«شبی که ماه کامل شد»، انزجار از تکفیر با کدام بهاء ؟

احسان سعیدی صابر،   3980411051 ۴ نظر، ۰ در صف انتشار و ۰ تکراری یا غیرقابل انتشار
«شبی که ماه کامل شد»، انزجار از تکفیر با کدام بهاء ؟

هدف از این مکتوب نقد تخصصی فیلم خوش ساخت «شبی که ماه کامل شد» نیست.

یکی از اهداف اصلی فیلم به تصویر کشیدن وجه کریه تکفیر و سلفیت است. بعد از پایان غم‌انگیز فیلم و بهت و چشمان نمناک تماشاگران فیلم می‌توان دریافت که عوامل در وصول به این مقصود توفیق مناسبی داشته‌اند. تاثیر ماندگاری که این اثر بر ذهن و روح مخاطب دارد قابل انکار نیست. ظرافت در تفکیک قوم شریف بلوچ از تکفیر قابل تحسین است. اما نکته مهمی که نباید از نظر دور داشت این است که این انزجار از اسلام سلفی و تفکر تکفیر و جنایات ناشی از آن، در مصاف با چه، به این موفقیت دست یافته است؟ اسلام ناب یا اسلام آمریکایی؟

حضرت امام خمینی (ره) در یک تقسیم بندی کلی اسلام را به دو دسته اسلام آمریکایی و اسلام ناب محمدی (ص) تقسیم نمودند. ایشان اسلام آمریکایی را اسلام اشرافیت، اسلام نکبت و ذلت، اسلام پول و زور، اسلام فریب و سازش و اسارت، اسلام حاکمیت سرمایه و سرمایه داران بر مظلومین و پابرهنه‌ها ذکر می‌کند.

مقام معظم رهبری (مدظله‌ العالی) این دو مفهوم را در مواقف مختلف به تفصیل، تبیین فرمودند. ایشان در پیام حج سال ۱۳۹۳ تاکید نمودند: «موضوع مهم و دارای اولویت، نگاه هوشمندانه‌ای است که فعالان دلسوز جهان اسلام باید به تفاوت میان اسلام ناب محمدی (ص) و اسلام آمریکایی داشته باشند و از خلط و اشتباه میان این دو، خود و دیگران را برحذر بدارند.»

اسلام ناب محمدی (ص)، اسلام کتاب و سنت، اسلام جهاد و شهادت، اسلام مرعوب نشدن در مقابل هیچ قدرتی است. معتقد به تکفل دین نسبت به امور زندگی است. اخلاق و فضیلت، استقلال، عزت، هویت، درک و عمل سیاسی از مهمترین مولفه‌های اسلام ناب است. مدافع مظلوم و ناسازگار با ظالم، نجات‌بخش محرومین است که جز با تشکیل حکومت اسلامی محقق نمی‌شود.

اسلام آمریکایی، اسلام قعود و اسارت، چشم پوشیدن از اصول، متزلزل و مرعوب در مقابل قدرت کفر است. این اسلامِ سرمایه‌داری، مطابق با اصول آمریکایی و غربی و معتمد به دشمنان خدا به جای وعده‌ی الهی است. لائیک، غربگرا، منهای سیاست، برده‌ی دلار، مصرف‌زده و وسیله‌ای برای منحصر کردن دین به مسجد و کنار آمدن با فساد حاکمان ظالم اسلام است.

اما اسلام تکفیری، اسلامی است که در تقسیم‌بندی محتوایی در اسلام آمریکایی جای‌گذاری می‌شود. لکن در اعتقاد و ایمان (با تمایز بارز در محتوای هدف) به برخی از گزاره‌های اسلام ناب (مانند جهاد با تمایز در تشخیص دشمن) قرابت دارد و این دقیقاً نکته مهم این موضوع است.

مخاطب در این فیلم مواجه با داستانی عاشقانه است و آن چه در ذهن وی نقش می‌بندد کراهت شدید از تکفیر و سلفیت ـ و به عبارت دقیق اسلام نوآمریکایی ـ به دلیل بر هم زدن رفاه، خوشی و زندگی عاشقانه‌ای است که می‌توانست در غرب با آسایش بی‌نهایت! ادامه یابد. حسرت و افسوس اصلی مخاطب در پایان فیلم به دلیل بر هم زدن این رفاه و آرامش است. در این فیلم، نشانی از اسلام ناب وجود ندارد یا بسیار کمرنگ است.

در فیلم درگیری بین اسلام ناب با تکفیر نیست که مخاطب را به انتخاب یکی از آنها رهنمون شود. مقایسه بین عشق دنیوی، رفاه و آرامش ـ با هر بها ـ و ایمان و اعتقادِ ـ هرچند باطل ـ تکفیر است. مرزی که می‌تواند ناخودآگاه در نگاه مخاطب به ایمان و اعتقادِ اسلام ناب نیز تعمیم یابد.

مخاطب می‌تواند این نتیجه را حاصل کند که دیانت و اعتقاد تا آنجا خوب است که مزاحم رفاه و آسایش و زندگی عاشقانه نباشد و این همان گزاره اصلی اسلام آمریکایی است. احتمالاً با مقابله ترسیم شده، تفاوت بین تکفیر و اسلام ناب از جهت مبارزه و جهاد در نگاه مخاطب کمرنگ خواهد شد. ناخودآگاه مخاطب با هر ایمان و مبارزه و جهاد (چه حق و چه باطل) که موجب آشفتگی در روزمره زندگی مرفه است، مقابله می‌کند و به نظر می‌رسد این مهمترین نقیصه و نکته مغفولی است که در خروجیِ محتوای فیلم وجود دارد.