فرصت اعلام شده برای مذاکرات ایران و اروپا در برجامِ بدون آمریکا رو به پایان است. اظهارات نه چندان هماهنگ بعضی مقامات کشورمان درباره آینده برنامه جامع اقدام مشترک بر ابهامات در مورد سرنوشت آن می‌افزاید؛ وزیر اطلاعات، برجام را بند به مویی می‌داند و معاون وزیر امور خارجه از احتمال خروج ایران از این توافق سخن می‌گوید، ولی سخنگوی وزارت خارجه آن را مستحکم برمی شمارد.
حسن کاظمی قمی سفیر پیشین ایران در عراق که تجربه مذاکره مستقیم با آمریکایی‌ها در عراق را هم دارد، در پاسخ‌های خود به پرسش‌های ما در این‌باره می‌کوشد نشان دهد نَفس توافق با اروپا چندان دارای موضوعیت نیست.
برخلاف برخی شایعات، بسته پیشنهادی اروپا برای مذاکرات درباره آینده برجام هنوز تحویل ایران نشده است، شما به‌واسطه تجربیاتتان در حوزه وزارت خارجه و عرصه دیپلماسی حدس می‌زنید که این بسته پیشنهادی حاوی چه جزئیاتی باشد؟ این تضمینی که جمهوری اسلامی ایران خواسته است به نظر شما آیا در این بسته پیشنهادی مدنظر قرار گرفته است یا نه؟ چون بعضی شنیده‌ها حاکی از آن است که چنین تضمینی در بسته پیشنهادی اروپا داده نشده است.
کاظمی‌قمی: به نظرم اولین نکته‌ای که درباره برجام قابل توجه است تاکید بر این نکته است که برنامه جامع اقدام مشترک صرفاً در ارتباط با موضوع هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بود و موضوع هسته‌ای یک بهانه‌ای بود برای تشدید فشارهای اقتصادی به ملت ایران و برای اینکه این فشارها را تشدید کنند، آمدند بهانه کردند که موضوع هسته‌ای ایران یک تهدید منطقه‌ای و بین‌المللی است. این صرفاً یک بهانه بود، و الّا صنعت هسته‌ای ایران کاملاً صلح‌آمیز بود و بنابر اعتراف سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای و بنابر همه بازرسی‌های صورت‌گرفته صنعت هسته‌ای ما تهدیدی برای هیچ کشوری نبود و ایران هم این را اثبات کرد و زمانی هم که بنابر دلایل خودش پذیرفت که موضوع هسته‌ای‌اش در مذاکرات مطرح شود با کمال شفافیت و صداقت عمل کرد و به‌دنبال اعتمادسازی رفت.
در نهایت فرایند مذاکرات به سمت تدوین و امضای برجام رفت و ایران هم به همه تعهدات خود تحت آن عمل کرد و امروز همه وجدان‌های بشری و سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌ها و فرهیختگان و مجامع سیاسی اذعان دارند که ایران به آنچه تعهد داشت عمل کرد. اما این توافق پشتوانه قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را هم با خود داشت، با خروج یکجانبه آمریکا مواجه شد. نکته دوم این است که قرار بود در قبال آنچه جمهوری اسلامی ایران در برجام انجام می‌دهد تحریمهای ظالمانه برداشته شود؛ چه آنها که تحت عنوان تحریمهای آمریکا و چه آنها که از سوی شورای امنیت و به‌واسطه قطعنامه‌ها اِعمال شده است، اما آمریکا در مقابل اجرای تعهدات ایران برجام را نقض کرد.
چون خارج شد می‌فرمایید نقض کرد؟ و یا اینکه از قبل از خروج از برجام هم آن را نقض کرده بود؟
کاظمی‌قمی: از قبل از خروج هم نقض کرده بود.
* چهار راهبرد آمریکا علیه ایران از فردای امضای برجام
رفتار آمریکا رفتار خصومت‌آمیز نسبت به ملت ایران است و مختص آقای ترامپ هم نیست، چرا که از همان فردای امضای برجام، آمریکا چهار راهبرد همزمان علیه ایران به کار گرفت:
1. به‌دنبال این بود که توان بازدارندگی ایران را بگیرد؛ تلاش برای باز کردن باب مذاکره درباره توان موشکی ایران و محدودسازی آن از همان زمان آقای اوباما آغاز شد.
2. ساختار کلی تحریم را حفظ کند.
3.جلوی نقش‌آفرینی ایران در مقابله با تروریسم را در منطقه بگیرد.
4.در امور داخلی ما دخالت کند که یکی از مصادیق آن نفوذ است و در چند ماه اخیر نیز تحریکاتی جهت بروز ناآرامی و بعضاً اغتشاش در ایران داشته است.
آیا این سیاست‌های چهار‌گانه‌ای که گفتید در حین مذاکرات هم آشکار بود و یا پس از امضای برجام کلید خورد؟
کاظمی‌قمی: از همان ابتدای مذاکرات هم مشخص و روشن بود، زیرا در همان دوران مذاکرات آمریکا تحریمهای جدید را علیه ایران اعمال کرد، از جمله شخصیت‌ها و نهادهای جدید را وارد فهرست تحریمی خود کرد و از معاملات بین‌بانکی جلوگیری می‌کرد و پس از امضای برجام هم تنها به‌عنوان یک مورد می‌توان به تمدید تحریمهای موسوم به آیسا یا داماتو در زمان ریاست جمهوری دموکرات‌ها اشاره کرد.
* جداسازی ترامپ از حاکمیت در آمریکا اشتباه است
پس با این حساب، حضرتعالی رویکرد صرفاً ترامپ‌ستیزانه را که امروز از سوی عده‌ای در داخل دنبال می‌شود قبول ندارید و معتقدید آقای ترامپ از چارچوب حاکمیتی آمریکا خارج نیست و عضوی از آن است.
کاظمی‌قمی: این جداسازی یکی از اشتباهات است و متاسفانه برخی رجال سیاسی ما چنین فکر می‌کنند و نامه سبک‌سرانه‌ای هم که از سوی برخی که مدعی هستند سیاست را می‌فهمند درباره گفت‌وگوی مستقیم و بدون قید و شرط با آمریکا در این شرایط نوشته شد، ناشی از چنین زاویه دید غلطی است.
اینکه ادعا شود ما دوره طلایی تعامل با دموکرات‌ها را از دست داده‌ایم به خاطر آن است که درک نمی‌کنند که در اصل خصومت با ایران تفاوتی میان جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها نیست، زیرا اساساً آمریکایی‌ها با ایران در تقابل منافع راهبردی و تاکتیکی نیستند که با تغییر حاکمیت‌هایشان تفاوتی در رویکرد به ایران پیدا کنند، بلکه آنها با ایران دچار تضاد ایدئولوژیک هستند.
* نظام آمریکا امروز از هر نظام دیگری ایدئولوژیک‌تر است
آمریکا پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مدعی شد که عصر ایدئولوژی به پایان رسیده است؛ در این صورت آیا چون ایران، ایدئولوژیک است، با ایران خصومت دارد؟ و یا اینکه خود آمریکا هم دارای ایدئولوژی است و به‌واسطه تضاد ایدئولوژی‌اش با ایدئولوژی جمهوری اسلامی ایران با ما دشمن است؟
کاظمی‌قمی: نظام آمریکا امروز از هر نظام دیگری ایدئولوژیک‌تر است. ببینید آمریکایی‌ها چگونه از ایدئولوژی لیبرال‌دموکراسی دفاع می‌کنند و همه دنیا را به آن فرا می‌خوانند، البته این به این معنا نیست که خود در عمل به شعارهایشان ذیل ایدئولوژی لیبرال‌دموکراسی پایبند هستند.محدودیت‌هایی که در داخل آمریکا برای شهروندان به بهانه‌های امنیتی وضع می‌شود در دنیا بی‌نظیر است و دخالت‌های دولت آمریکا در حریم خصوصی مردم وحشتناک است.
* عهدشکنی آمریکا قابل پیش بینی بود
اگر موافق باشید به بحث صنعت هسته‌ای ایران بازگردیم ... آیا تجربه بدعهدی آمریکا در مذاکرات و توافقات قبلاً نیز رخ داده است و یا اینکه خروج آمریکا از برجام تجربه‌ای جدید است که قابل پیش‌بینی نبود؟
کاظمی‌قمی: بله و این عهدشکنی‌ها صرفاً در قبال ایران هم صورت نگرفته است.
به نظر شما تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در حین گفت‌وگوها با 1+5 سابقه بدعهدی‌های آمریکا در قبال تعهدات و توافقات گذشته خود با کشورها را مدنظر داشته و برای آن پیش‌بینی‌های لازم را انجام داده بود؟
کاظمی‌قمی: فکر می‌کنم تیم مذاکره‌کننده به این موضوع توجه داشت، البته مقام معظم رهبری هم به طور متوالی هشدار می‌دادند که به آمریکا نمی‌توان اعتماد کرد.رفتار آمریکا بی‌صداقتی را فریاد می‌زند؛ چه علتی دارد که ما همه توان خود را بر روی اثبات بی‌صداقتی آمریکا بگذاریم؟ به‌جای تمرکز بر روی اثبات این بی‌صداقتی باید بر روی ارتقاء توان داخلی خود زوم می‌کردیم.
غیرقابل اعتماد بودن آمریکا هم یک امر شعاری نیست، به‌عنوان مثال، شما خاطرتان است که جمهوری اسلامی ایران نقش اساسی در شکل‌دهی افغانستان جدید داشت و چقدر آمریکایی‌ها پیگیر بودند که ایران در این عرصه ایفای نقش کند زیرا می‌دانستند بدون کمک تهران نمی‌توان افغانستان پس از حاکمیت طالبان را سر و سامان داد، اما پس از آنکه به نقش سازنده ایران در اجلاس‌های رسمی اعتراف کردند رئیس‌جمهور وقت آمریکا ایران را عضو محور شرارت نامید.
این یکی از ویژگی‌های منافقان است که به آنچه می‌گویند در عمل پایبند نیستند، در حالی که ایران به معاهده‌ای که طرف مقابل آن را نقض کرده است، پایبند می‌ماند، اما یکی از خصایص مستکبران رفتار منافقانه است. مستکبران، منافقانه به رفتارهای وحشیانه خود رنگ انسانی می‌دهند. شما ببینید در هیروشیما و ناکازاکی آمریکایی‌ها با انداختن بمب اتم بیش از 200 هزار نفر را به کام مرگ فرستادند، اما به این جنایت، لعاب اخلاقی دادند و گفتند درست است که این تعداد کشته شده‌اند، اما اگر این بمب را در این مقطع زمانی استفاده نمی‌کردیم 2 میلیون نفر کشته می‌شدند در حالی که جنگ عملاً پایان یافته بود و آمریکایی‌ها صرفاً می‌خواستند بمب‌هایشان را آزمایش کنند.
ویرانه شهر هیروشیمای ژاپن پس از بمباران اتمی آمریکا
حال، کسی که خود تنها جنایت هسته‌ای تاریخ بشریت را انجام داده است امروز می‌گوید من نگران امنیت کشورها از بابت صنعت هسته‌ای ایران هستم. پیش از آنکه ما مذاکره با 1+5 را برای رسیدن به توافق برجام امضاء کنیم، سال‌ها با سه کشور اروپایی مذاکره می‌کردیم.
* اولین بار سولانا توافق با «کدخدا» را مطرح کرد
پس از مذاکرات طولانی و صداقتی که ایران پیش از تعهداتش به آنها نشان داد که در تعطیل کردن برخی نیروگاه‌ها و توقف غنی‌سازی‌ها بروز یافت، اروپایی‌ها در نهایت اعلام کردند که اگر می‌خواهید مشکل ما با شما حل شود، باید با آمریکایی‌ها مذاکره و توافق کنید. آقای خاویر سولانا مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا به مذاکره‌کنندگان ایرانی گفت که باید با «کدخدا» مذاکره کنید.
خاویر سولانا؛ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مذاکرات هسته‌ای سال‌های 82 تا 85
پس بحث گفت‌وگو و توافق با «کدخدا» از آن مقطع طرح شده بود ...
کاظمی‌قمی: بله.
معنای این چه بود؟ معنایش این است که اروپا صلاحیت اینکه یک توافق راهبردی و کلیدی با شما داشته باشد ندارد. با توجه به این باید بدانیم که در مذاکرات با اروپا باید تا کجا جلو برویم؟
* تجربه می‌گوید سه کشور اروپایی اعتمادناپذیرند
من مخالف مذاکره با اروپا نیستم و صرفاً نقل تجاربی را می‌کنم که در سالیان طولانی با اروپاییان داشته‌ایم و آن اینکه سران سه کشور اروپایی در این مدت نشان دادند که قابل اعتماد نیستند.
منظورتان از پس از خروج آمریکا از برجام است؟
کاظمی‌قمی: نخیر از قبل هم نشان دادند. انگلیسی‌ها که چهره خبیث خود را بارها و در طول سالیان متمادی و به ویژه در ماجرای فتنه سال 88 نشان داده‌اند و فرانسه هم نقش خاص خود را در مانع‌تراشی در مسیر صیانت ما از منافع ملی‌مان ایفا کرده‌اند.
و اما آلمان؛ آنها برای اولین بار ایفای نقش کردند و پرونده ما را از آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به شورای امنیت سازمان ملل انتقال دادند. به علاوه اساساً ساختار امنیتی پولی و مالی اروپا متصل به آمریکا است و سه کشور اروپایی با وجود پیشرفته بودن اما استقلال رای حقیقی ندارند به طوری‌که رفتارهایی از آنها سر می‌زند که حتی مغایر با منافع ملی خودشان است.
اما هنگام حمله آمریکا به عراق، فرانسه و آلمان با آن مخالفت کردند ...
کاظمی‌قمی: در آن زمان چون آلمان و فرانسه جنگ را به مصلحت نمی‌دیدند مشارکت نکردند و آمریکا هم پس از اشغال عراق اعلام کرد کشورهایی که با من همراه نشدند حق مشارکت در پروژه‌های نفتی عراق را ندارند، اما شرایط آن طور که آمریکا پیش‌بینی می‌کرد پیش نرفت و با «نه» بزرگی که ملت عراق به آمریکا گفت، وادار شد دیگر کشورها از جمله آلمان و فرانسه را هم تشویق به مشارکت در به اصطلاح «بازسازی» عراق کند.
* چرا اروپا در واکنش به قیام‌های شمال آفریقا از آمریکا جلوتر بود؟
شما ببینید در موضوع بیداری اسلامی و قیام‌های کشورهای شمال آفریقا از جمله لیبی اروپائیان چند قدم جلوتر از آمریکایی‌ها حرکت کردند چرا که اطمینان داشتند اگر آمریکا پیشگام شود دیگر سهمی به آنها نخواهد داد و نمی‌خواستند که تجربه عراق برایشان تکرار شود.
اگر اروپا در پیگیری سیاست‌هایش مستقل بود رفتارهای خصمانه را با ایران دنبال نمی‌کرد و به زیان‌های مالی ناشی از خروج شرکت‌هایش از ایران تحت فشار آمریکا تن نمی‌داد، پس باید همین ابتدا مشخص کرد که چه اندازه می‌توان از اروپا انتظار داشت؟
چه چیزی را اساساً اروپا می‌تواند به ما تضمین بدهد؟
کاظمی قمی: اروپایی‌ها در طول این مدت، حرف‌های خود را به ما زده‌اند.
منظورتان از «در این مدت» از پس از خروج آمریکا از برجام است؟
کاظمی قمی: بله، وقتی شما می‌گویید که اروپا باید تضمین بدهد و ضمانت‌های عملی روی میز بگذارد، یعنی می‌بایست تضمین دهند که تحریمهای ظالمانه را برداشته و روابط اقتصادی با ایران به‌صورت عادی دربیاید، اما وقتی آنها جواب می‌دهند که اقتصاد اروپا خصوصی‌محور است و دولت‌های امضاکننده برجام نمی‌توانند به شرکت‌ها تحکم بکنند و این شرکت‌ها هم چون حجم روابط اقتصادی‌شان با آمریکا بالاست، حاضر نیستند ریسک روابط اقتصادی با ایران را بپذیرند، دیگر چه چیزی را می‌خواهند تضمین دهند؟
ما به عنوان طرف مذاکره آنها از همین چند جمله باید پیام آنها را درک کنیم.
در یک کلام یعنی سرنوشت برجام چه می‌شود؟
کاظمی قمی: یعنی نباید انتظار داشته باشیم که برجام را بدون آمریکا و با اروپا بتوان پیش برد. دوباره تاکید می‌کنم حرفم این نیست که مذاکره نکنیم، بلکه صرفاً تشریح وضعیت می‌کنم.
* به رسمیت شناختن حق غنیسازی اصلاً موضوع مذاکرات نبود
اینکه برجام حق غنیسازی ایران را به رسمیت شناخته است، اصلاً موضوع مذاکرات منجر به برجام نبوده است، بلکه موضوع اصلی، برداشتن تحریم‌ها بوده است. آنها لفظاً می‌گویند ما حق ایران را به رسمیت شناخته‌ایم اما عملاً این حق را به ایران نمی‌دهند، پس ما نباید خود را اسیر اظهارات شفاهی بکنیم. ما مسائلی را تعهد کردیم و در مقابل، آنها هم کارهایی را تعهد کردند که باید به آن عمل کنند. برجام به هر مسیری که می‌خواهد برود، ما باید یک اصل را مدنظر داشته باشیم و آن اینکه اقتصاد کشور و به‌طور خاص، اقتصاد مقاومتی هیچ وابستگی به برجام ندارد و باید اینها را از هم جدا کرد.
* سرنوشت برجام اهمیت چندانی ندارد اگر ...
امروز جمهوری اسلامی ایران همه تلاش خود را بر مقاوم‌سازی اقتصاد خود قرار دهد، پس اگر ما انقطاع میان برجام و اقتصاد کشور را قبول کردیم، دیگر خیلی سرنوشت برجام اهمیت چندانی نخواهد داشت. اگر روی ظرفیت‌های داخلی کشور کار کردیم و منتظر نتایج برجام نشدیم، اقتصاد کشور به پیش خواهد رفت، اما آنچه تا امروز انجام داده‌ایم، با نگاه به سخنان برخی مقامات اجرایی کشور که در هر خطابه‌ای عنوان می‌کنند، باید سرمایه خارجی وارد کشور شود تا اقتصاد کشور رونق یابد، یعنی اقتصاد را شرطی کرده‌ایم که تا سرمایه خارجی نیاید، تقویت نمی‌شود. از آن طرف، ورود سرمایه خارجی را به امنیت داخلی منوط می‌کنیم و این امنیت را نیز به پرهیز از آنچه اقدامات تحریک‌‌آمیز خوانده می‌شود، مشروط می‌کنند که از آن جمله اینکه در منطقه حضور نیابیم و دست تروریست‌ها را باز بگذاریم و یا اینکه صنعت موشکی‌مان را کنار بگذاریم تا غربی‌ها به ما نگویند فضا را ناامن کردید.
برخی تحلیلگران داخلی می‌گویند تن ندادن جمهوری اسلامی ایران به مذاکرات موشکی و منطقه‌ای علت اصلی خروج آمریکا از برجام است و اگر ایران با روی میز گذاشتن این دو موضوع نیز موافقت می‌کرد، آمریکا امروز در برجام مانده بود.
کاظمی قمی: همانطور که عرض کردم، اساس ابراز نگرانی درباره صنعت هسته‌ای ایران بهانه بود، چرا که اصلاً ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نبود.
ما که نباید حقایق را سانسور کنیم، پس از آنکه برجام امضا شد آمریکایی‌ها گفتند برجام چیز خوبی است، اما کافی نیست، این اظهارات رئیس‌جمهور وقت آمریکا درست روز پس از اجرای برجام است. منظور آنها این بود که باید برجام‌های دیگری نیز انجام شود، از جمله برجام منطقه‌ای و موشکی. آمریکایی‌ها این‌طور عنوان می‌داشتند که ایران کشوری بزرگ با اقتصادی بزرگ است، پس اگر بخواهد با دنیا تعامل داشته باشد، باید بر روی موضوعات دیگر نیز توافقاتی صورت گیرد و در ادامه به طور ضمنی گفتند که ما با امضای برجام اول، تحریم‌ها را لغو نمی‌کنیم، بلکه برجام‌های دیگری نیز جهت برداشتن تحریمهای ایران لازم است. در این مسیر اعلام کردند که نمی‌شود قوانینی در جمهوری اسلامی ایران به تصویب برسد که پایه آن اسلام باشد، بلکه باید مبانی حقوقی و عرفی اروپا و آمریکا را داشته باشد؛ همچنین اعلام داشتند که ایران نباید 2 ارتش داشته باشد.
* برجام منطقه‌ای و موشکی هم پایان ماجرا نخواهد بود
اینکه مقام معظم رهبری در طی سال‌های اخیر مکرر تصریح داشتند که باید مشخص شود حدّ یَقِف خواسته‌های اروپا و آمریکا از ایران کجاست، ناظر به همین موضوع است، چرا که انتهای خواسته‌های آنها این است که جمهوری اسلامی ایران اصلاً وجود نداشته باشد. حال اگر آمریکا بتواند این خواسته را از طریق جنگ تامین کند، به آن دست می‌زند، اما امروز نمی‌تواند، پس به تحریمهای اقتصادی روی می‌آورد.
یعنی منظور حضرتعالی این است که اگر ایران به برجام موشکی و منطقه‌ای هم تن می‌داد، باز پایان ماجرا نبود و مطالبات آمریکا و اروپا از ایران به پایان نمی‌رسید.
کاظمی قمی: بله. حضور در منطقه و صنعت موشکی دو بنیان اقتدار کشور است. اگر دشمن این دو بنیان از ایران گرفت، ما را ضعیف کرده و خود را آماده حمله می‌بیند.ببینید آمریکایی‌ها چگونه از ایدئولوژی لیبرال‌دموکراسی دفاع می‌کنند و همه دنیا را به آن فرا می‌خوانند، البته این به این معنا نیست که خود در عمل به شعارهایشان ذیل ایدئولوژی لیبرال‌دموکراسی پایبند هستند.
امروز آمریکا به صراحت اعتراف کرده است که داعش را ایجاد کرده است؛ مگر خود آقای ترامپ در جریان مبارزات انتخابی این را نگفت؟ و امروز خود دارد با داعش کار می‌کند، در حالی که جمهوری اسلامی ایران در برابر داعش ایستاد، اما امروز این ما هستیم که متهم به حمایت از تروریسم شده‌ایم.تروریست از نگاه آمریکا کیست؟ آیا داعش است؟ خیر، ملت بی‌دفاع و مظلوم یمن است که تحت جنایات عربستان با حمایت امارات و دیگر کشورها و حتی بعضاً مورد تهاجم خود آمریکایی‌هاست و حالا واشنگتن و متحدانش فشارهایی را به ایران جهت الحاق کنوانسیون‌های خاص به ظاهر اقتصادی وارد می‌کند.
به نظر شما فشارهایی که به ایران جهت پیوستن به FATF و پیمان‌های مشابه آن می‌شود به جهت باز داشتن ایران از حمایت از نیروهای مقاوم منطقه است؟
کاظمی قمی: ما نباید خود را فریب دهیم. اینکه برجام اجرا نمی‌شود چون ما FATF را اجرا نمی‌کنیم، پذیرفتنی نیست همانطور که آمریکا از برجام خارج شد، نه به خاطر اینکه ایران تن به مذاکرات موشکی نداد، بلکه همانطور که اعلام کرد تامین‌کننده منافعش نبود و به اروپا ماموریت داد که شما بروید و در ادامه مذاکره با ایران آنچه ما می‌خواهیم برایمان به دست بیاورید.
ما نباید وقت خود را صرف این تقسیم نقش میان اروپائیان و آمریکا کنیم. جمهوری اسلامی ایران دیگر نباید بهایی را که تا امروز در برجام داده است، دوباره در همان سطح بپردازد، بلکه باید زمان خود را صرف مقاوم‌سازی اقتصاد و توان تولید کشورمان کنیم که خود، ابواب گوناگونی دارد، از جمله تقویت نیروهای مولّد اقتصادی، ارتقاء توان دفاعی، توسعه فناوری‌های بومی، تقویت روحیه حماسی و انقلابی و ...
اینجا برخی سوالی مطرح می‌کنند که مگر می‌توان ارتباط اقتصاد کشور را با دنیا قطع کرد؟
کاظمی قمی: عرض من این است که همه دنیا آمریکا نیست و ضرورتی ندارد که در زمینی که آمریکا برای ما تعریف کرده است بازی کنیم. امروز اگر کشوری مثل روسیه وارد عرصه مبارزه با داعش در سوریه شده است و عنوان می‌کند که اگر در سوریه با داعش نجنگد باید در مسکو منتظر حملات انتحاری آنان باشد، به‌واسطه حضور جدی ایران در جبهه مبارزه با تروریسم و حمایت همه‌جانبه از مردم و دولت سوریه و عراق است، پس روس‌ها دیدند که می‌توان جلوی تروریست‌ها و حامیان آنها ایستاد و این مشوّقی برای حضور بهم‌رسانی آنها در این عرصه شد.
* تعاملات ما با دنیا نباید برای آمریکا قابل رصد باشد
امروز ظرفیت‌هایی که در دنیا حاضرند با ما کار کنند کم نیستند، اما باید در ساختار متناسب با خود با این ظرفیت‌ها کار کنیم نه در ساختاری که تبادلات و تعاملاتمان برای آمریکایی‌ها قابل رصد کردن و ضربه زدن باشد. تعامل با ظرفیت‌های بالقوه در دنیا تکمیل‌کننده بهره‌گیری از ظرفیت‌های درونی کشور است.
* آمریکای زورگو فقط به «اقتدار» طرف مقابلش بها می‌دهد
آمریکایی‌ها چون خود زورگو و قلدر هستند، خود به «اقتدار» بها می‌دهند. اگر این اقتدار را در طرف مقابل خود ببینند درمی‌یابند که چگونه باید با او صحبت کنند.
آقای عراقچی هفته گذشته اعلام کردند که ممکن است ایران از برجام خارج شود، البته سخنگوی وزارت خارجه بعدش گفت که برجام هنوز استوار است ...
کاظمی قمی: ما به اندازه‌ای که باید شفافیت و صداقت در برجام نشان داده‌ایم. چقدر آمریکا اجازه می‌دهد که با این ساز و کار واضح برجام ادامه یابد؟! ما باید به‌دنبال ساز و کارهای دیگر برویم.
* اثبات بی‌صداقتی آمریکا چه فایده‌ای دارد؟
بعضی در مقام دفاع از برجام می‌گویند که یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای این توافق این بود که بی‌صداقتی آمریکا را به دنیا اثبات کرد.
کاظمی قمی: خب این چه فایده‌ای دارد؟
عده‌ای هم در مقابل در نقد این دستاورد برشمرده شده برای برجام می‌گویند این تجربه‌ای بوده است که قبلاً بارها در دیگر توافقات به‌دست آمده است و دستاورد جدیدی محسوب نمی‌شود.
کاظمی قمی: آمریکایی‌ها حرکاتی از خود نشان می‌دهند که شاید بنا بر محاسبات دیگران بی‌قاعده باشد، اما کاملاً حساب‌شده است و با این حرکات، پیام‌هایی ارسال می‌کنند. اینکه شما به آمریکایی‌ها اطلاق بی‌صداقت کنید چه دستاوردی دارد؟ او که خود به صراحت اعلام خروج از توافق را می‌کند و از این دست اقدامات فقط در قبال ایران هم انجام نداده است. در همین مدت از چند معاهده خارج شدند و حتی برخلاف تعهداتشان در سازمان تجارت جهانی عمل می‌کنند. رفتار آمریکا این بی‌صداقتی را فریاد می‌زند چه علتی دارد که ما همه توان خود را بر روی اثبات بی‌صداقتی آمریکا بگذاریم؟من می‌گویم به‌جای تمرکز بر روی اثبات بی‌صداقتی آمریکا به دنیا باید بر روی ارتقاء توان داخلی خود زوم می‌کردیم.
منبع: فارس