٢٦ مردادماه ١٣٩٢، جلسه معارفه محمد جواد ظريف به عنوان وزير خارجه ايران برگزار شد. چهره ظريف در بدو سكانداري وزارت خارجه، با چهره هايي كه معمولا به عنوان وزير خارجه جمهوري اسلامي ظاهر مي شدند، تفاوتي داشت. وزير خارجه دولت يازدهم با ريش پروفسوري از مجلس راي اعتماد گرفت و با همين صورت، اداره وزارتخانه را آغاز كرد.
صحبت درباره ظاهر مقامات، از مدل كت و كاپشن تا رنگ ريش و عبا و لباده و نگين انگشتر و... سابقه دار است. داستان دوختن پيراهن يقه ديپلمات و طرح سر آستين آن را هم خود ظريف تعريف كرد. اما ماجراي تغيير نظر ظريف درباره "گذاشتن موهاي چانه و تراشيدن بقيه ريش" حواشي پر سر و صدايي داشت. آقاي ظريف از اواخر بهمن ماه ٩٢، ناگهان آرايش ريش خود را تغيير داد و همين باعث جلب توجه برخي رسانه ها شد. وزير خارجه از اين توجه برآشفت و با يادداشتي در صفحه فيس بوك، واكنشي خبرساز نشان داد. وزير خارجه چند ماه نخستين فعاليتش، يادداشتهايي در فيس بوك منتشر ميكرد كه گهگاه حتي به گزارش جزيياتي مثل مراجعه به كلنيك چشم پزشكي نيز ميرسيد. علي رغم اشاره ظريف به اين جزييات در يادداشتهاي عمومي، وي به محرمانه ماندن همه مذاكرات اصرار داشت. به گفته خود وزير خارجه، او اعتقاد دارد كه با محرمانه ماندن گفتگوهاي ديپلماتيك، گفتگو راحتتر پيش ميرود. اين اعتقاد به محرمانگي نزد تيم مذاكره كننده پرونده هستهاي چنان عميق بود كه حتي مردم و رسانههاي ايراني، برخي اخبار مربوطه را پيش از اعلام مقامات ايراني، از طريق رسانههاي خارجي دريافت ميكردند. از آغاز دولت يازدهم، مسئوليت مذاكرات پرونده هستهاي بر عهده وزارت خارجه قرار گرفت. وزارت خارجه علاوه بر اين كه علاقه اي به اعلام عمومي گزارش مذاكرات نداشت، به صورتي شگفت آور حتي نسبت به مشورت با دولتهاي همسايه نيز بياعتنا بود. علي رغم اينكه پس از هر دور مذاكرات هستهاي، مقامي از امريكا يا اروپا جهت گزارش و رفع نگرانيهاي كشورهاي همسايه ما به منطقه مان سفر ميكرد، تهران به غفلت خود از اين تشريفات معمول ادامه ميداد.
وزير خارجه، طي مصاحبه خرداد ماه اخير با شبكه العالم، ياداوري كرد كه قدر همسايگان را ميداند اما بلافاصله تاييد كرد كه ابتكار ايران جهت رفع نگراني همسايگان از مذاكرات هسته اي، در اين حد بود كه با امريكا درباره منطقه صحبت نكند، گويي كه پرونده هستهاي ايران ربطي به منطقه ندارد. اين در حالي است كه مذاكرات از ابتدا با پادر مياني «يكي از محترمين منطقه» كليد خورد! انعكاس اين سهل انگاري را ميتوان در سخنان بي پرده مقامات امارات هم ديد كه چندين بار اين خواسته ظاهرا معقول را تكرار كرده اند كه در هر توافق جديد با ايران، كشورهاي منطقه هم بايد نقش داشته باشند.
به هرحال برخي كشورهاي مهم منطقه نسبت به برنامه هسته اي ايران بد گمان هستند. به اعتبار قانون اساسي، اسلاميت در سياست ايران جايگاه خاصي دارد و ديپلمات هاي وزارت خارجه هم بارها به فتواي آيت الله خامنه اي درباره حرمت تسليحات كشتار جمعي استناد كرده اند تا بياساس بودن ترس از برنامه هسته اي ايران را تذكر دهند. خود وزير خارجه در اظهاراتي به ياد ماندني با ظاهري آراسته، علاوه بر خبر ارائه مقاله علماي قم در مذاكرات، داستان آموزش جايگاه فتوا به كاترين اشتون را هم تعريف كرد. واقعيت اين است كه اگر اشتون درباره فتوا نميدانست، اما همسايگان ايران مسلماناني هستند كه خوب ميدانند جايگاه فتوا چيست؛ ايشان حتما متعجب ميشدند وقتي ميديدند وزير خارجهاي كه بر خلاف فتواي يك عالم ديني در زمینه محاسن خود عمل كرده همزمان بر اعتبار فتواي ديگري از همان مفتي اصرار ميكند.
6 سال از معارفه دكتر ظريف به عنوان وزير خارجه ميگذرد. دوران ريش پروفسوري هم به هر حال زود گذشت، مدتها است وزير خارجه با تجربه ما به وضوح و با دقت، ته ريشي باقي ميگذارد و با اعتماد بنفس درباره فتوا صحبت ميكند. او مدتي است كه عينك خود را هم كنار گذاشته است. ظريف اخيرا واقعبينتر شده است و البته در ميدان ديپلماسي بر تكرار شعار «نخست همسايه» تاكيد دارد...