به گزارش الف، در نامه‌ای که به تاریخ ۱۹ تیر ماه به سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شده، آمده است بودجه صدا و سیما از این پس باید بر اساس تائید دو نماینده قوه مجریه در شورای نظارت بر صدا و سیما پرداخت شود.
این در حالی است که تخصیص بودجه صدا و سیما در حیطه وظایف شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما نیست و همین امر باعث واکنش بلافاصله برخی از اعضای این شورا شد. سید احسان قاضی‌زاده هاشمی تاکید کرد که این مساله را به طور جدی پیگیری می کند.
تشکیل شورای نظارت بر صدا و سیما به اصل 175 قانون اساسی برمی گردد. در انتهای این ماده آمده است: شورایی مرکب از نمایندگان رئیس جمهور و رئیس قوه قضائیه و مجلس شورای اسلامی (هر کدام دو نفر) نظارت بر این سازمان خواهند داشت.
در حال حاضر ترکیب شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما متشکل از حجت الاسلام والمسلمين غلامحسین محسنی اژه ای و محمد جواد اردشير لاریجانی( نمایندگان قوه قضائیه)، غلامرضا کاتب و سید احسان قاضی زاده هاشمی(نمایندگان قوه مقننه)، حسام الدین آشنا و علی جنتی(نمایندگان قوه مجریه) می باشد.
بر اساس ماده ۳ نحوه اجرای اصل ۱۷۵ قانون اساسی، شورای نظارت که مسئولیت نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را بر عهده دارد وظایف زیر را انجام خواهد داد:
۱ – نظارت بر حسن انجام کلیه امور سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و تذکرات لازم در مورد تخلفات و انحرافات جهت اصلاح‌امور مذکور.
۲ – نظارت بر سیاستهای اجرایی که در نظر است در سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به مرحله اجراء دربیاید و اعلام نظر اصلاحی‌شورا به رییس سازمان.
۳ – نظارت بر حسن اجراء قوانین مربوطه در سازمان صدا و سیما.
۴ – نظارت بر ایجاد و یا انحلال هر بخش، واحد شعبه و دفاتر و نمایندگی در سازمان.
۵ – نظارت بر انعقاد قراردادها و خریدهای داخلی و خارجی سازمان.
۶ – نظارت بر سایر اموری که سازمان طبق قانون بر عهده دارد و انجام می‌دهد.
۷ – گزارش منظم و مستمر از جریان امور در سازمان به مقام معظم رهبری و قوای سه‌گانه جمهوری اسلامی ایران.
قاضی زاده هاشمی در گفت‌وگو با فارس نیز گفت: نباید رسانه ملی را به خاطر انتقادات و طرح مسائل تحت فشار قرار داد و با اقداماتی نظیر قطع بودجه و امثال این موارد جلوی انتقاد را گرفت.
اما دامنه انتقادات به تصمیم اخیر دولت محدود به این عضو شورای نظارت نماند.
احمدامیرآبادی فراهانی، عضو هئیت رئیسه مجلس شورای اسلامی هم در واکنش به ایجاد محدودیت برای صداوسیما در پی پخش سریال گاندو با انتشار توییتی نوشت: آیا دستور صفر کردن بودجه قانونی رسانه ملی به بهانه پخش سریالی که به ذائقه دولت خوش نیامده بدعت نیست؟
آیا قانونیه دولت بودجه دستگاه را سلیقه‌ای دستکاری نماید؟! گفتند پیغام دادند حله. اما جمله رئیس: "آقای نوبخت تقصیر شماست که به صدا و سیما پول می‌دهید" چی‌میشه ؟!!
جواد افشار کارگردان سریال گاندو نیز درباره تحریم مالی صداوسیما گفت: اگر قرار است کسی تحریم شود ما هستیم نه افرادی که هیچ نقشی نداشتند. ما راضی به این نیستیم که خانواده بزرگ تلویزیون محدود شوند و این هم یکی از ترفندهای نفوذ است که می خواهند ما را مقابل دیگران قرار دهند. گرچه بارها صداوسیما تحریم شده و فکر نمی‌کنم این تحریم موثر باشد. حاضرم تا آخر عمرم تحریم شوم و در خانه بمانم اما دوستانم در صداوسیما تحریم نشوند.
عقب نشینی یا تاکتیک؟
صراحت و دستور بی سابقه درباره بودجه صداو سیما باعث شد چهارشنبه شب علی ربیعی سخنگوی دولت و حسام الدین آشنا مشاور رئیس جمهور به اخبار منتشر شده در این زمینه واکنش نشان دهند و با عقب نشینی از صراحت موجود در نامه یاد شده سخن از «برطرف کردن مشکلات» موجود در این باره برانند.
در پیام توییتری روز چهارشنبه علی ربیعی سخنگوی دولت آمده است: در فضای سیاست زده غیر اخلاقی، این بار پرداخت بودجه صدا و سیما از سوی دولت را به مسائل پیش پا افتاده مرتبط کرده‌اند. دولت، بودجه رسانه ملی را با همه محدودیت‌های خود فراهم می‌کند و هرگز حقوق و دستمزد کارکنان خدوم و زحمت‌کش این دستگاه مهم را فدای سوگیری‌های معدودی نمی‌کند. در طی مذاکره با آقای پورمحمدی معاون سازمان برنامه و بودجه مشخص شد هنوز بودجه تعداد زیادی از دستگاه‌ها تخصیص نیافته است و تا پایان ماه تخصیص همه دستگاه‌ها از جمله صدا و سیما صادر خواهد شد. در ضمن بودجه‌ریزی عملیاتی و تخصیص مبتنی بر عملکرد شامل همه دستگاه‌ها می‌شود.
حسام الدین آشنا عضو شورای نظارت بر صدا و سیما نیز در توییتی نوشت: در جلسه اخیر شورای نظارت، مسائل مربوط به هزینه‌ها و درآمدها اعم از آگهی‌های تجاری، برنامه‌های حمایتی و مشارکتی صدا و سیما با تفصیل و صراحت مورد بحث قرار گرفت. گزارش معاون سازمان حکایت از مشکلات جدی در مسیر پایدارسازی درآمدها داشت.تعامل شورا، سازمان و دولت مشکلات را برطرف می‌کند.
هر چند تاکنون صدا و سیما واکنشی به این موضوع نشان نداده است، اما برخی رسانه ها از خروج 3 باره عبدالعلی علی‌عسگری رئیس سازمان صداوسیما از جلسه دولت خبرداده بوده اند که در هر سه بار نیز وی با تلفن همراه خود تماس گرفت. هنوز مشخص نیست آیا این اتفاق به ماجرای انتقاد دولت از پخش سریال گاندو و قطع بودجه سازمان صدا و سیما ارتباط دارد یا خیر اما در روزهای آینده مشخص خواهد شد که آیا دولت در پی اجرا کردن تحریم مالی سازمان صداو سیما بخاطر پخش گاندو است و این عقب نشینی نوعی تاکتیک برای اجرای بی دردسر دستور یاد شده است یا به دلیل انتقادات وارده و مبنای قانونی نداشتن تحریم مذکور، حقیقتا از آن منصرف شده است.
سریال گاندو و ماجرای جیسون رضائیان
سریال گاندو؛ یک مجموعه اکشن-جاسوسی بود که اولین قسمت آن 15 خرداد ماه و آخرین قسمت آن 17 تیرماه از شبکه سوم سیما پخش شد. در سریال گاندو، مایکل هاشمیان به عنوان یک روزنامه نگار ایرانی- آمریکایی سوژه اصلی داستان است. شخصیت هاشمیان، بر اساس پرونده جیسون رضائیان، جاسوس ایرانی-آمریکایی نوشته شده و بخشی هایی از این سریال در کشور ترکیه و چین تصویربرداری شده است.
جیسیون رضائیان، خبرنگار روزنامه واشنگتن پست بود که در 31 مرداد 1393 به جرم جاسوسی بازداشت شد اما در جرایان توافق هسته ای و در تاریخ 26 دی ماه سال 1394 از زندان آزاد شد و به آمریکا برگشت. بعدها دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا مدعی شد که در زمان باراک اوباما یک میلیارد و 700 میلیون دلار از سوی آمریکا به ایران به صورت نقدی داده شده که براساس سریال گاندو این مبلغ در ازای آزادی جیسیون رضائیان پرداخته شده است.
بر اساس نظرسنجی های صدا و سیما، سریال گاندو در زمان پخس پربیننده ترین سریال تلویزیون بوده است. نظرسنجی مرکز تحقیقات سازمان صدا و سیما نشان می دهد بیش از 89 درصد از مخاطبان این مجموعه تلویزیونی در حد «زیاد» از آن رضایت داشته اند و بیش از 73 درصد هم آن را درحد «زیاد» باور پذیر دانسته اند.
از نظر بیش از ۶۰ درصد از بینندگان، مهم‌ترین پیام مجموعه تلویزیونی «گاندو» نشان دادن قدرت نیرو‌های اطلاعاتی و امنیتی بوده است و حدود 79 درصد از آنها هم معتقدند این مجموعه تلویزیونی در حد «زیاد» توانسته است مردم را با فعالیت نیرو‌های اطلاعاتی و امنیتی آشنا کند.
از بینندگان «گاندو» در خصوص دلایل تماشای این مجموعه تلویزیونی پرسیده شده است که 53 و 6 دهم درصد جذابیت موضوع و داستان مجموعه را عمده‌ترین دلیل خود اعلام کرده اند. همچنین 14 درصد از مخاطبان، واقعی بودن موضوع و 11 و نیم درصد هم سرگرمی و پرکردن وقت را عامل اصلی دیدن این مجموعه تلویزیونی دانسته اند.
موضع گیری انتقادی دولت درباره پخش سریال گاندو
پخش سریال گاندو از شبکه سوم سیما موجب شد که موضع گیری های بسیاری درباره آن صورت گیرد. بیشتر واکنش ها از سوی مقامات دولتی انجام شد. در این باره می توان به مواضع توییتری حسام الدین آشنا، مشاور رئیس جمهور و رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه اشاره کرد. گفته می شود بدلیل مخالفت جدی دولت برخی دیالوگ های سریال تغییر نیز کرده است.
بدون شک پرکارترین عضو دولت که موضع گیری هایی بسیاری راجع به سریال انجام داد حسام الدین آشنا بود. آشنا که مواضع خود درباره گاندو را در توییتر منتشر می کرد در یکی از توییت ها نوشته بود: «١- دولت نه اجازه و نه پول دارد که سریال بسازد. ٢- صدا و سیما هم که پول ندارد سریال بسازد. ٣- ولی گویا جای دیگری هست که برای تضعیف نهاد دولت هم پول فراوان دارد، هم مجوزها و مشوق‌های لازم را دریافت کرده است و هم می‌تواند صدا و سیما را الزام به پخش کند. ۴- با گاندو، گنده نمی‌شوید».
این توییت ها موجب واکنش های بسیاری شد. در یکی از این واکنش ها محمود رضوی، تهیه کننده فیلم‌های «ماجرای نیمروز» ضمن موفق دانستن «گاندو» نوشت: «دکتر جان! تا جایی که من دیدم و به عنوان بیننده فهمیدم، گاندو را واسه گنده‌گی نساختن،چون اونها واسه گنده‌گی راه‌های بهتری بلدن. به نظرم گاندو ساخته شد تا مردم و مسئولین با هم بفهمن نباید گاف بدن و به کشور گند بزنن! در جذب و انتقال پیام به مردم که موفق بودن، مسئولین را نمیدانم!».
محمد جواد ظریف نیز 12 تیرماه در حاشیه جلسه هئیت دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه «فردی در سریال گاندو به شما شبیه و در نقش منفی است» گفت: من بحمدالله نگاه نمی‌کنم بنابراین نگران نیستم. وزیر امور خارجه همچنین در پاسخ به این سؤال که «این سریال را نگاه نمی‌کنید یا کلاً صدا و سیما را نگاه نمی‌کنید؟ »، نیز گفت: من کلاً تلویزیون را نگاه نمی‌کنم.
اما سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست هفته گذشته خود در پاسخ به سوالی درباره پخش سریال گاندو گفت: آنچه درباره وزارت خارجه و شخص وزیر و همکاران ما در این سریال نشان داده می‌شود خیلی با واقعیت منطبق نیست، هر چند ادعا کردند داستانشان واقعی است. فیلم به لحاظ جلوه‌های هنری فیلم بدی نیست، و من هم نگاه می‌کنم، ولی ای کاش تقوا در آن رعایت می‌شد.
مهم ترین و مفصل ترین واکنش اما به سریال توسط محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور دیروز صورت گرفت.
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور در حاشیه جلسه هیئت دولت و در جمع خبرنگاران در رابطه با اینکه در جلسه هیات دولت شخصی مطرح کرده آقای ظریف از سریال گاندو عصبانی شده و آقای روحانی هم تصمیم گرفته اند بودجه صدا و سیما را کاهش دهند آیا این خبر صحت دارد، تصریح کرد: در جلسه هیات دولت همانند هر جلسه دیگری این آزادی مخصوصاً در بخش اول جلسه وجود دارد که وزیران براساس یک سری موضوعات، خبر، پیشنهاد و نظراتی را مطرح می کنند. آقای ظریف در رابطه با آنچه که وی به عنوان توهین به وزارت خارجه می‌دانسته صحبت هایی انجام داده و هر شخص دیگری هم اگر چنین موضوعی را به طور مثال توهین به هر دستگاه مثلاً دستگاه قضایی یا وزارت اطلاعات می‌دانسته ممکن بود چنین صحبت هایی را مطرح کند.
وی بیان کرد: ولی اینکه این موضوع باعث کاهش بودجه صدا و سیما شده باشد، خیر چنین چیزی مطرح نبوده و بودجه صدا و سیما کاهش نیافته و طبق آن چیزی که مصوب شده انجام می شود.
رییس دفتر رییس جمهوری در ادامه اظهار داشت: بحث این است که بایستی نظارتی در خصوص بودجه ای که صدا و سیما داده می شود، انجام شود و این بودجه بایستی هزینه کارکنان و کارمندان این سازمان شود و آنها از این بودجه نفع ببرند. اگر صدا و سیما می خواهد برنامه ای علیه دولت یا علیه شکاف در داخل کشور یا دوقطبی شدن بشود، بودجه صرف این موضوعات شود، و این موضوع بیشتر درباره نظارت بر آن بودجه ای است که دولت می پردازد.
صحبت های واعظی در حالی است که قبلاً همان طور که آورده شد ظریف درباره سریال گفته بود نه تنها گاندو را ندیده بلکه اساساً تلویزیون نگاه نمی کند.
محمود واعظی هفته قبل نیز در حاشیه جلسه دولت درباره این سریال گفته بود: دولت حق دارد از این سریال شکایت کند. با وزارت خارجه‌ای که امروز در خط مقدم جبهه مقابله با دشمنان است در سریال گاندو برخورد بدی شده است و همچنین این اتفاق درباره وزارت اطلاعات کشور نیز افتاده است.
واعظی افزود: اینکه سریالی ساخته می‌شود مشکلی نیست اما خب وقتی نویسندش می‌گوید 80 درصدش تخیل است، این چه معنی می‌دهد؟...
این سخنان موجب شده بود مجتبی امینی، تهیه‌کننده سریال جوابیه‌ای را منتشر کند. در بخشی از این جوابیه آمده بود: جناب آقای واعظی؛ سریال «گاندو» توهم و تخیل نیست. سریال «گاندو» صدای در گلو مانده مردم ایران است. چه شد که دشمنان مردم و شبکه‌های معاند از جمله بی‌بی‌سی و سی‌ان‌ان به محتوای سریال «گاندو» حمله کردند و شما هم حمله کردید؟ پاسخ یک گزینه بیشتر نیست؛ «گاندو» حقیقت و اقتدار جمهوری اسلامی را به رخ جهان کشاند و کیست که نداند که نمایش حقیقت تلخ است و برخی را به شکایت وامی‌دارد.