عصر چهارشنبه هفتم ماه مبارک رمضان 1439 هجری قمری است. براساس سنت هرساله مسئولان عالی دولتی و غیر دولتی در ضیافت افطار دفتر مقام معظم رهبری شرکت کرده بودند. حاشیه های جلسه و دیدارهای دوجانبه مسئولان که منجر به همدلی و پیگیری و تسهیل گردش کار اجرایی می شد نیز ازبرکات این نشست بود.
پس از تلاوت آیاتی ازکلام الله مجید و سخنان رئیس جمهور محترم ، همه به استماع سخنان مقام معظم رهبری پرداختند. جلسه یکپارچه سکوت وتوجه بود. جز چند قسمت که به نشانه تایید، صدای تکبیر بلندشد.
بعضی پیش بینی می کردند دراین نشست پاسخ محکمی به رجزخوانی‌های اخیر وزیر خارجه آمریکا داده شود اما رهبر معظم انقلاب هرگز اشاره ای به اظهارات فرد مذکور نکردند و به عبارتی محلی از اعراب برایش قائل نشدند اما از موضع عزّت اسلامی فهرست بایدهای اروپا وحتی سازمان ملل نسبت به ماجرا جویی‌های اخیر رئیس جمهور آمریکا را به‌صورت مستدل ذکر کردند و آنگاه به بیان تجارب به‌دست آمده ازبرجام وعبرت‌هایی که امیدواران به غرب، باید بگیرند پرداختند از جمله این که : «باید باور کنیم نسخه های غربی برای ما قابل اعتماد نیستند، من نمی گویم به‌کلی رد کنیم نه، بسنجیم. تسلیمِ بی‌بروبرگردِ نسخه‌های غربی نمی شود شد؛ نه در زمینه اقتصاد، نه در زمینه‌های دیگر مثل مسئله جمعیّت. قضیّه جمعیّت یکی از همان نسخه‌های غربی است».
سپس با لحن کنایه آمیزی افزودند: «اخیراً دستگاه تبلیغاتی دولت انگلیسِ خبیث تجویز نسخه هم کرده که ایران برای سی میلیون جمعیّت، خیلی کشور خوبی خواهد بود! چشمتان چهار تا! ان‌شاءالله این جمعیّت به 150 میلیون هم خواهد رسید».
این جمله اخیر را آنچنان باور مندانه وبا قاطعیت اعلام فرمودند که مطابق معمول یک تکبیر خودجوش پیش بینی می شد اما همین جماعت که دقایقی قبل برای فرازهای دیگر تکبیر فرستاده بود این جا "نای تکبیر" نداشتند...! سکوت حاکم بود چند نفری هم که الف ولام اول تکبیر را گفته بودند احساس تنهایی کردند و متوقف شدند!
سکوتی صادقانه بود چون چهره غالب مجلس از آنِ مسئولان اجرائی سالمند بود، که نه اصالتاً و نه رسالتاً برای این موضوع به صورت جدی درصحنه نبودند. و تلویزیون هم تکبیر سالمندان در مورد دور خیز کردن برای دستیابی به «جمعیت 150 میلیونی» را نمی توانست اینسرت کند مگر برای شبکه نسیم!
کارنامه اجتماعی قوای سه گانه که منجر به کاهش فاحش و بی سابقه آمار ازدواج و افزایش تاسفبار طلاق در کشور مان شده، نه تنها برای دستیابی به جمعیت 150 میلیونی نوید بخش نیست که نشانه ناکار آمدی عملکردها درسالهای اخیر است.بدون تردید برخورداری ازجمعیت جوان ، سالم، ماهر و مولّد یکی ازمولفه های قدرت برای هرکشور است وغفلت از آن نیز یک تهدید اساسی به‌شمار می‌رود. و البته این غفلت درسالهای گذشته اتفاق افتاد. اکنون کمترین انتظار از قوه مجریه برای جبران مسیری که درسالهای گذشته به اشتباه درجهت رشد منفی طی شد، اجرای بدون تاخیر مواد 103،102و104 برنامه ششم توسعه وتبصره های آن در جهت تسهیل ازدواج جوانان، وانجام حمایت‌های لازم برای افزایش نرخ باروری وپیشگیری ازطلاق است.برخی از وظایف دولت در بندهای ماده 102 برنامه ششم توسعه به این شرح است:
ت- زمینه‌سازی جهت افزایش نرخ باروری (تی ایی آر) به حداقل
5/2 فرزند به‌ازای هر زن در سن باروری درطول اجرای قانون برنامه.
ث- پشتیبانی و حمایت از ترویج ازدواج موفق، پایدار و آسان، فرزندآوری و تربیت فرزند صالح، ارزش‌دانستن ازدواج و فرزندآوری از طریق تمهید و سازوکارهای قانونی و اعطای تسهیلات و امکانات
چ- ارائه تسهیلات و امکانات ساخت و اجاره مسکن با اولویت زوج‌های دارای فرزند در قالب بودجه سنواتی.
ح- تمهیدات لازم از قبیل ارائه تسهیلات جهت افزایش سلامت ازدواج و درمان ناباروری در قالب بودجه سنواتی
د- حمایت و توسعه بیمه سلامت در بیمه پایه و تکمیلی برای مادران در کلیه مراحل دوران بارداری تا پایان دوران شیرخوارگی.
زمینه سازی برای افزایش نرخ باروری به عوامل متعدد بستگی دارد که مهمترین آنها اصلاح نگرش نادرستی است که تحت عنوان فرزند کمتر زندگی بهتر درسالهای متمادی تبلیغ و فرهنگ سازی شد. درمحاسبات زمینی ومادی فرزند پای سفره پدر می نشیند با این برداشت درعصر جاهلیت فرزندان خودرا می کشتند تامبادا در اقتصاد خانواده با مشکل مواجه شوند! اما در ملاحظات تکوینی وآسمانی پدر پای سفره فرزند می نشیند و به جهت او روزی می خورد(1). ولذا گفتمان سازی رسانه ها وتریبونهای موثر درموضوع ازدواج وآثار مثبت آن، زمینه اقبال عمومی به ازدواج آسان وبهنگام را فراهم خواهد ساخت ونگرش به مسئله را اصلاح خواهد کرد. وتا این نگرش اصلاح نشود عزم ملی اتفاق نمی افتد.
اما برای کسانی که به محاسبات ذهنی خود بیشتر از وعده های الهی اعتماد دارند نیز باید تمهیداتی ازجمله اشتغال و تحصیل درآمد فراهم شود. مسئله حمایت ازتولید داخلی وکالای ایرانی که می تواند مسبب اشتغال جوانان در آستانه ازدواج بشود عامل مهمی برای تشکیل زندگی وتامین آرامش و ایجاد انگیزه برای فرزند آوری خواهد بود. ونمی توان این مسئله خطیر را هم معطل بر جام نافرجام کرد.
از دلایل دیگر کاهش انگیزه ازدواج، طولانی شدن فاصله زمان احساس نیاز با زمان احساس تمکن برای ازدواج و تشکیل زندگی است و اکثر آسیب پذیریهای اخلاقی و اجتماعی درهمین دوره اتفاق می افتد ونسخه های غربی که از زبان بعضی مشاوران مبنی بر توصیه به تاخیر در ازدواج شنیده می شود نیز از علل وضعیت اسفبار اجتماعی امروز ما است واصولا هرجا که از راهبردهای وحی فاصله گرفتیم وبه توصیه های غرب در حوزه علوم انسانی اعتماد کردیم ضربه خوردیم.
در نظام اجتماعی فعلی ما فرصت سوزی هایی که نسبت به عمر و نوجوانی وجوانی فرزندان ما می شوداین گونه است که کودکانمان اجازه می یابند از7سالگی تحصیل را آغاز و در19 سالگی دیپلم و در 25 یا 28 سالگی از دانشگاه فارغ التحصیل شده ودر 30 سالگی ازسربازی برگردند واگرخیلی خوش اقبال بودند در31 سالگی شاغل شوند وبعد به فکر ازدواج بیفتند. در صورتی که این فرایند بطور جدی قابل مطالعه ، بازنگری و تجدید نظر بوده و می تواند زمان احساس تمکّن برای ازدواج را به زمان احساس نیاز نزدیک و از 30 سالگی به 20 سالگی کاهش دهد. وازدواج وتشکیل زندگی وفرزندآوری در دوره سلامت و قدرت و شادابی جسمی و روحی والدین اتفاق بیفتد. و از 10 سال هدر رفت بیهوده عمر دربهترین سالهای زندگی وآسیب پذیری های گوناگون اخلاقی واجتماعی ، به صورت چشمگیری جلوگیری کند واعضای شوراهای امر به معروف ونهی ازمنکر و کارگروههای عفاف وحجاب مدتی به مرخصی بروند و تعداد جلسات و همایشهای کم اثر ذیل این موضوع ها کاهش یابد.
اگر براساس آنچه که در فصل اول سند تحول آموزش وپرورش تصریح شده ، شروع به تحصیل از 5سالگی آغاز و باحذف دروس تشریفاتی وغیر کاربردی و ترجیح دروس مهارتی وحرفه ای ومبنا قرار دادن «علم نافع» (2)وبهره گیری بیشتر از ساعات مفید روز (مثل مدارس دو وقته)، سنوات تحصیل متوسطه را در 14سالگی به انجام رسانده و وارد دانشگاه شوند در این صورت می توانند در 18 سالگی به مدرک تحصیلی دانشگاهی دسترسی پیدا کرده و دوره سربازی خودرا نیز در 20 سالگی به پایان رسانند. اقدام مبارکی که اخیرا با اهتمام ستاد کل نیروهای مسلح اجرایی شده تبدیل دوره سربازی به دوره کسب مهارت های حرفه ای منجر به صدور مدرک تحصیلی رسمی است واین خود زمینه اشتغال به کار را نیز تسهیل می کند. البته این پیشنهاد اجمالی نیازمند تبیین بیشتر است که فرصتی فراتر را می طلبد.
آزادسازی 10 سال ازبهترین دوره جوانی از فشار نیازهای روحی وهیجانات جسمی سرکوب شده یا رها شده و بحران آفریده، وتبدیل آن به 10 سال شاداب وبا نشاط و سرشار از امید به آینده، می تواند نقش بسیار مهمی در رشد وشکوفایی استعدادها وخلاقیتها ایفا کند و وقدرت و انرژی عظیمی را از حاشیه به متن بیاورد تا موجب شتاب بخشیدن به پیشرفت وبالندگی کشور شده و از سویی دیگر مولد نسلی سالم و توانمند وکارآمد نیز بشود. وغفلت از این ظرفیت سازنده بزرگ هم نوعی هدر رفت منابع به شمار می رود.
مسئولان تقنینی و اجرایی کشور اگر واقعا دلسوز مردمی باشند که با رای آنان به مناصب فعلی رسیده اند باید در درجه اول به فکر استخراج ذخایر خدادادی (که مهمترین آن منابع انسانی است) وبهره گیری صحیح از آن برای پیشرفت وآبادانی کشور وخدمت به مردم باشند. این که بانک جهانی اعلام می کند «ایران به لحاظ عدم بهره برداری از استعدادهای انسانی وسرزمینی در رتبه اول جهان است!»(3) باید رجال قوه مقننه وقوه مجریه را حداقل به فکر وادارد. چنین فکری اگر باعث بیداری وهوشیاری شود و کشتی توفان زده کشور را از مصیبت حزب گرایی وجریان پرستی وثروت اندوزی
وقدرت طلبی بعضی از تسلط یافتگان برمناصب نجات دهد وبه خدمت صادقانه وخدا پسندانه به ملتی فداکار و صبور وا دارد که به تصور پیشرفت وآبادانی کشور به آنان رای داده بودند، بدون تردید از عبادت 1سال و در نقلی دیگر 70 سال ارزشمند تر است(4). اما: گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله من – آنچه البته به جایی نرسد فریاد است.
پی نوشت:
1-قرآن کریم- سوره اسراء آیه 31
2-استناد به بند 12 گزاره های ارزشی نظام تعلیم وتربیت رسمی عمومی از فصل اول سند تحول آموزش وپرورش مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی.
3-مقام معظم رهبری:یک مطالعه کارشناسی‌ای در بانک جهانی شده -این مسئله ما نیست؛ یک مطالعه کارشناسی است که بانک جهانی این مطالعه را کرده- آنها می گویند: ایران مخزنی از استعدادهای انسانی و سرزمینیِ بهره‌برداری‌نشده است؛ توجّه کنید! می گویند ایران به لحاظ عدم بهره‌برداری از استعدادهای انسانی و سرزمینی در رتبه اوّل جهان است؛ یعنی استعدادهای فراوانی در مقابل ما است که ما از اینها استفاده نکرده‌ایم، کوتاهی کرده‌ایم.(2/3/97)
4-امام خمینی (ره) –شرح چهل حدیث – حدیث 12 درفضیلت تفکر: در حدیث نبوی، صلّی الله علیه و آله، است که تفکر یک ساعت از عبادت یک سال بهتر است. و در حدیث دیگر است که تفکر یک ساعت بهتر است از عبادت شصت سال، و در حدیث دیگر هفتاد سال قال النّبی (ص): فکر ساعه خیر من عباده سنه. عوالی اللئالی، ج 2، ص 57، «المسلک الرابع»، حدیث 152 و در شرح مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه (ص 171، باب 26) «در بیان تفکر») همین معنا آمده است.
