«درخت بید آبی»

نویسنده: دوریس گیتس

ترجمه: مجید عمیق

ناشر: نیستان، چاپ اول، 1399

168 صفحه، 20000 تومان

 

***

 

دوریس گیتس (1987_1901) نویسنده‌ی رمان درخت بید  ابی رنگ زندگی پرفراز و نشیبی داشته است. در یکی از شهر های کوچک ایالت کالیفرنیابه نام ماونت ویو(mount view) متولد می شود.پدرش پزشک و مادرش دانش اموخته ی ادبیات انگلیسی بود. در هفت سالگی به همراه خانواده به شهرکی  در حومه ی شهر سان جوزه در شمال کالیفرنیا مهاجرت می کنند. همانجا به مدرسه می‌رود و سپس در شهر لاس گاتوس دوران دبیرستان را به پایان می رساند و در کتابخانه‌ی کودکان انجا مشغول به کار می شود. پس از مدتی دوباره به همراه خانواده به شهر فرسنو مهاجرت می کنند و در سال 1924 در مدر سه ی تربیت معلم این شهر ادامه ی تحصیل می دهد. دوسال بعد در رشته ی علوم کتابداری تحصیلات تکمیلی اش را ادامه می دهد. و در شهر فرسنو به عنوان معاون بخش کتابخانه‌ی کودکان به کارمشغول می شود. طی سال های 1930 تا 1940 که به نام دهه ی بحران بیکار ی و رکود و خشکسالی  در تاریخ امریکا رقم خورده است در رادیوی محلی فرسنو برنامه ی قصه گویی برای کودکان را راه اندازی می کند. و در همین ایام است که در  مدارس موقتی که برای کودکان کارگران بیکار و فصلی و در مناطق دور افتاده  احداث شده بودند به صورت مقطعی تدریس می کند. برای ان ها کتاب های خواندنی و اموزشی اهدا می کند. واین عشق به کودکان و علاقه ی به اموزش ان ها با تار و پود این نویسنده ی معلم پیشه چنان عجین شده بود که حتی  بواسطه ی  کمبود بودجه که ساعات کاریش کم شده بود ساعات فراغتش را به نوشتن داستان برای کودکان و نوجوانان اختصاص می دهد. نخستین رمانش را که درونمایه اش از این دوران سخت رکود و بیکاری و فقر  الهام گرفته شده بود،  تحت عنوان «فکر بکر سارا» در سال 1938 منتشر می‌کند. و همزمان با او نویسنده ی نام اشنای ادبیات واقع گرا، جان اشتاین بک خو‌شه‌های خشم را در سال 1939 می نویسد و منتشر می‌کند. ودو سال بعد از نخستین رمانش، در سال 1940 رمان درخت بید ابی رنگ را که در واقع می توان از این رمان واقع گرا به نام  خوشه های خشم  اشتاین بک برای نوجوانان یاد کرد و  رنج و سختی های کارگران فصلی  در امریکا را به تصویر می کشد و  درونمایه ای از تصویر و تخیل  و حقیقت  را در همه‌ی صفحات این رمان می توان مشاهده کرد به رشته ی تحریر در می اورد. بدون شک دوریس گیتس را می توان یکی از پیشگامان داستان های واقع گرا  برای نوجوانان دانست که با قلم توانمند و شخصیت پردازی بسیار ماهرانه اش اثری خلق می کند که هنوز پس از گذشت هشتاد سال نظیر این رمان که بازتابشی از دهه ی 1930 است توسط هیچ نویسنده‌ی  نوجوان  نوشته نشده است. اگر دوریس گیتس در شهرک های محروم برای کودکان محروم قصه نمی گفت و برایشان کتاب نمی برد و با ان ها و الام و رنج شان همدردی نمی کرد شاید هرگز هم رمان درخت بید ابی رنگ را هم نمی توانست به رشته‌ی تحریر در اورد. از این رو، رمان‌ درخت بید ابی رنگ را می‌توان داستان سایه روشن های زندگی دانست که کلاس درسی از بردباری، امیدواری، شاکر بودن، عشق به خانواده،  بخشندگی، ارج نهادن به ارزش های انسانی را به تصویر می‌کشد.

  شاید همه‌ی ما ها با فراز و نشیب های زندگی و ناملایمات ناخواسته مانند بیماری‌ها و حوادث طبیعی رو به رو شده ایم و برای رودررو شدن با ان ها واکنش های متفاوتی داشته ایم. برای نوجوان  امروز  شاید دشواری هایی را که در این رمان شخصیت اصلی ان یعنی دخترکی به نام جنی لارکین ان ها را تجربه می کند دور از ذهن به نظر برسد. اما خواندن این رمان می تواند تلنگری برای هر نوجوان باشد که در مواجه شدن با مشکلات زندگی هر گز امید خود را از دست ندهد و با لذت بردن از داشته هایش و کاستن از توقعات افراطی اش از انچه که خداوند در اختیارش قرار داده است شاکر باشد و دوشادوش خانواده اش برای مقابله کردن با دشواری های زندگی صبور باشد. چه زیباست وقتی دخترک داستان ما  در براورده شدن حداقل ها از یک زندگی در کنار خانواده و شب را به صبح رساندن در زیر یک سقف و برخوردار شدن از یک زندگی ارام و رهایی از زندگی خانه به دوش وار پدرش را در اغوش بگیرد و تنها خواسته اش از او این باشد :پدر دلم می خواهد وقتی از تو می پرسم که تا چه وقت می توانیم در اینجا بمانیم جواب بدهی :  «تا هر وقت که دلمان بخواهد» اما پدر هنوز به دلیل شرایط بحرانی اقتصادی هنوز نمی تواند امال و ارزوی دیرینه‌ی خانواده به ویژه دختر صبور ر نج دیده اش را براورده کند و در جواب او می گوید : «دخترم تا هر وقت که بتوانیم»

داستان درخت بید ابی رنگ بین حقیت زندگی و ارزو های معصومانه ی یک دخترک، رنگین کمانی از عشق به زندگی و عشق به خانواده و عشق به الطاف خداوندی را می گستراند و در لحظاتی که تنها دارایی و یادگاری به ارث مانده از مادر مادر بزرگش را که یک بشقاب کوچک منقوش به یک رودخانه و و درخت بید و کلبه و سه ادمک است و همیشه جنی لارکین در حسرت داشتن کلبه ای است که در کنار خانواده و زیر سقف ان شب را به صبح رساند و مدام از مهاجرت فصلی پدر که برای گذران زندگی چاره ای جز این ندارد رهایی پیدا کنند به یکباره سیاهی های زندگی کنار می رود و ارزوی دیرینه اش بر اورده می شود. و چه زیباست زمانی که جنی لارکین پدرش را بغل می کند و مدام به پدر اصرار می کند که جمله اش را بار ها وبارها تکرارکند. : «دخترم تا هروقت که دلمان بخواهد.»داستان درخت بید ابی رنگ غوغایی در درون یک مخاطب نوجوان به پا می کند که قدر داشته های زندگی اش را بداند و برای  مقابله با دشواری های زندگی صبور و هرگز نومید نشود. داستان درخت بید ابی رنگ با زیبایی هر چه تمام و به دور ازبرخی از رمان های نوجوان امروز که  پوچی و راحت طلبی وخشونت و بی بند باری را ترویج می کنند و در نهایت ساعاتی از زندگی نوجوان را هدر می دهند با لحنی ارام و با جملاتی که حقایق زندگی و ناملایمات ناخواسته را که در هر دوره ای از تاریخ زندگی مان می تواند روی دهد به رشته ی تحریر  می کشد و مخاطب با رسیدن به پایان خوش داستان ضمن همدردی با شخصیت داستان تصویری از خانواده و رنج پدر و مادر و لطف خداوند را پیش چشمانش مجسم می کند و از سکون و ارامش این خانواده به وجد می اید و این یعنی ان که زندگی جریان دارد و همراه است با سختی ها و دشواری هایی که در نهایت پایان می گیرد.