر از منظر خاندوزی باعث می‌شود تا سمت تقاضای این بازار در داخل کشور شکل بگیرد و آرام آرام سایر بازیگران منطقه ای نیز نیازهای نفت، میعانات و فرآورده‌های خود را از بورس ایران تامین کنند.

نماینده مردم تهران در مجلس یازدهم با اشاره به مسیری که این طرح در افکار عمومی از ابتدای طرح موضوع تا به امروز طی شده است؛ می گوید: طرح فروش ریالی نفت که در افواه عمومی، تحت عنوان گشایش اقتصادی مطرح شده بود و البته نامگذاری غیر دقیق و عوامانه ای هم بنظر می رسد؛ حاوی چند رکن اساسی و مهم است که دیدگاه خودم را درباره هر کدام از ارکان این طرح بصورت جداگانه مطرح می کنم.

او در ادامه افزود: یک رکن این طرح، به این مساله باز می گشت که نفت خام و میعانات گازی بصورت ریالی در داخل کشور پیش فروش شود؛ مستحضر هستید که کارشناسان کشور سالهاست درباره این ضرورت که اقتصاد ایران نیازمند یک بازار متشکل داخلی در حوزه نفت ،میعانات و فرآورده هاست، صحبت می کنند و اساسا مبتنی بر این دیدگاه بود که در سالهای گذشته تلاش شد تا بورس انرژی در کشور ایجاد شود. اما متاسفانه بدلیل اینکه وزارت نفت اعتقاد جدی به بازار ریالی نفت، میعانات و فرآورده نداشت؛ بازار انرژی بصورت بسیارحداقلی درکشور فعالیت می کرد و تقریبا هیچ فعالیت جدی در خصوص گره گشایی از مسائل و مشکلات تحریمی یا علامت دهی در مورد قیمت یا ایجاد بازیگران عرضه پایین دستی نفت و گاز انجام نگرفت.

نماینده مردم تهران، اسلامشهر و شمیرانات در مجلس یازدهم در ادامه صحبتهایش در تشریح ابعاد دیگر طرح خاطرنشان کرد:  بعبارت دیگر، اتفاق و ضرورتی که باید اجرایی شدن آن در سالهای قبل در دستور کار قرار می گرفت و البته در حال حاضر هم دیرنشده و می توان آنرا آغاز کرد؛ بازارسازی در حوزه فروش نفت، میعانات و فرآورده هاست. بدون تردید، اگر این اتفاق در گذشته جدی گرفته می شد ما در دوران تحریم کمتر آسیب پذیر بودیم و می توانستیم شرکت هایی را داشته باشیم که این شرکتها به شکل حرفه ای، بخش بزرگتری از نفت خام تولیدی و میعانات ما را تبدیل به فرآورده کنند . به این ترتیب اساس اتکای اقتصاد ایران به صادرات نفت خام و میعانات کاهش پیدا می کرد.

خاندوزی با اشاره به تبعاتی که فقدان این ظرفیت سازی ها در اقتصاد ایران داشته، گفت: بدلیل اینکه این ظرفیت سازی در داخل انجام نشد، امروز بخشی از کشتی های ما در آبهای بین المللی تبدیل شده اند به انبار میعانات گازی و فقط برای نگهداشت میعانات اضافه از آنها استفاده می شود. اتفاق دیگری که رخ می داد این بود که ما می توانستیم از طریق شبکه های ارتباطی کشورهای همسایه و منطقه خودمان هم درآمدهای ارزی بیشتری را در دوران تحریم بدست بیاوریم و هم اینکه کشورهای منطقه را هم به تولیدات ایران تا حدی وابسته کنیم.

نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید کرد: می خواهم بگویم که این اتفاق، یعنی بازار سازی در حوزه نفت، میعانات و فرآورده ها سالها مورد نظر دلسوزان کشور، کارشناسان و اساتید اقتصادی بوده است؛ اما دقیقا کوتاهی شرکت ملی نفت ایران در این زمینه باعث شد تا بورس انرژی در کشور ما، اینقدر نحیف و کم خاصیت باقی بماند. اگر در بطن این اتفاق و مصوبه جدید هدف گیری این باشد که به پایداری بورس انرژی ایران کمک کند و منجر به این شود که این بازار تبدیل به یک بازار متشکل داخلی شود و حتی کشورهای منطقه هم برای تامین نیازها و خرید، نفت و میعانات و فرآورده های خودشان به تدریج به بورس انرژی ایران مراجعه بکنند؛ این هدفگیری قابل توجهی است. اما از ظواهر امر پیداست که با توجه اینکه اقتصاد در یک مخمصه بودجه ای قرار دارد؛ بیشتر هدف تامین مالی دولت در پشت پرده و پس این مصوبه گنجانده شده است.

احسان خاندوزی در پاسخ به این پرسش که برای اجرای موفقیت آمیز این طرح چه مسایلی باید مورد توجه قرار بگیرد، گفت: نکته دوم این است که اگر ما بنا داریم که تامین مالی دولت را انجام دهیم؛ اولا باید برای این مدل جدید تامین مالی به شکل گام به گام عمل کنیم، یعنی در سررسیدهای کوتاه مدت و در مقادیر کمتر به شکل پایلوت این الگو را پیاده سازی کنیم، تا نقاط ضعف و قوت این شیوه تامین مالی مشخص شود و بیش از آنکه بخواهد صرفا بار بازپرداخت آن بر دوش دولت خاصی بیفتد در همین دوره یکساله دولت دوازدهم هم بتوانیم آثار آنرا ببینیم و در قانون بودجه سال 1400 ابعاد بار مالی آنرا محاسبه کنیم.

او در ادامه افرود: مساله بعدی آن است که باید تاثیر این ابزار جدید تامین مالی را بر سایر ابزارهای تامین مالی دولت ببینیم؛ بعبارت دیگر اگر این ابزار جدید مالی باعث بشود تا دولت اساسا از هدف اصلاح ساختار بودجه و کاهش وابستگی به نفت چشم پوشی کند و بخواهد به شکل روزمره ای مشکل تامین بودجه جاری و آتی را از این طریق تامین کند بدون اینکه گامی در راستای اصلاح بلندمدت اقتصادی بردارد، حتما این مصوبه به لحاظ استراتژیک و راهبردی به ضرر کشور خواهد بود تا بخواهد منفعتی را تامین کند.

نماینده مردم تهران افزود: مساله بعدی این است که این ابزار جدید باید نسبت خود را با سایر بازار دارایی های کشور مشخص کند،  یعنی ما بدانیم که این کف و سقف سود و میزان ریسکی که در این ابزار جدید هست، چه تاثیری بر روی بازیگران سایر بازارهای مختلف خواهد داشت و آیا این ابزارموجب می شود بخشی از نقدینگی که در بازارهایی چون ارز و مسکن و...است به اینجا منتقل بشود یا نه؟ همچنین باید بررسی شود که آیا این ابزار جدید بر روی سپرده های بانکی و تبدیل  شبه پول به پول در اقتصاد ایران اثر مثبت دارد یا منفی؟ و در کل آثاری از این دست را به نسبت سایر بازارهای دارایی مالی و غیر مالی باید سنجیده شود.

نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس یکی از نقاط ضعف این مصوبه این است که متاسفانه در زمینه سنجش آثار آن، هیچ سناریوسازی نسبت به پویایی های آینده صورت نگرفته و بنابراین سیاستگذار کشور نمی داند مثلا در سال 1401 چه اتفاقی در زمینه ابعاد بودجه ای خواهد افتاد و چه تاثیری در سایر شاخص های قتصادی خواهد داشت؟ و این اوراق بر اساس پیش نویش منتشره فاقد سقف سود هستند، اما کف تضمین شده را دارند، می تواند اثرات خطیری بر روی رفتار فعالان اقتصادی داشته باشد که بار بودجه ای سالهای آینده هم نامشخص و نامفهوم است.

خاندوزی در تشریح موضوعات بعدی که در جریان  بررسی و اجرای این طرح باید مورد توجه قرار بگیرد، گفت: رکن بعدی کل طرح این است که بر اساس اصراری که مجلس داشت که این ابزار صرفا در راستای تامین کسری بودجه استفاده نشود و تبدیل به رویکردی برای تشکیل بازار انرژی داخلی شود، بنابراین بجای تکیه بر پیش فروش بلندمدت باید با فروش آنی شروع شود تا بتواند بتدریج  بازارهای آتی را شکل دهد . در ادبیات اقتصادی هم تاکید شده که اقتصادهایی که می خواهند به سمت طراحی بازارهای آتی چه سلف و چه فیوچرز خودشان بروند؛ حتما باید بازار نقد و آنی آن محصول را طراحی کرده باشند. ما چگونه می خواهیم در مورد محصولی که بازار نقد و آنی آن در کشور چیزی نزدیک به صفر عمل می کند و هیچ تقاضای موثری برای آن وجود ندارد بسمت ایجاد بازار سلف و فیوچرز آن برویم؟

نایب رییس کمیسیون اقتصادی تاکید کرد: برای اینکه این نقیصه رفع بشود پیشنهاد جدی ما این است که باید در زمینه طرف تقاضای بلندمدت نفت خام و میعانات در کشور زمینه سازی، ظرفیت سازی و بازار سازی شود. بعبارت دیگر اگر پالایشگاه های موجود کشور مکلف شوند همیشه درصدی از خوراک خود را از طریق بورس انرژی ایران تامین کنند و تشویق های لازم برای تشکیل پالایشگاه های کوچک در کشور ایجاد شود و پایدار هم بماند؛ باعث می شود تا آرام آرام، طرف تقاضای این بازار در داخل کشور شکل بگیرد.

خاندوزی در پایان خاطرنشان کرد: در غیر اینصورت اگر این اقدامات صورت نگیرد؛ ثمره این خواهد بود که علی رغم عرضه این اوراق در بازار و فروش یک بشکه نفت یا فروش صد ها هزار بشکه نفت، در حوزه تقاضا اتفاقی رخ نمی دهد و پالایشگاه های موجود ایران ترجیح می دهند، بر اساس همان مکانیسم حسابداری تعهدی قبلی که با شرکت پخش و پالایش داشتند و همان مناسباتی که در داستان هدفمندی یارانه ها و تبصره 14 بودجه وجود دارد، به همان مسیر معیوب و آسیب زننده گذشته ادامه دهند و هیچگاه تقاضای موثری در حوزه بورس انرژی ایران شکل نخواهد گرفت. این هم ضرورت دیگری است که پیشنهاد جدی ما در مجلس شورای اسلامی بوده تا اگر قرار است طرحی تصویب شود، با رعایت این شرایط و قیود باشد تا مشکلاتی که در گذشته در خصوص اجرای طرح های اقتصادی مشاهده می شد دوباره تکرار نشود.