مترو تهران یکی از مراکز اصلی شیوع ویروس در تهران هست و باید حداقل تا پایان ماه مبارک رمضان و خرداد که هوا گرمتر و امیدوارانه فعالیت ویروس و شیوع آن با گرما کمتر شود بسته شود و حتی وقتی هم باز میشود باید سیستم تهویه مطبوع مرکزی آن کار نکند. اما برای این ادعا خود چندین دلیل داریم:
1- تمام شهرهای بزرگ دنیا که مرکز اصلی شیوع بیماری شده اند ( نیویورک . مسکو. پاریس. توکیو. لندن. تورنتو . تهران) همگی سیستم متروی بزرگ و متراکم دارند و به اندازه زیادی برای زندگی و حمل و نقل بر مترو برنامه ریزی شده اند.
2- ثابت شده است که ویروس کرونا در ساختمانها بزرگ و سر پوشیده با جمعیت زیاد مانند بازارها و مراکز خرید و مالها و کشتی های تفریجی. بیمارستانها. ساختمان های اداری. ناوهای هواپیما بر و البته ساختمانهای خانه سالمندان و زندانها بیشترین فعالیت و سریعترین گسترش را دارد. علت ان استفاده از سیستم تهویه مطبوع مرکزی است. سیستم تهویه مطبوع مرکزی دقیقا مانند سیستم پمپهای کوچک آب در داندانپزشکیها فعالیت می کند. با فشار زیاد هوا و قطرات ریز آب را در محیط پخش میکند و ویروس در فضای آنها غوطه ور میشود. دقیقا همین اتفاق در متروها و هواپیماهای مسافری و اتوبوسها و اصولا سیستمهای تهویه مرکزی و کولر لوازم نقلیه میافتد.
3- در ایران تنها شهری که هنوز از سیستم مترو خود استفاده میکند فقط تهران است. عجیب نیست که همچنان بیشترین تعداد مبتلا در تهران است.
4- برخی دوستان فوری خواهند گفت که دلیل اینکه این شهرهای بزرگ مرکز شیوع بیماری هستند جمعیت زیاد آنها است و نه سیستم حمل و نقل عمومی و مترو. منطقی به نظر میرسد. ولی در مورد امریکا و کانادا و روسیه و سنگاپور خلاف ان را میتوان اثبات کرد. در امریکا اولین موارد شیوع کرونا در ساحل غربی و سیاتل و کالیفرنیا بود. ولی بعد از یک هفته نیویورک و نیوجرسی که هر دو سیستم بزرگ مرکزی مترو دارند شیوع کرونا به صورت عجیب و دهها برابر کالیفرنیا و سیاتل افزایش یافت. سیاتل و کالیفرنیا یا مترو ندارند یا استفاده از مترو و حمل و نقل عمومی توسط مردم در لس انجلس و کالیفرنیا در شرایط عادی فقط زیر سه درصد بوده هست ولی بیشتر مردم برای حمل و نقل عمومی نیویورک از مترو استفاده می کنند. شیکاگو و لس انجلس هم مانند نیویورک با وجود عدم تفاوت زیاد در هوای آنها از ابر شهرهای پر جمعیت امریکا محسوب میشوند ولی مترو در آنها استفاده وسیعی نمیشود. دقیقا همین اتفاق در کانادا و روسیه هم افتاد. با اینکه شروع کرونا از وانکور بود ولی حالا مراکز اصلی شیوع کرونا در تورنتو و مونترال هست که سیستم های مترو بزرگی دارند. مسکو هم پر تراکم ترین سیستم مترو روسیه را دارد و بیشترین الودگی ویروس هم در آن است. در سنگاپور هم همین اتفاق افتاد. سنگاپور هم ابتدا از موفقترین کشورهایی بود که ویروس کرونا را با تعطیلی گسترده شهر و سیستم حمل و نقل مترو کنترل کرد. از هفته پیش با کاهش شدید مبتلایان سیستم مترو سنگاپور به حالت عادی برگشت. سه روز است که موج جدید و بزرگی از مبتلایان جدید در سنگاپور اغاز شده.
5- اثبات ضرورت تعطیلی مترو برای اقای نمکی و دکتر زالی نباید مشکل باشد. فقط کافی است یک سوال و جواب از افرادی که در ده روز گذشته به بیمارستانها تهران مراجعه کردند و قبلا در خانواده انها کسی مبتلا به ویروس نشده بوده است انجام شود. ایا در ده روز گذشته از سیستم متروی تهران استفاده کرده اند یا خیر. اطمینان داشته باشید از درصد بالای جوابهای مثبت متعجب خواهید شد. هر چند ممکن است مانند همان بحث ضرورت قطع پروازهای بین ایران و چین که اقای دکتر نمکی فرموده که ما در اواخر دی ماه توصیه کردیم ولی عمل نشد شاید در مورد مترو هم توصیه کردند ولی عمل نمیشود.
6-ولی به هر حال متاسفانه دولت و مسئولان بهداشتی شهر و مسئولان کشور خیلی اهسته و ملاحظه کاری هستند و میتوانند خیلی بهتر مدیریت کنند، و مانند همان بحث قطع پروازهای چین و قرنطینه خیلی نگران تاثیرات جانبی بستن مترو هستند. با توجه به تعطیلی دانشگاهها و مدارس و بسیاری مراکز کار و بازرگانی و خودداری مردم از حضور در معابر اصلی و البته ماه مبارک رمضان شهر تهران و ساکنان ان به راحتی این ظرفیت را دارند که مترو برای مدتی بسته شود و مسافران آن یا از ماشین شخصی یا از سیستم بی ار تی و اتوبوس استفاده کنند. هر چند در اتوبوسها هم باید رانندهها از روشن کردن سیستم تهویه مطبوع مرکزی خودداری کنند و به جای ان پنجره ها برای تهویه هوا داخل اتوبوسها باز شوند. برای دوستانی هم که میگویند ما ماشین شخصی نداریم یا هزینه استفاده از تاکسی را نداریم براحتی میتوانند از همین اتوبوسها بی ار تی و حمل و نقل عمومی استفاده کنند. به هر حال کسی نمیتواند مدعی باشد که هم میتوان با ویروس کرونا جنگید هم کوچکترین تغییر و سختی در زندگی روزمره ما نباید به وجود آید.
7- و در نهایت اگر به هر دلیلی باز کارشناسان بهداشت و مسئولان ما متقاعد به بستن مترو نشدند و به فکر تاثیرات اقتصادی و اجتماعی آن بودند کمترین کاری که میتوان و در واقع باید انجام داد و در آن شکی نباید باشد اجباری شدن پوشیدن ماسک در مترو و حمل و نقل عمومی و تشویق مردم به استفاده از سایر وسایل حمل ونقل به جای مترو است.
8- سخن اخر که در ده روز پیش جمهوری چک اولین کشور اروپایی بود که مانند کره جنوبی اعلام کرد که استفاده از ماسک برای همه کسانی که در فضای عمومی هستند اجباری است. میتوانید امار را ببینید. دقیقا یک هفته هست که میزان مبتلایان به کرونا سریعا و روز به روز در حال کاهش هست. همین اتفاق یعنی الزام استفاده از ماسک با اجبار کمتر در المان و اتریش هم افتاد و دقیقا امار موید موفقیت خیلی بزرگ استفاده از ماسک برای جلوگیری از شیوع ویروس است.
به همین دلیل یکبار دیگر همانطور که اقای روحانی خواستار همفکری شده بود به ریاست جمهوری و دولت محترم پیشنهاد میشود با تامین اعتباری به نسبت بسیار اندک (در قیاس سایر اقدامات) زمینه را برای تولید انبوه ماسک و اجباری کردن استفاده از ان حداقل در فضاهای سربسته شهرهای بزرگ و درگیر فراهم نماید. فقط با چند میلیون دلار مواد اولیه میتوان تاثیر بسیار بزرگ و قطعی در محدود کردن گسترش ویروس گذاشت. حتی شهرهای امریکا و برخی ایالات ان که حالا با فرمان ترامپ به سوی باز شدن مجدد میروند پوشیدن ماسک را اجباری کردند ولی ترامپ مانند اکثر رهبران سیاسی اروپا که در روزهای اول و به دلیل کمبود ماسک ان را تشویق نمیکرد ولی حالا خود به مردم توصیه به پوشیدن ماسک میکند همانطور که حالا مرکل و ماکرون و سازمان بهداشت جهانی توصیه اکید به زدن ماسک دارند و اگر اطمینان داشتند که میتوانند نیاز چند صد میلیونی ماسک در هفته را فراهم کنند در اجباری کردن آن کوچکترین تردیدی نمیکردند.