توقف مذاکرات هسته ای آمریکا-کره شمالی

"دونالد ترامپ" پس از آن تاریخ ساز شد که در 30 ژوئن (9 تیر) به عنوان نخستین رئیس جمهورِ در مسند قدرت در آمریکا، پا به خاک کره شمالی گذاشت. مذاکرات رهبران دو کشور در منطقه غیرنظامی در مرز دو کره، چهار ماه بعد از دیدار ترامپ و "کیم جونگ اون" رهبر کره در هانوی – پایتخت ویتنام- برگزار شد که البته هیچ کدام پیشرفتی نداشت. ترامپ گفت سفرش را در نشست سران هانوی نیمه تمام رها کرد زیرا کره شمالی "خواستار لغو تمام تحریم های (آمریکا) شده بود، و ما نمی توانستیم آن  کار را انجام دهیم." دو کشور در اول اکتبر درباره برخی چارچوب های مشخص مذاکرات توافق کردند، اما تنها چند ساعت بعد از آن بود که کره شمالی یک آزمایش موشک بالستیک انجام داد. مذاکره کنندگان دو کشور در5 اکتبر (13 مهر) دیدار کردند اما این گفت وگوهای هشت ساعته نتیجه ای نداشت. 

برگزیت، صحنه سیاسی انگلیس را زیر و رو  کرد

سال 2019 برای انگلیس در حالی آغاز شد که قرار بود این کشور حداکثر در 29 مارچ (9 فروردین 98) از اتحادیه اروپا خارج شود. "ترزا می" نخست وزیر سابق انگلیس این  تاریخ را انتخاب کرده بود اما نتوانست مجلس عوام را متقاعد کند توافقی را که با اتحادیه اروپا منعقد کرده بود، تایید کند. می مجبور شد تاریخ برگزیت (خروج انگلیس از اتحادیه اروپا) را تا 31  اکتبر(9 آبان) به تعویق بندازد و پس از آن که مجلس عوام سه بار توافق مورد نظر او را نپذیرفت، کناره گیری کرد. بوریس جانسون رای حزب محافظه کاران را از آنِ  خود  کرد و در 24 ژولای (2 مرداد) نخست وزیر انگلیس شد. وی که مجبور شده بود ضرب الاجل برگزیت را تا 31  ژانویه 2020 (11 بهمن 98) به تعویق بیندازد، خواستار انتخابات زودهنگام شد، و در این انتخابات بود که محافظه کاران بزرگ ترین پیروزی خود را در بیش از سه دهه به دست آوردند. مجلس هم در 20 دسامبر (29 دی 98) همین تاریخ را با اکثریت قاطع به عنوان تاریخ خروج انگلیس از اتحادیه اروپا تصویب کرد. 

جنگ تجاری بین آمریکا و چین

دونالد ترامپ در مارچ 2018 بود که در توئیتی اعلام کرد "جنگ  تجاری خوب است و به راحتی می توان برنده آن شد." البته جنگ تجاری او با چین، تاکنون این گونه نبوده است. ترامپ در فوریه اعمال تعرفه های جدید بر کالاهای چینی را به تاخیر انداخت تا مذاکرات دوجانبه به انعقاد توافق منجرشود. وی در ماه می به این نتیجه رسید که مذاکرات پیشرفتی نداشته است لذا دور جدیدی از تعرفه ها را اعمال کرد. در ژوئن، ترامپ و همتای چینی اش – شی جین پینگ – در نشست G-20 توافق کردند مذاکرات تجاری را ادامه دهند. ترامپ اما  در آگوست اعلام کرد بر کالاهای چینی به ارزش 300 میلیارد دلار تعرفه اعمال می کند و این مساله از اول سپتامبر قابل اجرا بود گرچه بعدا تاریخ اعمال را به تاخیر انداخت. چین هم بر کالاهای آمریکایی به ارزش 75 میلیارد دلار تعرفه اعمال کرد تا اینکه دو طرف در اکتبر به توافق موقت دست یافتند گرچه بر سر مسایل مهم همچنان اختلاف دارند.  

موج مهاجران آمریکای مرکزی

افزایش پناه جویان درمرزهای آمریکا به دلیل خشونت و فقر در السالوادور، گواتمالا  و هندوراس بود. بر اساس قوانین آمریکا، هر فردی که به مرزهای آمریکا برسد و بتواند مدرکی "معتبر از ترس" ارائه کند که نشان دهد در کشورش آزار و اذیت می شود، به داخل آمریکا راه پیدا خواهد کرد. دولت ترامپ در ماه مارچ کمک های آمریکا را به این سه کشور متوقف کرد تا آنها را تحت فشار  قرار دهد مقابل موج مهاجران بایستند گرچه بخشی از کمک ها در ماه ژوئن ازسر گرفته شد. ترامپ همچنین کشورهای آمریکای لاتین را تحت فشار گذاشت تا به جای آمریکا  از کشورهای عبوری درخواست پناهندگی کنند. منتقدین میگویند این کشورها فاقد منابع لازم برای رسیدگی به درخواست های پناهندگی هستند.

تشدید بحران درخلیج فارس 

در ماه می چهار فروند کشتی تجاری که خارج از تنگه هرمز – محل عبور حدود یک  پنجم نفت مصرفی جهان- لنگر انداخته بودند، هدف حمله قرار گرفتند. آمریکا، ایران را متهم کرد که "مسئول مستقیم" این حملات است، تهران این ادعا را رد کرد. در 6 ژوئن (17 خرداد) حوثی های یمن یک پهباد آمریکایی را در یمن سرنگون کردند. دو هفته بعد ایران یک فروند پهباد آمریکایی را سرنگون کرد و گفت حریم هوایی ایران را نقض کرده است، آمریکا این اتهام را رد کرد. در 18 ژولای (28 تیر) یک ناو هواپیمابر آمریکایی در تنگه هرمز یک  پهباد ایرانی را سرنگون کرد. سپس در 14 سپتامبر (24 شهریور) 14 فروند پهباد، به تاسیسات مهم نفتی عربستان حمله کردند؛ این حملات به توقف موقت نیمی از تولید نفت عربستان منجر شد. آمریکا در اکتبر اعلام کرد 3 هزار نیروی اضافی و سیستم های متعدد موشکی به منطقه اعزام می کند تا در مقابل "حملات ایران" از عربستان حمایت کند. تا پایان سال گذشته میلادی هم صحبت از اعزام احتمالی 14 هزار سرباز آمریکایی به عربستان بود.

آتش سوزی در جنگل های آمازون 

در سال گذشته میلادی 80 هزار مورد آتش سوزی در آمازون رخ داد که شدیدترین آن در یک دهه بود، و در آن گستره ای از جنگل به اندازه ایالت  نیوجرسی سوخت. منتقدان "ژائیر بولسونارو" رئیس جمهور برزیل را عامل این حوادث می دانند زیرا اجازه داده است جنگل ها نابود شوند. دانشمندان هشدار داده اند شدت جنگل زدایی در آمازون به نقطه ای رسیده است که  می تواند آن را به صحرای بی آب و علف تبدیل و "میلیاردها تن گاز کربن را روانه جو کند."

تصویب قانون ملی گرایی در هند

"نارندا مودی" نخست وزیر هند در ماه می، پیروزی شگفت آوری را در انتخابات پارلمانی کسب کرد و به این ترتیب حزب او – بهاراتیا جاناتا- (بی جی پی) اکثریت خود را نیز با شرکت بیشترین رای دهندگان در تاریخ هند، در پارلمان گسترش داد. شدت این پیروزی به بروز شایعه ای منجر شد مبنی بر آن که مودی سیاست ملی گرایی خشونت بار هندوها را دنبال خواهد کرد و طولی نکشید که این مساله به حقیقت پیوست: در ماه آگوست مودی، خودمختاری کشمیر را که از زمان استقلال به دست آورده و در قانون اساسی هند قید شده بود، از آن سلب کرد. به دنبال آن قانون اجباری منع آمد و رفت در کشمیر اجرا و مرزهای این منطقه مسلمان نشین به دیگر مناطق هند بسته شد؛ بیش از 5 هزار نفر هم دستگیر شدند. در حالی که مودی ادعا می کرد این اقدام به تقویت اقتصادی کشمیر و مبارزه با فساد منجر خواهد شد،  منتقدین این ادعا را رد کرده و میگویند هدف از این اقدام "هندو سازی" منطقه است.  پارلمان هند نیز در دسامبر گذشته قانون جنجالی شهروندی را تصویب کرد که بر اساس آن زمینه شهروندی غیرمسلمانان از کشورهای دیگر جنوب آسیا فراهم می شد. تصویب این قانون به بروز اعتراضات گسترده و کشته شدن عده  کثیری از مخالفان آن منجر شد. 

آمریکا حمایت  خود را از کردهای سوریه متوقف کرد

دونالد ترامپ در 7 اکتبر (15 مهر) بعد از مکالمه تلفنی با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه اعلام  کرد آمریکا نیروهای ویژه خود را از شمال سوریه خارج میکند. حتی نزدیک ترین متحدان آمریکا این اقدام را زمینه ساز بروز فاجعه خواندند، که البته دو روز بعد محقق شد: تهاجم ترکیه به شمال سوریه. کردها که حمایت آمریکا را از دست داده بودند، با نیروهای دولتی سوریه متحد شدند. حمایت آمریکا از کردها – که بیش از 11 هزار نیروی خود را در مباره با داعش از دست داده بودند- از سال 2014  آغاز شده و در تلاش برای مقابله با این گروه تروریستی صورت گرفته بود. اقدام آمریکا بسیاری از ناظران را متقاعد کرد که  واشنگتن متحد قابل اعتمادی نیست.  

استیضاح دونالد ترامپ

"نانسی پلوسی" رئیس دمکرات مجلس آمریکا در 24 سپتامبر (2 مهر) تحقیقات مربوط به استیضاح را به جریان انداخت. این مساله پس از آن رخ داد که یک منبع افشاگر در ماه  آگوست اعلام کرده بود ترامپ از قدرت خود استفاده کرد تا اوکراین را تحت فشار قرار دهد از فساد مالی پسر "جوبایدن" - پیشتاز دمکرات در انتخابات ریاست جمهوری- پرده بردارد. مبنای این افشاگری تماس تلفنی ترامپ با "ولادیمیر زلنسکی" رئیس جمهور اوکراین بود. مجلس در 31 اکتبر (9 آبان) به برگزاری جلسات علنی استیضاح رای داد؛ که در اواسط نوامبر آغاز شد. ترامپ در چندین جلسه استیضاح شد و همان طور که قابل پیش بینی بود، به دلیل اکثریت جمهوری خواهان در کنگره، این استیضاح به برکناری او منجر نشد؛ گرچه نام ترامپ را به عنوان تاریخ سازان درعرصه سیاسی آمریکا ثبت کرد.

اعترضات گسترده در هنگ کنگ

اعتراضات گسترده در منطقه هنگ کنگ به بهانه پیش نویس قانون موسوم به استرداد آغاز شد که منتقدین می گویند مساله "یک کشور، دو سیستم" را نقض می کند. این ساز  و  کار، مبنای روابط چین با هنگ کنگ بوده است. به تدریج این اعتراضات گسترش  یافت به گونه ای که معترضان خواستار حکومتی دمکرات تر شدند. نامزدهای طرفدار تظاهر کنندگان در انتخابات محلی نوامبر بر نامزدهای طرفدار چین غلبه کردند تا زمینه ای بالقوه برای تقابل با پکن فراهم شود. دامنه این اعترضات به دیگر کشورها نظیر الجزایر، سودان، شیلی، لبنان، عراق، بولیوی، هند، نیکاراگوئه و روسیه هم کشیده شد.

ترور سپهبد سلیمانی و تبعات آن 

در 3 ژانویه (13 دی)  به دنبال اقدام آمریکا در ترور سپهبد سلیمانی – فرمانده شهید سپاه قدس- تنش میان ایران و آمریکا به اوج خود رسید. ترامپ مدعی شده بود ترور سردار سلیمانی تلاش برای توقف جنگ بود؛ ادعایی که بسیاری از مقامات و کارشناسان آمریکایی و غیر آمریکایی آن را رد کردند. دهها میلیون ایرانی در مراسم تشییع سلیمانی شرکت کردند. وی در عملیات پهبادی آمریکا در نزدیک فرودگاه بغداد همراه چند تن دیگر از جمله یکی از رهبران نیروهای حشدالشعبی عراق به شهادت رسید. ایران چند روز بعد در 18 دی ماه یک پایگاه آمریکایی را در شمال عراق، هدف حملات گسترده موشکی قرار داد. به اذعان پنتاگون، در این حملات بی سابقه، بیش از 100 آمریکایی زخمی شدند. اما پس از آن یک خطای انسانی سبب شد یک فروند هواپیمای اوکراینی نزدیک تهران هدف موشک قرار گیرد که در آن تمام 176 سرنشین و خدمه هواپیما کشته شدند.

ویروس کرونا 

در 31 دسامبر گذشته (10 دی) دفتر نمایندگی سازمان بهداشت جهانی در چین  از نخستین گزارشات مربوط به وجود ویروسی ناشناخته مطلع شد که عامل تعدادی از  موارد ذات الریه در "ووهان" – شهری در شرق چین با بیش از 11 میلیون نفر جمعیت- بود. آنچه که ابتدا به عنوان یک اپیدمی در چین خودنمایی کرد، اکنون به یک بیماری کشنده در سراسر جهان تبدیل شده است. تاکنون دهها هزار مورد ابتلا به کرونا وهزاران کشته گزارش شده است. ایتالیا، ایران و اسپانیا کشورهایی در خارج از چین هستند که بیش از دیگران از کرونا متاثر شده اند.  کرونا تاکنون به 143 کشور و منطقه راه یافته و انتظار می رود تا مدت ها مهم ترین دغدغه جهانی باشد.

حمله نژادپرستان به مسجدی در "کرایست چرچ" نیوزلند در ماه مارچ که 51 کشته برجا گذاشت، آتش سوزی در کلیسای تاریخی نوتردام پاریس در آوریل، کاهش تعهدات داوطلبانه هسته ای ایران، خروج آمریکا از پیمان منع نیروهای هسته ای میانبرد با روسیه در آگوست، کشته شدن ابوبکر البغدادی رهبر داعش در حملات نیروهای ویژه آمریکایی در اکتبر، حضور آنگ سانگ سوچی رهبر میانمار در دادگاه عدالت بین المللی در خصوص  نسل کشی مسلمانان روهینگیا نیز از دیگر تحولات عمده سال 98 بوده است.