محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه دیروز در گفت و گو با خبرگزاری خانه ملت عنوان کرد: برجام یک توافق بین المللی است که در سازمان ملل به تصویب رسیده و چارچوب مشخصی دارد و آمریکا خلاف قوانین بین المللی از آن خارج شده است. ظریف در ادامه عنوان کرد: اروپایی ها در موقعیتی نیستند که بتوانند از برجام خارج شوند و از نظر حقوقی حق این کار را ندارند.

این صحبت های وزیر امور خارجه بسیار شبیه سخنانی است که چند سال پیش، قبل از تصویب برجام در جلسه شورای روابط خارجی عنوان کرده بود. ظریف در آن جلسه در پاسخ به پرسشی به صراحت عنوان می کند آمریکا نمی‌تواند از برجام خارج شود!

بیشتر بخوانید:

ظریف: اروپایی‌ها نمی‌توانند از برجام خارج شوند

ظریف: به شما اطمینان می‌دهم آمریکا نمی‌تواند از برجام خارج شود!

اما دونالد ترامپ بعد از روی کار آمدن عملاً با بی توجهی به برجام و قطعنامه 2231، آمریکا را از توافق هسته ای خارج کرد. روحانی نیز بلافاصله با ابراز خوشحالی اعلام کرد عضو مزاحم از برجام کنار کشید که این موضوع به نفع توافق خواهد بود.

 گویی تاریخ دوباره در حال تکرار شدن است و این بار همان جملات نسبت به اروپایی ها بیان می شود. البته بدعهدی اروپایی ها مسبوق به سابقه است و می توان حتی به عقب تر یعنی سال 1382 و توافق نامه سعدآباد نیز برگشت که به تعهدات خود پایبند نبودند.

 اروپایی ها همیشه بیش از آمریکا مدعی پایبندی به سازمان های بین المللی، توافق، تعهدات، اصول روابط بین الملل و ...بوده اند. در قضیه برجام نیز فعلاً اروپایی ها به جای سناریوی خروج از برجام، با عمل نکردن به تعهدات شان آن را از ارزش تهی کرده اند. با وجود گزارش های متعدد آژانس بین المللی و یک سال صبوری ایران بعد از خروج آمریکا از توافق هسته ای، حداکثر نقشی که در یک سال گذشته اروپایی ها بازی کرده اند تلاش برای دیدار روحانی با دونالد ترامپ و کسب رضایت آمریکا برای راه اندازی کانال اینستکس و خط اعتباری 15 میلیاردی  بوده است.

اروپایی ها سال گذشته همزمان با خروج آمریکا از برجام قول های متعددی به ایران داده بودند که به هیچ کدام آنها متعهد نبوده اند. این تعهدات شامل خرید نفت ایران، تسهیل تبادلات مالی، سرمایه گذاری در ایران و ... بوده است. اروپایی ها تا کنون  حتی حاضر نشده اند  رفتار ترامپ را در خروج از برجام محکوم کنند  و صرفاً به ابراز تاسف درباره این مسئله بسنده کردند.

از چند ماه قبل نیز که تهران بدلیل عدم نفع بردن از پایبندی به برجام اقدام به کاهش تعهداتش در قالب ماده 26 و 36 توافق هسته ای گرفته اروپایی ها عملاً در پی منصرف کردن ایران  از انجام چنین اقداماتی بوده اند و اخیراً نیز در این باره هشدار داده اند.

 به همین دلیل است که مدتی قبل روزنامه انگلیسی گاردین نوشته بود که اتحادیه اروپا به ایران اعلام کرده در صورت برداشتن گام بعدی کاهش تعهدات که قرار است در اواسط آبان ماه اجرایی شود، آنها نیز از توافق هسته ای خارج خواهند شد. بر اساس نوشته گاردین اروپایی ها تهدید کرده اند اگر گام بعدی ایران موجب کاهش جدی تعهدات شود آنها مکانیسم ماشه یا ساز و کار حل اختلافات را در قبال ایران فعال خواهند کرد و پرونده ایران را به سازمان ملل خواهند فرستاد تا تحریم های گذشته دوباره فعال شود.

حال با صحبت های ظریف مشخص می شود اصل موضوع که روزنامه گاردین به آن اشاره کرده صحیح بوده است.

این موضوع نشان دهنده سیاست دو گانه اروپایی ها در قبال برجام است. از یک طرف در قبال بدعهدی و خروج آمریکا کوچکترین واکنشی نشان نمی دهند و در ادامه راه نیز نه تنها حاضر نیستند به تعهدات خود در برجام عمل کنند بلکه سخن از تغییر برجام و مذاکره درباره مسائل موشکی و منطقه ای می کنند. کشورهای اروپایی همچنین بلافاصله بعد از واکنش ایران در چارچوب برجام، موضع گیری می کنند و در حال حاضر نیز سخن از اتحاد با آمریکا و بازگشت تحریم ها می کنند.

اما ایران برخلاف فضاسازی ها اروپایی ها عنوان کرده به ادامه مسیری که در چارچوب برجام انتخاب کرده مصمم است.

رهبر انقلاب در 10 مهر ماه در دیدار با فرماندهان سپاه با اشاره به موضوع هسته ای گفتند: کاهش تعهدات هسته ای که مسئولیت آن بر عهده سازمان انرژی اتمی است، باید همانگونه که دولت اعلام کرده با جدیت کامل و به صورت دقیق و جامع ادامه یابد تا به نتیجه مطلوب برسد و قطعاً هم به نتیجه خواهد رسید.

بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز دیروز اعلام کرد در صورت عدم اقدام طرف‌ مقابل، گام‌های بعدی در کاهش تعهدات برجامی برداشته خواهد شد.

سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه نیز ۸ مهر در نشست خبری تاکید کرد تا زمانی که اروپا به تعهدات خود در برجام عمل نکند ایران کاهش تعهدات خود در توافق هسته ای را ادامه خواهد داد.

مشخص است مسئولان جمهوری اسلامی در قبال موضع گیری اروپایی ها قرار نیست عقب نشینی کنند و برداشتن گام های بعدی برای کاهش تعهدات بدلیل عدم انجام وظایف توسط اروپایی ها قطعی است مگر این که تا قبل از 15 آبان اروپایی ها اقدام جدیدی انجام دهند که با توجه رفتار آنها در یک سال و نیم گذشته این امر بسیار بعید است.