آیا باید از گذشت «آیت الله سیستانی» از توهین‌کننده تعجب کنیم؟!

محمدعلی حبیبی،   3990126109 ۶۵ نظر، ۰ در صف انتشار و ۴۴ تکراری یا غیرقابل انتشار
آیا باید از گذشت «آیت الله سیستانی» از توهین‌کننده تعجب کنیم؟!

روز سه شنبه خبری در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه آیت‌الله سیستانی مرجعیت عالی عراق در نامه‌ای به دادگستری عراق خواهان آزادی فردی شده که به‌دلیل توهین به ایشان به دو سال حبس محکوم شده است. انتشار این خبر در رسانه‌های فارسی با موجی از تحسین همراه شد. در این زمینه چند نکته به نظر می‌رسد:

-با نگاهی به سیره و سنت معصومین در‌می‌یابیم برخوردشان با افرادی که به ایشان توهین می‌کردند با ملایمت و از سر دوستی بود. همه ما بارها داستان برخورد پیامبر و ائمه معصوم با فردی را که به ایشان توهین می‌کرد شنیده‌ایم و همه آنها بر ملاطفت آن حضرات با فرد توهین‌کننده دلالت دارند. اکنون چرا باید تبعیت یک عالم دینی از سنت معصومین این‌چنین شایسته تحسین قلمداد می‌شود؟ علت این مسئله دوری ما از سیره و سنت معصومان است. واضح است که این تمجیدها یا به‌دلیل نادر بودن چنین برخوردهایی در حافظه ماست یا مربوط به توجه و حساسیت ناکافی به طرح عمومی موارد مشابه رخ داده در کشور و تبلیغ و فرهنگ سازی درباره آن است. 

-متاسفانه در سال‌های اخیر و به‌خصوص در دوره مدیریت سابق قوه قضائیه حساسیت بسیار بالایی نسبت به توهین به مسئولان عالی‌رتبه وجود داشت. علاوه بر حکم قانون مبنی بر جرم‌ بودن توهین به مسئولان کشور درباره مصادیق توهین نیز معمولا سلیقه‌ای برخورد می‌شود و گاه افراد را می توان با کوچکترین انتقاد به توهین متهم کرد. در چنین وضعی آزادی بیان را ‌به‌ راحتی می توان به محاق برد و انتقادات را تاب نیاورد و افراد منتقد را تحت پیگرد قانونی قرار داد.

-در زمانه‌ای که ما در آن به سر می‌بریم آزادی افراد و رسانه‌ها در بیان ضعف‌ها یکی از بهترین روش‌های آزموده شده برای جلوگیری از سیاست‌گذاری و تصمیمات غلط مسئولین است. تجربه کشورهای مختلف نشان می‌دهد به هر میزان که افراد در بیان مشکلات و تخلفات آزادتر باشند راه مقابله با سیاستگذاری غلط و پیشگیری از تخلف بازتر می‌شود. 

- درباره اجرای قانون توهین به مسئولان به نظر می رسد بهترین راه برای جلوگیری از تضییع حق انتقاد افراد و همچنین رسیدن به مواهب انتقاد، تفسیری از قانون است که جنبه عمومی جرم در آن لحاظ نشده باشد. وضعیت کنونی بدین شکل است که دادستان می تواند برای فردی به اتهام توهین به مسئولان کیفرخواست صادر کند؛ حتی اگر آن مسئول شخصا رضایت به این شکایت نداشته باشد. بهتر است این نگاه به قانون عوض شود و هر مسئولی اگر از توهین یک نفر به خودش شکایت داشت شخصا شکایت کند و دادستانی نتواند به دلیل جنبه عمومی جرم شکایت کند. با این نگاه، بخش زیادی از پرونده های اتهامی به دلیل توهین فاقد موضوع می‌شود چون برخی مسئولین نیز شخصا شکایتی از افراد ندارند.

-از جهتی دیگر به عموم مسئولین پیشنهاد می‌شود سعه صدر خویش را بیشتر کنند و به هر انتقادی برچسب توهین نزنند. چنانکه گفته شد در دوره‌هایی‌ از افراد متعددی به اتهام توهین به مسئولین شکایت شد که تعداد زیادی از آنها از نظر عرفی توهین به حساب نمی‌آمد. این سعه صدری که توصیه شد سیره و سنت معصومین است و بهتر است عموم مسئولین همانگونه که در سخن خود را تابع معصومین می‌دانند در عمل هم به آن بزرگان اقتدا کنند.