گفتیم governance را به حکمرانی ترجمه کرده اند. اما این ترجمه دقیقی نیست. چنانچه در پیش از این پاراگراف گفتیم، این واژه بر قدرت از پایین به بالا یا قدرت مردم هم دلالت دارد. برای همین برخی حکمروایی را ترجمه مناسب تری می دانند. به هر روی این واژه، قدرت را بی آن که لزوماً از فرم سخت به فرم نرم سوق داده باشد اما وجه نرم قدرت را برجسته کرده است. قدرت هوشمند(تعبیر جوزف نای:smart power) هم انعکاس جهانی شبکه ای است که افکار عمومی و روان شناسی جمعیت و افراد در آن اهمیتی بی سابقه یافته است ک البته این اهمیت ممکن است به منظور کنترل مردم باشد و از درونی شدن قدرت خبر بدهد؛ چنانکه فوکو می گفت قدرت نه در بیرون، که در درون و بر بدن ما حک شده است(قدرت امیک در برابر قدرت اتیک).
لازم است بدانیم که حکمرانی ناظر به معرفت درجه دو است. یک وقت شما فکر می کنید فلان کار را انجام دهید یا نه و یک وقت به همین فرآیند فکر کردن فکر می کنید. اینجا شما به خودِ فکر فکر کرده اید.
در همین اقتصاد بسیاری اوقات مشکل از یک قانون نیست بلکه از فرآیند وضع و اجرای آن است. مثلا از همان کسانی است که آن را وضع کرده اند. شاید اکنون چهره برخی نمایندگان منتخبی که از انتخابشان پشیمان هستید به ذهن تان خطور کرد! سیاستمدار و سیاست گذار درباره گرفتارهای مشکلات فکر می کند اما لازم است فکر کند و فکر کنیم که او اساسا صلاحیت فکرکردن به مشکلات و خصوصا قانون گذاری و سیاستگذاری را دارد یا خیر؟! جای خوشوقتی و امید است که مدیران ارشد و نظام به طور خاص متوجه حکمرانی شده اند. چقدر تلاش شد تا جمعیت مهار شود و چقدر با افتخار از مهار آن حرف زدند اما بعد متوجه شدند خود تعریف از جمعیت غلط بوده است! مثل این شنیده مان که وقتی سؤال غلط بپرسیم، حتی پاسخ درست به آن هم گمراه کننده و غلط خواهد بود. حقیقت این است که عمده ضعف ما همچنان از قانون و قانونگذاری و محتوا و روش سیاستی است. وقتی می گویند هر کس وام گرفته و موفق به بازپرداخت آن نشده، سود و سود مرکب فدای سرش، اصل اش را برگرداند، بسیاری در دلشان می گویند که چه اشتباهی کردم این همه خوش حسابی کردم! یا وقتی می گویند هر کس تا 5 سال پیش چاهی کنده، مجاز است اما از این پس باید مجوز گرفت، برخی پیش خود خواهند گفت کاش چاه غیرمجازی حفر کرده بودم! خلاصه این که این نوع سیاستگذاری ها و سیاستمداری ها! دزدپرور و چاه جلوی پا است. نه تنها انسان های صادق را تشویق نمی کند که تنبیه و جریمه هم می کند. عجب چاه ویلی! یادم می آید خود من جریمه های رانندگی ام را که تأخیر داشت پرداخت کردم و مدت کوتاهی بعد، از اخبار سراسری شنیدم که جریمه جریمه ها !(جریمه تأخیر) را بخشیده اند. حس عجیبی بود و لحظه ای با خود گفتم ای دل غافل کاش جریمه ام را پرداخت نمی کردم! بعد گفتم خود همین، اصل غفلت بود و من از شهروندی خوب نباید دور شوم. بماند که پلیس محترم می بایست جریمه هایم را به من پیامک می کرد که نکرده بود و البته من هم مقصرم که هر روز پلاک ماشین را در سایت راهور چک نمی کنم!!
بگذریم. می دانیم که ما قانون مبارزه با پولشویی نداریم اما پولشویی را مجازات می کنیم! کلان تر از این، می دانیم که قانون با فساد مقابله می کند اما دیدیم و می بینیم خیلی وقت ها خودِ قانون عامل فساد است؛ قانونی که حکمرانی را بدل به ماشینی فرسوده در جاده ای فرسوده تر کرده و شاید هم مردم را زیر بگیرد.
اینجاست که نقش مجلس پررنگ است؛ آن هم در اقتصادی که می دانیم بیش از هر حوزه دیگری تشتت و چندگانگی و تناقض در آن وجود دارد. «صمت» یک سمت می رود، بانک سمت دیگر و نظام یا حاکمیت هم به سمت دیگر فرامی خواند. بیشتر مدیران گاه از اقتصاد مقاومتی هم حرف می زنند اما چه سود که در همین نفت، منافع شرکت ها و وزارت نفت در خام فروشی است و به آن افتخار هم می کنند. در حالی که رهبر انقلاب از سال 71 بر ممانعت از خام فروشی تأکید کرده اند.
میرزا یوسف مستشارالدوله در رساله «یک کلمه» راست گفت که مشکلات ما از نبود این یک کلمه قانون است. ای آقای مجلس! برای حل مشکلات کشور اول باید خود مجلس و قانونگذاری هایش درست شود. محض رضای خدا اگر تصویب نمی کنید که درمان زوج های نابارور رایگان باشد، از فرزندآوری و رشد جمعیت حرف نزنید(به کمپین فارس من در این باره مراجعه کنید). نگران شیعه هم نباشید چون هیچ چیز به اندازه دروغ و تناقض و چندرویی با شیعه بودن ناسازگار نیست. ما اما به شما در این مجلس جدید امیدوار هستیم. امیدواریم که قوانین فسادزا را بزدایید و سپس قوانین فسادزدا را چنان محکم و ساده و بی ابهام بنویسید که هزینه جرم و فساد بسیار بالاتر از اکنون برود(دبوآ درست گفت که قانون باید ساده و کوتاه و غیرقابل تفسیر[تحریف] باشد).
مجلس عزیز نمی گویم بدون حکمرانی راه به جایی نخواهیم برد و شرط حکمرانی خوب، وحدت رویه است. شاید برخی مخالف حکمرانی خوب به عنوان طرحی دولت-ملتی و مورد ترویج سازمان های بین المللی باشند. اما مگر می توان تردید کرد که اصولی مانند شفافیت و چابکی را می توان با حجت باطنی که همان عقل است دریافت و درّ یافت!
در صنعت خودرو وضع از آنچه گفته می شود هم بدتر است. این همه تشتت و سرگردانی مردم... بگذریم. در نهایت باید گفت اگر حکمرانی نکنید، رأی دهنده گان از شما هم رانده خواهد شد؛ چنان که از مجلس قبلی رانده شدند. برانید تا بمانید اما نه خر مراد را، بلکه اسب خواست مردم و انقلاب را. قانون های دزدپرور را متوقف کنید اما مهم تر از این، رویه هایی را که منجر به وضع این قوانین می شود متوقف کنید. این همان فکرکردن به فکر و فکر به فرآیندهاست. گامی به عقب برویم و کمی درنگ و تأمل کنیم، سپس خیز برداریم و جهش کنیم.
