حجتالاسلام رئیسی روز یکشنبه در بخشی از سخنانش در نشست شورای عالی حفظ حقوق بیت المال گفت: «مشکل ماده ۱۰۰ حتما باید حل شود و نباید به عنوان یک منبع برای رفع کمبودهای مالی شهرداریها تلقی شود. حتما این کار غلط است و مشکلاتی که الان ایجاد کرده، حتما باید پیگیری شود که این کار اراده جدی میخواهد...
معتقدیم که شوراهای شهر خدمات خوبی در خیلی از شهرها انجام دادهاند؛ اما تخلفات جدی هم در شوراها وجود دارد و اشکال هم ساختاری است و اشکال رفتاری نیست... اگر ساختارها دقیق باشد و شورای شهر را منضبط کند، مجبور به برخورد نمیشویم. اعضای شورای شهر برای خدمت آمده اند؛ ولی وقتی میبینند که یکسری از راهها باز است و زمینه و بستر برای تخلف فراهم است، مرتکب تخلف میشوند. ما به هیچ عنوان مایل به برخورد با آنها نیستیم؛ اما وقتی تخلف میکنند، برخورد میکنیم؛ لکن مشکل را در ساختارِ غلط میبینیم.»
متاسفانه عموم مردم و نخبگان سیاسی در کشور ما معمولا افراد و رفتارها را عامل شکلگیری مشکلات و تخلفات میدانند. عموما میگویند اگر فلانی رئیسجمهور شود همه مشکلات حل میشود یا اینکه عمده نقد خویش را متوجه افراد میکنند. ایشان بر این نکته واقف نیستند که افراد در خلأ تصمیم نمیگیرند و ساختارها بر تصمیمات و عملکرد افراد سایه میاندازد. خیلی از افرادی که از آنها در دوره مدیریت، رفتارهای نادرست سر زد پیشتر الگوی رفتاری دیگران در جامعه بودند اما ساختارهای معیوب باعث شد به تدریج رفتارشان فاسد شود.
تاثیر ساختارها به میزانی است که مشاهده میکنیم عمده عملکردها در دوره مدیریت افراد مختلف که حتی گرایش سیاسی متضادی دارند یکسان بوده است.
نمونه بارز این موضوع، رویکرد اقتصادی تقریبا مشابه ۴ رئیسجمهور بعد از جنگ است. در همه دولتهای بعد از جنگ سیاستهای اقتصادی تقریبا مشابهی در پیش گرفته شد و نتیجه آن هم نابرابری اقتصادی و اجتماعی حال حاضر است.
آنچه باعث شده است این روزها شاهد نابرابری اقتصادی و اجتماعی در کشورمان باشیم بیش از آنکه معلول رفتار افراد باشد معلول ساختارهای اقتصادی و اجتماعی است. تا زمانی که این ساختارها اصلاح نشود این نابرابریها ادامه خواهد داشت.
با این توضیحات، باید به جناب رئیسی بابت تاکید بر موضوع اصلاح ساختارها آفرین گفت. تاکید رئیسی درباره اصلاح ساختار شوراهای شهر و روستا بسیار مهم است. در چند سال اخیر تعداد زیادی از اعضای شورای شهرهای مختلف بهدلیل انجام برخی تخلفات بازداشت و دادگاهی شدهاند که نمونه مشهور آن لواسان است.
تخلفاتی در لواسان رخ داده است که رسانهای شدن آنها در یکی دو سال اخیر باعث توجه عموم مردم به این شهر شده است. تخلفاتی مانند باستیهیلز و کلاک که با پیگیری رسانهها و قوه قضائیه در حال رسیدگی است.
البته این تخلفات منحصر به لواسان نیست و در شهرهای دیگر هم تخلفات مشابهی رخ داده که آن هم پس از لواسان به رسانهها درز کرده است. بهترین راه برای پیشگیری از بروز این تخلفات اصلاحات در ساختار شوراهای شهر و شهرداریها است.
البته چه بهتر که این الگو به تمام حیطههایی که فساد در آن مشاهده میشود گسترش پیدا کند و همه ساختارهای فسادزا شناسایی و اصلاح شود؛ ساختارهایی فساد و مفسد تولید میکنند و اصلاح آنها بیش از برخورد با مفسدین ضرورت دارد.