1-نشست دو روزه 29 عضو ناتو در بروکسل در حالی روز گذشته آغاز شد که «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا با ژست طلبکارانه و با چمدانی از مطالبات مالی در اجلاس پیمان آتلانتیک شمالی شرکت کرد. ترامپ از بدو ورودش به کاخ سفید، ساز مخالف با ناتو را کوک کرد، آن را سازمانی «کهنه و قدیمی» توصیف نمود و با ادعای عدم پایبندی کشورهای اروپایی به تعهداتشان در خصوص افزایش هزینه‌های دفاعی – نظامی، تلویحاً تهدید کرد که از این پیمان خارج خواهد شد.
حدود 10 روز پیش هم در آستانه برگزاری نشست اخیر طی نامه‌ای هشدارگونه به سران اروپا، لیستی از بایدها را فاکتور کرد که در صدر آن‌ها، عمل به مفاد اجلاس سال 2014 برای تامین بودجه ناتو به میزان دو درصد از درآمد تولید ناخالص ملی کشورهای عضو بود و اعتراف کرد که با این کار، از بار مسئولیت آمریکا خواهند کاست، چراکه در حال حاضر آمریکا 4 درصد از تولید ناخالص ملی خود را در ناتو هزینه می‌کند. وی همچنین بارها آلمانی‌ها را برای پرداخت پول بیشتر به این پیمان تحت‌فشار قرار داده و افزون بر آلمان، فرانسه و اسپانیا را هم به سیاهه بدهکارانی که باید سهم مضاعفی پرداخت کنند، اضافه کرده است. بااین‌حال، رئیس‌جمهور آمریکا در صبحانه کاری دیروز خود با دبیر کل ناتو، بدون پرده‌پوشی در امور داخلی آلمان دخالت کرد، این کشور را به دلیل انعقاد قرارداد گازی با مسکو «اسیر روسیه» خواند و به‌این‌ترتیب، از عزم خود برای باج‌خواهی از اروپا پرده برداشت.
2- آنچه در خصوص موضع ترامپ درباره ناتو مشاهده می‌شود، حاکی از یک سلسله واقعیت‌هاست. آمریکایی‌ها ازنظر بودجه و نیرو، بیشترین سهم در پیمان آتلانتیک شمالی را دارند و به دلیل مشکلات اقتصادی و بدهی‌هایشان که هرسال سر به فلک می‌گذارد، طبیعتاً نمی‌توانند به روال کنونی ادامه دهند؛ همان‌گونه که کلیددار کاخ سفید در نامه‌اش به اروپایی‌ها به آن اذعان کرده بود. اگر کمی از معرکه اروپا و آمریکا بر سر پرداخت هزینه‌های نظامی ناتو فاصله بگیریم، می‌بینیم که مشابه همین طلبکاری در جنگ تعرفه‌ای ترامپ با متحدان خود در قاره سبز نیز در جریان است و رئیس‌جمهور آمریکا تلاش می‌کند به هر ترتیب ممکن، بخشی از فلاکت اقتصادی خود را از جیب اروپایی‌ها مرتفع سازد. با این اوصاف، نمی‌توان و نباید خواسته‌های ترامپ از ناتو را از سر قدرت دانست بلکه دقیقاً اذعانی است غیرمستقیم به ضعف آمریکا در تامین بودجه‌های سازمانی که حضور راهبردی در آن دارد.
3- تهدیدات و هشدارهای شدیداللحن ترامپ به اعضای ناتو و امر و نهی کردن به آن‌ها در شرایطی صورت گرفته که آمریکا بیش از اروپا به ابزار و اهرم ناتو نیازمند است و بیشترین منافع را به جهت عضویت در آن برده است. بسیاری از کشورهای اروپایی هیچ استفاده‌ای از ناتو نمی‌کنند و حتی اعضای مهم آن نیز از سود مشارکت در آن بی‌نصیب‌اند، چراکه باید با سوت آمریکا به خط شوند و در زمین واشنگتن بازی کنند. در زمان جنگ سرد، ناتو حافظ کشورهای اروپایی در برابر بلوک شرق بود و اروپایی‌ها از ترس حمله شوروی سابق، عضویت در این پیمان نظامی را پذیرفتند؛ آمریکا هم با وعده دفاع در برابر حملات هسته‌ای مسکو، آنان را متقاعد کرد که به سمت تولید تسلیحات هسته‌ای نروند. اکنون نه پیمان ورشو پابرجاست و نه خطری که ناتو ضرورت مقابله با آن را حس کند.
واشنگتن زمانی می‌تواند ناتو را تهدید کند که این سازمان فاقد کارایی برای آمریکا باشد و یا حداقل استفاده از آن را ببرد؛ درحالی‌که هم‌اکنون ناتو در افغانستان زیر پرچم فرماندهی آمریکا فعالیت می‌کند، در آخرین ماموریتش در لیبی، نقش مکمل پنتاگون را بازی کرد و آمریکا با برگ برنده حضورش در ناتو، نیروهای ائتلاف به‌اصطلاح مبارزه با تروریسم در عراق و سوریه را از میان اعضای این سازمان یارگیری کرد. ازاین‌رو، اروپا انگیزه‌ای برای افزایش هزینه‌های نظامی ندارد؛ همچنان که فرانسه و انگلیس و برخی دیگر از کشورهای این قاره دلیلی بر ادامه حضور در اتحادیه اروپا نمی‌بینند؛ ضمن اینکه برخی از اعضا، نیروهای خود را به جهت سوءاستفاده آمریکا از ناتو کاهش داده‌اند.
4- چنانچه ترامپ از ناتو خارج شود – که نمی‌شود- بازوی کمکی مهمی را در معادلات و تحولات جهانی از دست می‌دهد، چون بخش مهمی از پرستیژ پوشالی ابرقدرتی آمریکا از ناحیه رهبری ناتو شکل‌گرفته و برای انجام عملیات‌های مختلف نظامی، همواره از همراهی شاکله اصلی ناتو یا اعضای کلیدی آن بهره برده است. آمریکایی‌ها تحت پوشش عضویت در ناتو و با این استدلال پوچ که جامعه بین‌المللی بر تهاجم نظامی اجماع کرده‌اند، دست‌اندازی‌های خود را در اقصی نقاط جهان طی دو دهه گذشته توجیه کرده‌اند و متاسفانه این حربه نیز موثر بوده و موجب شده تا روسای جمهور جنایتکار آمریکا طی این سال‌ها واکنش‌های بین‌المللی را به هیچ‌انگارند و اعتراضات داخلی به جنگ‌افروزی سران کاخ سفید را نادیده بگیرند. علاوه بر این، خشم افکار و محافل آمریکایی از هزینه‌های سرسام‌آور لشکرکشی به نقاط مختلف دنیا از جیب مالیات‌دهندگان را با طرح این دروغ که مخارج آن بر عهده ناتو قرار دارد، کاهش داده‌اند و از زیر بار پاسخگویی به آن طفره رفته‌اند.
5- از سوی دیگر، مقامات آمریکایی و رهبران پیشین ناتو نیز بر نیاز واشنگتن به این پیمان نظامی تاکید کرده‌اند که همین امر، نشانگر بلوف سیاسی ترامپ برای کسب امتیاز بیشتر از اروپاست، همچنان که همین رویه را در قبال جمهوری اسلامی و چین از سوی کاخ سفید شاهد بودیم. «آندرس فوگ راسموسن»، دبیر کل اسبق ناتو در مقاله‌ای به همراه «الیوت ال.انگل»، قانون‌گذار دموکرات آمریکا تاکید کرده‌اند که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اکنون بیشتر از هر زمان به ناتو احتیاج دارد و نتیجه‌گیری کرده‌اند که «باید به خاطر داشته باشیم که پذیرش رهبری جهانی آمریکا از سوی هم‌پیمانان ناتو از پیش مقررشده نیست و آمریکا منفعت پرسود حاصله از نظم جهانی که ایجاد کرده و 70 سال برای حفظش جنگیده را با خروج از ناتو از دست می‌دهد و ترامپ این نظام را به قیمت به خطر انداختن آمریکا، شرکا و هم‌پیمانانش برمی‌چیند.»
حضور نظامی فرانسه در مالی و افزایش فعالیت نظامی انگلیس در بحرین پس از 4 دهه نشان می‌دهد که قطب‌های قدرتمند اروپا دیگر مایل نیستند که زیر بلیت آمریکا قرار داشته باشند و چنانچه ترامپ اقدام به خروج از آن کند، هژمونی تضعیف‌شده آمریکا را به خطر انداخته است؛ لذا به نظر می‌رسد که تشدید فشار کاخ سفید بر ناتو، تنها با هدف ترمیم اقتصاد ناکارآمد و کسب امتیازات کلان‌تر از متحدین راهبردی خود باشد.
منبع: روزنامه حمایت
